en extensieve recreatie sinds 2011 | Huidige eigenaar:
Gemeente Amsterdam |
ALGEMEEN
De Volgermeerpolder ligt ten
noordoosten van Amsterdam en maakt deel uit van het veenweidegebied Waterland-Oost. In 1927 werd de Volgermeerpolder aangewezen als vuilstortplaats voor de Gemeente Amsterdam.
Aanvankelijk werd er vooral huisvuil gestort in de gaten en sloten die als gevolg van veenwinning waren ontstaan. Op het afval werd veenbagger aangebracht. Water maakte zodoende steeds meer plaats voor grond en vuil. Later werd naast huishoudelijk afval ook chemisch bedrijfsafval gestort. Hierdoor
zijn bodem en grondwater binnen de Volgermeerpolder ernstig verontreinigd geraakt. In 1981 is de stortplaats gesloten. In de jaren hierna werd naar mogelijkheden gezocht de Volgermeerpolder te saneren. Van 2000 tot 2003 heeft het Amsterdamse bureau Vista
landschapsarchitectuur en stedenbouw hiervoor een ontwerp gemaakt.
Leidmotief hierin is ‘veen’. Het sluit aan bij het historische veen- en veenweidenlandschap en de
in Waterland te vormen, waarin veenvorming weer kan worden opgestart. Deze leidt tot waardevolle natuur, maar kan tevens bijdragen aan de vastlegging van CO2 en het bergen van water.
In 2011 heeft de Volgermeerpolder de Gouden Klinker 2011 gewonnen voor het beste gerealiseerde plan voor de Amsterdamse openbare ruimte.
TECHNIEK
Voor de sanering is gekozen voor de methode van afdekken en controleren. Het grondwater rondom de vuilstort wordt jaarlijks gecontroleerd, zodat bij eventuele uitspoeling van gevaarlijke stoffen direct kan worden ingegrepen. Bijzonder en vernieuwend aan de sanering is dat het gebied over een groot oppervlak een ‘natte leefl aag’ heeft gekregen. Hierbij bestaat de wettelijke leefl aagdikte voor een deel uit water. Dit past beter in het Waterlandse landschap en leidt tot hogere natuurwaarden. Bovendien hoefde hiermee in principe minder grond te worden gebruikt.
Uiteindelijk gaat het nieuwgevormde veen de functie van de afsluitende folie overnemen. Eeuwigdurende nazorg is
4.3 volgermeerpolder
Amsterdam Purmerend
31
context
De Volgermeerpolder ligt net ten zuiden van Broek in Waterland. Het plangebied maakt deel uit van het Amsterdamse deel van het open veenweidegebied van Waterland. De naam Waterland is zeer toepasselijk voor dit waterrijke gebied. Het gehele gebied ligt onder de zeespiegel en wordt begrensd door dijken. Het landschap wordt gekenmerkt door open graspolders met veenriviertjes, lintdorpen met kleurrijke houten huizen en stolpboerderijen. In dit deel van Waterland liggen ook een aantal droogmakerijen. De polders zijn door dijken omgeven en liggen lager in het landschap dan het omliggende oude land. De waterhuishouding is gekenmerkt door een fijnmazig watersysteem bestaande uit sloten, boezemwateren en meren. Kenmerkend voor het landschap is ook de afwezigheid van bomen en bosschages. Bomen en erfbeplanting komen wel voor bij boerderijen en woonhuizen. In dit weidse landschap met zijn lange zichtlijnen, vallen de dorpen sterk op en zorgen voor de opvallende tegenstelling tussen de groene weilanden en de stenige dorpsomgeving met haar markante kerktorens en zijn medebepalend voor het silhouet aan de horizon.
Dit oude cultuurlandschap heeft sinds de middeleeuwen haar
kenmerken behouden en is derhalve uit cultuurhistorisch oogpunt zeer waardevol. Dit geldt in feite ook voor de natuur. De natte weidegebieden zijn rijk aan weidevogels. AMSTERDAM IJMEER MONNICKENDAM BROEK IN WATERLAND 2 km RapportOnderzoekDEFsdeft.indd 31 17-2-2012 1:42:00
entree
kunst bij de entree sawa’s met verschillende waterhoogtes
33
ontwerp
transformatie
Diemerzeedijk Buiten IJ Diemer Buit endijkse P older Mer wede k anaal IJmeer Amst erdam-R ijnk anaal 1949 1981 1994 E35diemerzeedijk met polder en moeras
pontje vaart over het Merwedekanaal Er wordt gestort en stort wordt ontslotenpontje vaart niet meer
er komt meer water er komt opgaande beplanting
Stortgebied wordt uitgebreid meer opgaande beplanting aanleg E35
1953 1984 nu
- rechte rationele verkaveling met telkens boerderijen met erfbeplanting
- graven Casteleijnsplas - aanleg A50
- afvalstort over twee kavels
- nieuwe weg langs stort en Casteleijnsplas A50
- twee complete kavels als golfterrein waarin stort geintegreerd - Boerderij als clubgebouw
- stort geleidelijk af laten naar clubgebouw - erfbeplanting open gemaakt richting golfbaan - vijver toegevoegd Binnendijksche Overscheensche Berger- en Meentpolder Maa tlanden (buit endijks) Zuiderzee 1949 1981 1993 A6 Gooimeer A1
- poldergebied met zeedijk - gestippeld het plangebied
West
dijk
- aanleg snelwegen - verbinding flevopolder
