Het is mogelijk om de gehele teelt van halfwas planten onder glas uit te voeren. Vanaf oppotten tot aan de bewaring blijven de planten in de kas. Hiermee verschilt deze teeltwijze van een normale teeltwijze doordat de planten in de maanden juli en augustus in de kas blijven. Alles naar buiten doen betekent of de kassen leeg laten staan in de zomer of een andere teelt in de kas zetten. Wanneer voor de teelt gedurende de zomer zowel teeltruimte in de kas als buiten beschikbaar, is dienen minder groeikrachtige rassen als bijvoorbeeld ‘Rosita’ in de kas geteeld te worden. Voor laat opgepotte of voor laat getopte partijen kan volledige kasteelt een uitkomst zijn. Er kan tot half juni worden opgepot en tot uiterlijk half juli worden getopt. Wanneer de knopaanleg en uitgroei in oktober nog niet voldoende is kan, met minder risico voor vorst, worden doorgeteeld. Om te hoge kastemperaturen te voorkomen dient er gedurende de teelt steeds ruim gelucht te worden. Te hoge kastemperaturen geeft teveel vegetatieve groei en vertraagt de aanleg van bloemknoppen. Om een te welige groei te voorkomen is het aan te bevelen om de planten wat schraler te telen. Dit wil zeggen dat de planten minder ruim bemest worden dan buiten. Ook worden de planten in de regel droger geteeld. Om de gewasgroei te remmen kan, nadat de planten zijn doorgeworteld, één of meerdere stekbladeren van de plant worden afgeplukt. De gewasgroei kan aanvullend worden beheerst door de planten te bespuiten met een chemische groeiregulator.
Als verdere voordelen van een volledige kasteelt gelden: • Ziekten en plagen zijn gemakkelijker buiten te sluiten;
• Watergift is beter te regelen waardoor het drooghouden gemakkelijker kan worden om de lengtegroei te reguleren;
• De luchtvochtigheid is beter te regelen waardoor, met name in het najaar, minder schimmelproblemen ontstaan;
• Er kan dan nog voldoende gewas worden gevormd voordat de natuurlijke knopvorming begint; • Meer tijd beschikbaar voor aanleg en uitgroei van de bloemknoppen;
Mogelijk kan in de toekomst, na verdere ontwikkeling van de binnenteelt van hortensia, het probleem van knoprot gedurende de teeltfase beter worden beheerst. Hoewel in de kas de teeltcondities als licht en temperatuur verschillen van die op het buitenveld vindt onder glas een goede knopontwikkeling plaats. De De teelt in de kas biedt uitkomst voor cultivars die minder groeikrachtig zijn of moeilijk knoppen vormen.
knopontwikkeling kan binnen even snel verlopen als buiten. Een belangrijke overweging voor een volledige teelt onder glas is dat de zomerperiode voor zogenaamde opvulteelten een slechte periode is.
Jaarrondteelt in de kas
Tot het einde van de jaren ’80 vond de aanvoer van bloeiende hortensia bijna alleen plaats in de periode maart tot en met mei. Hortensia is daarmee tot voor enkele jaren bij uitstek een seizoensprodukt gebleven. In 2001 is de VBN-aanvoer in deze maanden nog maar zo’n 60% van de jaaraanvoer geweest. In nog steeds toenemende mate wordt hortensia nu ook in de perioden januari en februari en juni tot en met oktober op de Nederlandse veilingen aangeboden. De spreiding in aanvoer is mogelijk geworden door verbeteringen in teelttechniek, waaronder de toepassing van assimilatiebelichting in de trekfase, en door verbetering van de bewaartechniek, waaronder het gebruik van mechanische koeling. Het is duidelijk dat door de spreiding in de aanvoer de kosten van het product, met name die van energie, hoger worden. Een in oktober
aangevoerd product heeft met de huidige teeltwijze een lange teeltduur van 14 tot 17 maanden.
