Sociale effecten van bewonersparticipatie

De sociale effecten van de fysieke ingrepen zijn deels dus nog niet duidelijk zichtbaar. Daarvoor is het ook nog (te) kort dag, omdat de meeste fysieke ingrepen nog lopen of moeten plaatsvinden.

Maar hoe zit het met de sociale effecten van alle investeringen rondom bewonersparticipatie? De vraag is moeilijk te beant-woorden, omdat niet goed te meten valt hoe groot en breed de participatie van bewoners is. De diverse vormen van bewoners-betrokkenheid en de organische vorm die deze vaak hebben maakt het moeilijk om te turven hoeveel bewoners er bij Emmen Revisited betrokken zijn en daar op een of andere manier een bijdrage aan leveren. Daarmee is ook lastig vast te stellen wat de inbreng van bewoners heeft opgeleverd voor de opzet en uitvoering van de gemaakte plannen en welke veranderingen zichtbaar zijn in de sociale infrastructuur van de wijken. Het zicht op effecten wordt bemoeilijkt doordat de inzet van Emmen Revisited niet altijd even herkenbaar is voor bewoners. Als voorbeeld wordt door de voorzitter van een wijkvereniging de Zuidlaarderbrink genoemd, waar het grijs en groen aangepakt zijn. De bewoners zien dit niet als een actie van Emmen Revisited, maar als het wegwerken van achterstallig onderhoud door de gemeente.

Indrukken

Wel komen uit het onderzoek verschillende indicaties naar voren.

In de interviews wordt bijvoorbeeld gesproken over een vrij grote groep bewoners in de wijken die zich medeverantwoordelijk voelen voor de ontwikkeling van hun wijk. “Doordat bewoners betrokken zijn geweest bij het totstandkomen van plannen en ze hebben mogen meepraten, zullen ze in het vervolg anders kijken naar en omgaan met hun wijk.” De wijkcoördinator geeft aan dat bewoners vaker op hem afstappen. Ook vertelt een actieve bewoner hoe minder

actieve bewoners naar hem toekomen voor de laatste stand van zaken. De grotere aanspreekbaarheid zou niet alleen gelden voor (witte) bewoners maar ook voor instellingen en gemeentelijke diensten: “Door Emmen Revisited kan er nu veel gemakkelijker worden gepraat tussen verschillende diensten. Verschillende partijen krijg je nu veel sneller bij elkaar aan tafel om over de problemen te praten.” Deze citaten zijn indicaties voor de toegenomen betrokkenheid bij de wijk en een betere samenwerking tussen bewoners en instellin-gen. Ook worden meer concrete voorbeelden genoemd als afgenomen overlast van jongeren in een winkelcentrum. Wel lijkt de betrokkenheid van allochtone bewoners sterk achter te blijven.

De Hollandse cultuur is dominant binnen de bewonersorganisa-ties en de deelname van allochtonen aan projecten is gering. Het blijft echter bij indrukken.

Naoberschapsbank

Voor een aantal specifieke projecten is meer informatie bekend.

Hanze Service heeft begin 2002 onderzoek gedaan naar de behoefte en de wensen van bewoners ten aanzien van de Naoberschapsbank. Slechts 469 van 4300 aangeschreven bewoners vulden de vragenlijst in. In het onderzoek wordt ook een zogenaamde nulmeting naar sociale cohesie uitgevoerd. Op basis van het onderzoek concluderen de auteurs dat ʺalgemeen gesteld kan worden dat de voorwaarden voor de Naoberschapsbank zeker aanwezig zijn. Het computerbezit en de internettoegang scoren hoog (80%), de interesse voor de site is bij meer dan de helft van de bewoners aanwezig (52%), en een groot aantal bewoners is zelfs bereid actief mee te werken aan de site (20%). De onderdelen die men op de site zou willen zetten zijn divers, maar moeten wel een directe link met de wijk hebben.ʺ Respondenten zouden vooral interesse hebben voor een mededelingenbord, een wijkagenda van activiteiten, elektroni-sche klachtverwerking voor de leefomgeving en discussiemoge-lijkheden over de wijkinrichting. Een specifieke groep bewoners oppert een oppascentrale. Uit de sociale cohesiemeting blijkt dat er in de wijk al het een en andere gezamenlijk ondernomen wordt (buurtbarbecue, koffiedrinken bij elkaar, samen uit eten of naar de bioscoop gaan), en dat er tussen bewoners onderling al zorgtaken (zoals schoonvegen van de stoep, kinderoppas of het verzorgen van buren bij ziekte) worden ondernomen. De Naoberschapsbank zou bij deze activiteiten aan kunnen sluiten.

De onderzoekers van Hanze Service gaan niet verder in op de wijze(n) waarop deze aansluiting kan worden gerealiseerd en welke bijdrage hiervan verwacht mag worden voor de sociale cohesie in de wijk.

Uit indrukken van de projectleiders blijkt dat de Naoberschaps-bank vooral betekenis heeft voor de formele sociale infrastructuur in de wijk. De individuele dienstverlening onder bewoners wordt er nauwelijks mee gestimuleerd, omdat de communicatie

hierover veel sneller verloopt via het dagelijkse sociale verkeer en niet via de interactiviteit van een website. Bewoners lopen sneller naar de buren aan overkant om iets te vragen dan dat ze een website bouwen of een berichtje achterlaten op een elektronisch prikbord. Het zijn dan ook voornamelijk organisaties in de buurt die er gebruik van maken. Een goed voorbeeld is de volkstuin-vereniging die dankzij de Naoberschapbank veel actiever betrokken is geraakt bij de wijk. Via hun website bieden ze kunstmest aan en worden er bloembollen verkocht. Populair is de verkoop van overtollige groente: de tuiniers hoeven niet langer overtollige groente weg te gooien en buurtbewoners kunnen voor een zachte prijs groente inslaan. Vooral bijstandsmoeders maken gebruik van deze dienstverlening.

Sociale cohesie

Een meer algemene indicator bieden de vragen over maatschap-pelijke participatie en sociale cohesie uit het woonbelevingson-derzoek van de gemeente Emmen. Daaruit blijkt dat de maat-schappelijk participatie laag ligt in Emmen. De meerderheid van de bevolking sport nooit, bijna 30% gaat nooit uit en een kwart verricht vrijwilligerswerk. Wel beoefent 60% hobby’s of andere vrijetijdsactiviteiten. Toch is ruim driekwart van de bevolking van mening dat ze voldoende contacten hebben. Deze percenta-ges verschillen niet noemenswaardig voor de drie Emmen Revisited-wijken. Naast vragen over maatschappelijke participa-tie zijn in het onderzoek vier stellingen opgenomen over het samenleven in buurten. Deze stellingen zijn gecombineerd tot een schaal voor sociale cohesie.