∆ Gemiddelde Voorjaarsgrondwaterstand + 50 cm
STATUS MAATREGELEN
• Toepassing in zoet water: dagelijkse praktijk
• Toepassing in brakwater (tot 1000 mg/l Cl): dagelijkse praktijk
• Toepassing in zout water: pilot, alleen gedeeltelijke terugwinning mogelijk. •
WATERBRON
Gezuiverd effluent, overschot oppervlaktewater, regenwater, opgevangen water in drains Model:
Neerslag
FYSIEKE GESCHIKTHEID
• Watervoerend pakket van voldoende dikte en doorlatendheid . • Afsluitende kleilagen om verticale verplaatsing tegen te gaan
• Lage horizontale stroomsnelheid om afdrijving van de zoet waterbel te voorkomen zo- dat juist het opgeslagen water kan wordt teruggewonnen, zonder omringend grondwater (doorgaans zouter, en/of ijzerrijk).
• Waterbeschikbaarheid op enig moment in het jaar van voldoende kwaliteit (effluent ,re- genwater, oppervlaktewater, opgevangen water in drains, reinwater). Het contrast in dicht- heid tussen zoet geïnfiltreerd water en zout water in watervoerend pakket beïnvloedt de de mate van opdrijving. De afname van het terugwinrendement die dit tot gevolg heeft kan beperkt worden door de configuratie van injectie- en onttrekkingsputten daarop aan te passen.
• Efficiëntie wordt beïnvloed door EC achtergrondconcentratie en aanwezigheid van klei- laag
• Put op grotere diepte dan bij Freshmaker en kreekruginfiltratie.
• Beperkte reactiviteit ondergrond, bv liever geen pyriet of ijzerhoudende carbonaten. ONDERDEEL VAN EEN MAATREGELCOMBINATIE?
Kan samen met inrichtingsmaatregelen in het gebied zoals stuwen in waterlopen en regel- bare drainage (minder water oppervlakkig afvoeren/ langer vasthouden). Voorkomen water- overlast door bevorderen infiltratie en ontlasten afvoer (Urban Waterbuffer principe) Model
ASR zoet/zout + beregening / drip EFFECTTYPE
Opslagmaatregel, extra m3 beschikbaar
EFFECT
ASR wordt tot op heden vooral toegepast bij hoogwaardige teelten (glastuinbouw). Daarbij is het uitgangspunt dat er altijd voldoende goed irrigatiewater voorhanden moet zijn. Per definitie wordt ASR daarom zo ontworpen dat er voldoende infiltratie plaatsvindt voor latere succesvolle onttrekking en er geen tekorten ontstaan. Dit betekent doorgaans ‘overinfiltratie’ om het winbare volume groot genoeg te laten zijn.
Terugwinefficientie = tot 100% (Tolk, 2013) > in Westland < 50%. Hoeveelheden: 10.000-500.000 m3 ondergrondse berging.
Model
Droogteschade: gedimensioneerd op 1/10 droogte Zoutschade: reductie 100%
DIMENSIONERINGSTYPE m3
VASTE KOSTEN/ INITIËLE INVESTERING
[ervaring glastuinbouw: 50.000- 150.000 € afhankelijk van schaalgrootte (onbekend)
Bij grondgebonden gewassen: andere bron dan hemelwater. Hierdoor kan zuivering mogelijk zijn. Daarnaast is het nodig een distributiesysteem aan te leggen.
Teruggewonnen water in de zomer kost 0,30 – 1,38 €/ m3 afhankelijk van het volume en het
rendement. Dit bedrag is inclusief afschrijving (van de investering) en beheer en onderhouds- kosten. Zout water heeft gemiddeld een lagere efficiëntie en hogere kosten – door opdrijving
Model
ASR Zoet water: 0,50 €/m3
ASR Zout water: 1,20 €/m3 (rekening gehouden met terugwinrendement)
LOPENDE KOSTEN
10.000-30.000 € per jaar afhankelijk van schaalgrootte. Model:
ASR Zoet water: 0,03 €/m3
ASR Zout water: 0,12 €/m3
LEVENSDUUR
Verschillende onderdelen in het systeem hebben verschillende levensduur, met onzekerheids- marge. Levensduur ligt tussen 10 en 25 jaar (Tolk, 2013).
