Om het Stuurwiel Risicogestuurde Brandveiligheid te analyseren is er gebruik gemaakt van de SWOT- analyse. In deze analyse is er gekeken naar de sterktes, zwaktes, de kansen en de bedreigingen van deze methodiek.
Uit de SWOT-analyse is gebleken dat deze methodiek goed toepasbaar is op complexe gebouwen gericht op zorginstellingen. Het Stuurwiel kijkt naar alle BIO aspecten en nog verder. De methodiek is een handvat om risicogericht te werken aan de brandveiligheid voor zorginstellingen. Vanuit het bevoegd gezag gezien is het een zwakte dat de methodiek is ontwikkeld voor de zorginstellingen. De methodiek kijk niet naar het borgen van de kwaliteit binnen een overheidsorgaan. Er zijn wel veel kansen het Stuurwiel kan als basis worden gebruikt voor de implementatie bij de Omgevingsdienst. De methodiek sluit aan op het Convenant brandveiligheid in de zorg.
4.4 Convenant brandveiligheid in de zorg
Naast de Hot100 is voor het toezicht op de brandveiligheid van zorginstellingen in gemeente Amsterdam in 2016 een project gestart, het “Convenant brandveiligheid in de zorg”.
Het convenant is op 19 september 2016 namens Amsterdam ondertekend door burgemeester Eberhard van der Laan samen met de Brandweer Amsterdam-Amstelland, het SIGRA, de
Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied, (tien) zorginstellingen en alle Amsterdamse ziekenhuizen. Het convenant is voordat het ondertekend is, vastgesteld in de (zeven) dagelijks besturen van de Amsterdamse stadsdelen. (Gemeente Amsterdam, Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied, Sigra & Brandweer Amsterdam-Amstelland, 2016b)
Door het ondertekenen van het convenant geven de bestuurders van de instellingen en het bevoegd gezag aan dat zij de brandveiligheid van zorglocaties voor patiënten, cliënten, bezoekers en
medewerkers zeer belangrijk vinden. Ook spreken ze samen de intentie uit om de brandveiligheid middels een risicogestuurde aanpak op een hoger niveau te krijgen (Gemeente Amsterdam, Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied, Sigra & Brandweer Amsterdam-Amstelland, 2016a). De doelstellingen van het convenant zijn kort samengevat:
Sterktes
-Toepasbaar in complexe gebouwen - Gebaseerd op BIO aspecten
- Het stuurwiel kijkt verder dan alleen het BIO aspect
- Een handvat voor zorginstellingen
Zwaktes
- Stuurwiel is ontwikkeld voor de
zorginstellingen. Dit geeft geen handvatten voor het toezicht van het bevoegd gezag.
Kansen
- Het stuurwiel als basis voor implementatie bij Omgevingsdienst
- Sluit aan op het Convenant brandveiligheid in de zorg
Bedreigingen
- Geen kwaliteit en toezicht protocol vanuit Omgevingsdienst
• Het brandveiligheidsbeleid binnen de zorginstellingen volgens een risicogerichte benadering (werken, denken en adviseren) in te richten en te borgen;
• Het brandveiligheidsbewustzijn binnen de organisatie te verhogen en te borgen;
• Het brandveiligheidsbeleid bestaat uit het opstellen van een risicoanalyse op verschillende gebieden zoals bouwkundig, organisatorisch, technisch en inventaris en beheersmaatregelen om de zelfredzaamheid van patiënten, bewoners en personeel te verbeteren;
• Het gezamenlijk opstellen van brandveiligheidsbeleid voor de zorginstellingen; • Het delen van kennis, ervaringen en motivatie op gebied van het verhogen van de
brandveiligheid en het bespreken van nieuwe ontwikkelingen in beleid, regelgeving en gelijkwaardige oplossingen;
• Het delen van successen van het nemen van verhogende brandveiligheidsmaatregelen en daarmee de drempel verlagen voor andere zorgaanbieders om een (eerste of volgende) stap te zetten naar een brandveilige bedrijfsvoering.
(Gemeente Amsterdam, Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied, Sigra & Brandweer Amsterdam- Amstelland, 2016a)
De risicogerichte aanpak van het convenant richt zich niet alleen op de bouwkundige aspecten, maar op de zogenaamde BIO aspecten, dit staat voor Bouwkundige, Installatietechnische en
Organisatorische aspecten. Met deze werkwijze wordt er met de ziekenhuizen gekeken naar de huidige stand van zaken ten aanzien van de BIO aspecten. Op basis van deze BIO aspecten wordt er een nulmeting uitgevoerd, waarna er een plan van aanpak wordt opgesteld om de geschetste risico’s met betrekking tot brandveiligheid planmatig aan te pakken. In het convenant is vastgesteld dat de zorginstellingen hun brandveiligheid naar het nieuwbouw niveau dienen te brengen. Dit niveau is dan ook leidend voor het plan van aanpak en de uitvoering. Bij renovatie en verbouwing houdt dit in dat datgene wat men verbouwt aan nieuwbouweisen moet voldoen.Elk halfjaar dient het bevoegd gezag op haar verzoek op de hoogte te worden gebracht van de stand van zaken. Daarnaast is er een gelijkwaardigheidscommissie om gelijkwaardigheidsverzoeken te kunnen toetsen aan het wettelijk kader.