- landaanwinning buitendijks, ijsselmeerdijk wordt intern - haven van Naarden
- uitbreiding Muiderberg - 2 stortlichamen - ontstaan van bos
- 3e stortlichaam
- meer bos, stroken als camouflage - uitbreiding Muiderberg
- opening bij Gooimeer wordt afgesloten
Veenderij Zunderdorp
- veenwingebied - grondophoging/dempen sloten
- ontwikkeling bosjes - gifstort in gebruik-toevoeging ontsluitingsweggetje
- nog meer dempen sloten - ontwikkeling meer bosjes
1950 1988 1994
Hoek van Holland
1940-1950 1980-1990
1950
Diemerzeedijk Buiten IJ Diemer Buit endijkse P older Mer wede k anaal IJmeer Amst erdam-R ijnk anaal 1949 1981 1994 E35diemerzeedijk met polder en moeras
pontje vaart over het Merwedekanaal Er wordt gestort en stort wordt ontslotenpontje vaart niet meer
er komt meer water er komt opgaande beplanting
Stortgebied wordt uitgebreid meer opgaande beplanting aanleg E35
1953 1984 nu
- rechte rationele verkaveling met telkens boerderijen met erfbeplanting
- graven Casteleijnsplas - aanleg A50
- afvalstort over twee kavels
- nieuwe weg langs stort en Casteleijnsplas A50
- twee complete kavels als golfterrein waarin stort geintegreerd - Boerderij als clubgebouw
- stort geleidelijk af laten naar clubgebouw - erfbeplanting open gemaakt richting golfbaan - vijver toegevoegd Binnendijksche Overscheensche Berger- en Meentpolder Maa tlanden (buit endijks) Zuiderzee 1949 1981 1993 A6 Gooimeer A1
- poldergebied met zeedijk - gestippeld het plangebied
West
dijk
- aanleg snelwegen - verbinding flevopolder
- landaanwinning buitendijks, ijsselmeerdijk wordt intern - haven van Naarden
- uitbreiding Muiderberg - 2 stortlichamen - ontstaan van bos
- 3e stortlichaam
- meer bos, stroken als camouflage - uitbreiding Muiderberg
- opening bij Gooimeer wordt afgesloten
Veenderij Zunderdorp
- veenwingebied - grondophoging/dempen sloten
- ontwikkeling bosjes - gifstort in gebruik-toevoeging ontsluitingsweggetje
- nog meer dempen sloten - ontwikkeling meer bosjes
1950 1988 1994
Hoek van Holland
1940-1950 1980-1990
1988
1994
Diemerzeedijk Buiten IJ Diemer Buit endijkse P older Mer wede k anaal IJmeer Amst erdam-R ijnk anaal 1949 1981 1994 E35diemerzeedijk met polder en moeras
pontje vaart over het Merwedekanaal Er wordt gestort en stort wordt ontslotenpontje vaart niet meer
er komt meer water er komt opgaande beplanting
Stortgebied wordt uitgebreid meer opgaande beplanting aanleg E35
1953 1984 nu
- rechte rationele verkaveling met telkens boerderijen met erfbeplanting
- graven Casteleijnsplas - aanleg A50
- afvalstort over twee kavels
- nieuwe weg langs stort en Casteleijnsplas A50
- twee complete kavels als golfterrein waarin stort geintegreerd - Boerderij als clubgebouw
- stort geleidelijk af laten naar clubgebouw - erfbeplanting open gemaakt richting golfbaan - vijver toegevoegd Binnendijksche Overscheensche Berger- en Meentpolder Maa tlanden (buit endijks) Zuiderzee 1949 1981 1993 A6 Gooimeer A1
- poldergebied met zeedijk - gestippeld het plangebied
West
dijk
- aanleg snelwegen - verbinding flevopolder
- landaanwinning buitendijks, ijsselmeerdijk wordt intern - haven van Naarden
- uitbreiding Muiderberg - 2 stortlichamen - ontstaan van bos
- 3e stortlichaam
- meer bos, stroken als camouflage - uitbreiding Muiderberg
- opening bij Gooimeer wordt afgesloten
Veenderij Zunderdorp
- veenwingebied - grondophoging/dempen sloten
- ontwikkeling bosjes - gifstort in gebruik-toevoeging ontsluitingsweggetje
- nog meer dempen sloten - ontwikkeling meer bosjes
1950 1988 1994
Hoek van Holland
1940-1950 1980-1990
Op deze voormalige stortplaats is gebruik gemaakt van natuur als ontwerpmiddel. De aangebrachte leeflaag is grotendeels van water die na vervening een extra afdeklaag gaat vormen. Een fijnmazig netwerk van kades en dijken zorgt voor een natuurbeleving van meerdere zijden. De droge zone vormt een overgang naar het omligggende veenweidegebied. Centraal loopt de watergang als landschappelijk structurerend element. Deze heeft ook een historische
betrekenis als afvoerroute van de turf en aanvoerroute van het afval.
500m
200m
gebied in gebruik als veenwingebied - sloten worden gedempt met afval
- er komt opgaande beplanting - gifstort in gebruik- toevoeging ontsluitingsweg - nog meer sloten worden gedempt - meer opgaande beplanting
organisatie
INFRA
Het plangebied is aan de noordzijde ontsloten voor autoverkeer. De andere zijden zijn alleen voor langzaam verkeer toegankelijk. De westzijde biedt plaats aan het fietsverkeer. De oostzijde alleen aan wandelaars.
WATER
De voormalige stortplaats is verankerd aan het boezemwater van Waterland. De sawas worden gevoed door regenwater en wateren af op de boezem.