Model: 17,5 jaar OVERIGE BATEN
• Water is afgeschermd voor verdamping en vervuiling van andere bronnen en calamiteiten • Grote capaciteit
• Verbeterde waterkwaliteit bij hoogwaardige toepassingen (bv lage Na concentraties) • In vergelijking tot bassins: geen ruimtebeslag (grondkosten en extra productie per be-
spaarde m2)
Model:
In dit stadium zijn baten nog niet monetair uit te drukken. NEVENEFFECTEN
Positief
• Kan worden ingezet voor piekberging – bijv. combinatie afkoppelen van regenwater sa- men met infiltratie om wateroverlast te beperken en zoetwatervoorziening te stimuleren. • Kan in kader van circulaire economie worden ingezet om restwater opnieuw in te zetten
(schakel in disbalans vraag – aanbod moment). Kwaliteit is hierbij een aandachtspunt • Water in de ondergrond wordt microbieel gezuiverd – zo kan de waterkwaliteit in gebie-
den waar ziektes (zoals bruinrot) voorkomen verbeteren (zodat beregening weer mogelijk is)
Negatief
• Risico op verontreiniging van grondwater door infiltratiewater van onvoldoende kwaliteit – dit moet goed getest en mogelijk voorgezuiverd worden (met name bij gebruik van efflu- ent, afvalwater, oppervlaktewater).
• Tijdens onttrekking van zoet water uit oppervlaktewater voor infiltratie zal mogelijk stroomafwaarts minder zoet oppervlaktewater beschikbaar zijn en kan mogelijk het zout- gehalte toenemen. Dit wordt bij het verlenen van de watervergunning getoetst.
Model:
Reductie piekafvoer +1
JURIDISCH KADER
Infiltreren in samenhang met onttrekken (zoals bij ASR) is vergunningsplichtig in het kader van de Waterwet. De kwaliteit van het infiltratiewater kan een belemmering vormen, bijvoor- beeld door aanwezigheid van gewasbeschermingsmiddelen. In dat geval dient op basis van de technisch-juridische handreiking ondergrondse waterberging (STOWA2015.035) te worden bepaald of het risico op verontreiniging aanvaardbaar is en/of gepaste monitoring/mitigatie noodzakelijk is. Deze Handreiking is te vinden op www.stowa.nl . In sommige waterschappen in Zuid-Holland bestaan reeds algemene regels en standaardvoorschriften voor gebruik van ASR in de glastuinbouw.
BRONNEN
(Jeuken et al., 2015; KvK, 2014; Zuurbier et al., 2015)
9.8 SPAARWATER SYSTEEMGERICHTE DRAINAGE OMSCHRIJVING
Systeemgerichte drainage optimaliseert de diepte en afstand van de drainage met behulp van een verzamelput en stuurt het grondwaterniveau om de zoetwaterlens te vergroten. In eerste instantie is het doel de zoetwaterlens te vergroten ter bestrijding van verzilting zonder de drainagefunctie (o.a. om natschade te voorkomen) in gevaar te brengen. In de pilotfase is systeemgerichte drainage op twee typen grond toegepast: bij het pilotgebied op klei met grasland is bestaande drainage omgebouwd; bij het pilotgebied op fijn zand met akkerbouw is nieuwe drainage verdiept aangelegd.
Verschil met drains2buffer is het gebruik van een verzamelput om het peil te sturen. Alleen perceelseigen water wordt ingezet. In combinatie met ASR kan geïnfiltreerd water uit een zoetwaterbel worden onttrokken en via de verzameldrain weer worden geïnfiltreerd. TYPE WERKINGSMECHANISME
Opslag en toediening STATUS MAATREGEL
Technische haalbaarheid: pilots WATERBRON
Neerslag
FYSIEKE GESCHIKTHEID
De maatregel is nu met name toegepast in de Waddenregio. Bepalende factoren voor de inrichting van de systeemgerichte drainage:
EFFECTTYPE
Hoofddoel van de maatregel is verziltingsreductie. Model:
% verdampingsreductie % reductie zoutschade EFFECT
∆ Dikte zoetwaterlenzen [kleiperceel]: 3-3.5 m
∆ Dikte zoetwaterlenzen bij verdiepte ligging drains [zandperceel]: 1 m Model:
Droogteschade: detailberekeningen SWAP, als regelbare drainage % reductie zoutschade: 100%
DIMENSIONERINGSTYPE Ha
VASTE KOSTEN/ INITIËLE INVESTERING
Handmatig te sturen systeem met bestaande drainage
Kosten verzamelleiding; put voor peilopzet: 500-1500 €/ha
Gehele systeem incl nieuwe drainage/ verdiepte drainage
~2300 €/ha Model:
Ombouwen bestaand systeem: 1000 €/ha Nieuw systeem: 2300 €/ha
LOPENDE KOSTEN