De gemeente Amsterdam en de Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied willen op deze manier invulling geven aan een nieuwe manier van werken (van regelgericht naar risicogericht werken), waarbij er een verschuiving plaats vindt van repressie ‘reparatie aan de achterkant’, naar preventie ‘oplossen aan de voorkant’ (Gemeente Amsterdam, Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied, Sigra & Brandweer Amsterdam-Amstelland, 2016a).
Er wordt een gezamenlijke aanpak gehanteerd, waarbij overheid en zorginstellingen, ieder vanuit de eigen verantwoordelijkheid en bevoegdheid, samenwerken aan brandveiligheid. De gebouwen worden onder andere gecontroleerd op het voldoen aan de wet- en regelgeving omtrent de brandveiligheid, maar ook naar andere brandveiligheidszaken. Er dient namelijk te worden gewerkt aan een veiligheidscultuur binnen de organisaties, aan bewustwording van risico’s bij medewerkers en cliënten en aan het bevorderen van brandveilig gedrag.
De overheid en zorginstellingen bewandelen de volgende stappen:
• Startgesprek: om het te doorlopen traject en de onderlinge verwachtingen te bespreken • bepalen situatie nu: Gemeente of omgevingsdienst voert een controle uit conform het
stedelijk toezichtsprotocol brandveiligheid, zorginstelling voert een nulmeting en een probleem- en risicoanalyse uit.
• gesprek over aanpak: bespreken van de probleem- en risicoanalyse, maatregelenpakket, haalbaarheid en knelpunten.
• doel prioriteit en plan: de zorginstelling besluit welke doel dient te worden behaald. • uitvoering: uitvoeren van het plan van aanpak
• toetsen eindsituatie: Gemeente of omgevingsdienst voert een controle uit conform het stedelijk toezichtsprotocol brandveiligheid.
• eindgesprek: het doorlopen traject bespreken en evalueren. Tevens kijken naar een
eventuele vervolgtraject. (Gemeente Amsterdam, Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied, Sigra & Brandweer Amsterdam-Amstelland, 2016a)
Omschakeling van regelgericht naar risicogericht toezicht
Eén van de risico’s die het convenant brandveiligheid in de zorg met zich mee draagt is de
omschakeling van regelgericht naar een risicogericht toezicht. Dit is een nieuwe aanpak en vraagt om een andere kijk van de brandweer, Omgevingsdienst en het ziekenhuis. De partijen dienen goed samen te werken om een goed resultaat te behalen (Gemeente Amsterdam, Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied, Sigra & Brandweer Amsterdam-Amstelland, 2018).
Processchema gaat uit van en eindsituatie
Daarnaast is er een processchema opgesteld voor het doorlopen van alle stappen van het convenant brandveiligheid in de zorg. Tijdens de pilotperiode is het niet gelukt om het gehele proces te
doorlopen. Dit heeft mede te maken met tijdsgebrek. In het processchema wordt uitgegaan van een begin- en eindsituatie. Dit is vreemd want de brandveiligheid van een ziekenhuis is een onderwerp dat continue in proces is en dus geen eindsituatie kent (Gemeente Amsterdam, Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied, Sigra & Brandweer Amsterdam-Amstelland, 2018).
Figuur 3: Werkwijze gemeente en omgevingsdienst vanuit het convenant brandveiligheid in de zorg (Gemeente Amsterdam, Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied, Sigra & Brandweer Amsterdam-Amstelland, 2016a)
Geen goede borging van risicogericht toezicht houden bij de Omgevingsdienst
Binnen de Omgevingsdienst is er geen goede borging van het proces. Binnen de methodiek worden er risico’s inzichtelijk gemaakt. Dit proces gaat samen met veel documentatie. De borging van het proces dient nog verder te worden ontwikkeld. Dit proces is nog niet goed geborgd binnen de organisatie, omdat de systemen van de Omgevingsdienst niet zijn ingericht op risicogericht toezicht houden.
Convenant gaat er van uit dat ziekenhuizen voldoen aan minimale brandveiligheidseisen
Het convenant brandveiligheid in de zorg gaat er in de basis vanuit dat de ziekenhuizen voldoen aan de minimale eisen van het Bouwbesluit 2012. Vanuit de minimale eis wordt het traject opgestart om de risico’s inzichtelijk te maken en het ziekenhuis naar een hoger brandveiligheidsniveau te brengen. In de praktijk kan het echter voorkomen dat (onderdelen van) gebouwen niet altijd voldoen aan de minimale eisen van het Bouwbesluit 2012. Wat betekent dat er niet alleen naar een hoger niveau dient te worden gewerkt, maar dat de (brand)veiligheid in zijn algemeenheid ook dient te worden meegenomen.
Geen afspraken met betrekking tot nazorg van de toezichtscontrole op de kwaliteitsborging
De kwaliteit die is behaald na het afronden van het project dient te worden geborgd. Na afronding van het project zijn de brandrisico’s van het ziekenhuis in kaart gebracht, waardoor hierop periodiek toezicht kan worden gehouden en kan worden gestuurd. Daarentegen zijn er voor deze
toezichtcontroles nog geen afspraken gemaakt met de zorginstellingen. Ook de Omgevingsdienst heeft hier nog geen oplossing voor bedacht. Het vervolgtraject dient dus nog te worden
vormgegeven.