In Duitsland, op het onderzoekscentrum Weihenstephan, is voor hortensia een teeltmethode ontwikkeld die in principe jaarrondbloei, zonder langdurige bewaring, mogelijk maakt. Onderstaande figuur geeft het verloop van de temperatuur, benodigde daglengte en gewenste belichtingssterkte aan. Afhankelijk van de cultivar worden voor knopaanleg dagtemperaturen tussen 15 °C en 21 °C aanbevolen. Ook de
noodzakelijke teeltmaatregelen zijn weergegeven. Door het verschuiven van het teeltschema is bloei op meerdere tijdstippen in het jaar mogelijk. Acht weken voorafgaand aan het gewenste begin van de trek moet de bloemknopvorming zijn voltooid. Om in meerdere jaargetijden bloemknopvorming te kunnen realiseren, moet de teelt van halfwas planten onder glas plaatsvinden. De teeltduur van toppen tot bloei bedraagt ongeveer zeveneneenhalve maand en kan beschouwd worden als een verkorte teelt. Het
voorgestelde teeltschema is een eerste prototype voor een jaarrond teeltplan voor hortensia. De genoemde tijdsperioden, temperaturen en lichtsterkten zijn gemiddelden. De werkelijk benodigde waarden zullen afhankelijk zijn van het teeltseizoen en de geteelde cultivar.
Temp.oC 24 - - Stekken Eventuele 22 - remstofbehandeling - 21 0C 20 - Oppotten - Toppen 18 - 180C - Bloei 16 - - 150C Trek 14 - - 12 - - 10 - - 8 - - 6 - Koeling bij 5 oC - 4 - - 2 - - 0 -
Figuur 8.1. Schematische weergave van het verloop van de temperatuur, daglengte, belichtingssterkte en de noodzakelijke teeltmaatregelen in de verschillende teeltfasen van de jaarrondteelt van hortensia (Grafiek: Bernd Bauer).
Vermeer- Beworte- Knopvorming Periode Bloemontwikkeling en -uitgroei
dering lings- en knoprustdoor-
uitloopfase breking
jan feb mrt apr mei jun jul aug sep
LD met 16u dag KD met 8 u Donker LD met 16u daglengte en
en tenminste daglengte of 3,5 Klux
3,5 Klux natuurlijke
Praktische problemen verkorte teelt
Bij de verdere ontwikkeling van een verkorte teelt moeten nog diverse problemen opgelost worden: • De voortdurende beschikbaarheid van vegetatieve moerplanten;
• Telers moeten beschikken over een koelcel;
• Beschikbaarheid van assimilatiebelichting is noodzakelijk;
• Niet elke cultivar zal hetzelfde reageren bij gelijke teeltomstandigheden.
Het is op dit moment niet de verwachting dat gedurende de wintermaanden voldoende kwaliteit hortensia geleverd kan worden. Ook zal in de wintermaanden het lichtniveau waarschijnlijk onvoldoende zijn om goede knopvorming mogelijk te maken. Het is ook nog onzeker of er voldoende marktvraag gecreëerd kan worden naar hortensia in de wintermaanden. Een kwalitatief goed geteelde hortensia kan gedurende het najaar en de winter bij de consument door een te lage lichtintensiteit een slechte bloei hebben. Om dit te voorkomen mag hortensia in november en december niet via de klok worden verhandeld. Bij aanvoer in januari moet aan de houdbaarheidstoets worden voldaan die beschreven staat in in hfdst. 11.9.
9
Overwintering of bewaring
Zoals bij alle houtige gewassen heeft hortensia een rustperiode nodig, om daarna in bloei te kunnen komen. Onafhankelijk van de heersende klimaatomstandigheden gaat de plant na de fase van bloemknopaanleg over in de fase rust. In onze breedtegraad wordt de rustperiode duidelijk door het verkleuren van het blad en uiteindelijk het afvallen van het blad. In Zuid-Europa treedt bij hortensia de rustfase in zonder dat de plant zijn blad verliest. In de winterrust worden drie perioden onderscheiden namelijk de voorrustperiode, de hoofdrustperiode en de narustperiode. Totaal neemt de rustperiode, cultivarafhankelijk, zes tot acht weken in beslag. Voor bewaring moeten de planten uiterlijk voor aanvang van vorst van het buitenveld zijn gehaald.