7 Discussie Social Tagging en archieven
7.3 Social Tagging als complementaire context van archieven
De archieven die beheerd worden door archiefinstellingen zijn meestal ontsloten en toegankelijk gemaakt in een tijdperk waarin de referentiekaders van het klassieke en custodiale paradigma de norm waren. Van Vliet en Hekman constateren dat het voor erfgoedinstellingen om drie redenen problematisch is om dit soort collecties digitaal
toegankelijk te maken. De eerste reden is dat de metadata of beschrijvingen van de objecten zijn ontstaan in een beheerscontext waarbij de metadata vooral werd opgesteld met het oog op opname en beheer van het object in een collectiebeheerssysteem. Daarnaast is het vocabulaire dat daarbij wordt gehanteerd van technische of specialistische aard, opgesteld volgens strikte en formele standaarden. Dat maakt de objecten uit de onderhavige collecties slecht
toegankelijk, onder andere vanwege de discrepanties in vocabulaire dat het publiek of de eindgebruiker bezigt.132 Het complementerende karakter van Social Tagging, zoals bleek in het onderzoek STEVE (p. 35), past goed in de archiefwetenschappelijke notie dat het custodiale paradigma kan opgaan in het non-custodiale door gebruikers aanvullende tags te laten plaatsen en op die manier te betrekken in de ontsluiting en het beheer van archieven. De bestaande toegangen op archieven die de toegankelijkheid vormen van de archiefcollecties van archiefinstellingen, beschrijven vooral de vorm en de onderliggende functies, en niet de inhoud van de archieven. Het onderzoek van Chung-Wen et al. (p. 46) maakt een onderscheid tussen in-context tags en out-context tags.133 De eerste soort tags beschrijven de inhoud van de informatieobjecten, de laatste groep beschrijft, onder andere, de vorm van de objecten. Uit de analyse van het onderzoek blijkt dat 76% van de totale hoeveelheid tags, in-context tags waren. De termen uit de in-context tags kwamen voor in de inhoud van de informatieobjecten. Slechts 14% van de tags waren out-context tags die betrekking hadden op de vorm of met andere doelen waren geplaatst.134 Uit dit onderzoek blijkt dat Social Tagging vooral werd
132
Vliet van, H. & Hekman, E. (2012). Enhancing user involvement with digital cultural heritage: The usage of social tagging and storytelling. In: First Monday, vol. 17, nr. 5-7. Retrieved, 11 november 2013, from:
http://firstmonday.org/ojs/index.php/fm/article/view/3922. P. 2.
133
Chung-Wen, et al. (2012). The searching Effectiveness of Social Tagging in Museum Websites. In:
Educational Technology & Society, 15 (4), 126-136. P. 127
134
gebruikt om inhoudelijke informatie over de informatieobjecten toe te voegen, en in mindere mate informatie over de vorm. Social Tagging zou dus ook als web 2.0 instrument ingezet kunnen worden door archiefinstellingen in een verdere ontsluiting van archieven op het niveau van de inhoud. Potentiële bezwaren zouden kunnen bestaan uit het feit dat tags als metadata mee worden opgenomen en na verloop van tijd geïntegreerd raken met de
institutionele, formele metadata.135 Aangezien social tags geen hiërarchie kennen en formele metadata wel, blijft het onduidelijk welke plaats een tag op lange termijn zal verwerven in de metadata van een informatieobject en welke consequenties dit zal hebben voor de
vindbaarheid ervan (p. 47). De beschreven onderzoeksresultaten bewijzen dat Social Tagging als web 2.0 instrument ingezet kan worden bij de ontsluiting, het beheer en de
toegankelijkheid van cultureel erfgoed. Uit de analyse van de onderzoeksresultaten in deze scriptie blijkt dat Social Tagging ook, als aanvulling op de bestaande metadata, kan worden ingezet bij de ontsluiting, het beheer en de toegankelijkheid van archieven.
135
Dalton, J. (2010). Can structured metadata play nice with tagging systems? Parsing new meanings from classification-based descriptions on Flickr Commons. Retrieved, 12 november 2013, from:
8 Conclusie
Eind negentiende eeuw verschoof de focus bij het toegankelijk maken van archieven van de inhoud naar de vorm. Archieven moesten op een efficiënte manier bevraagd kunnen worden met de toepassing van een universele structuur op basis van het herkomstbeginsel. Aan het einde van de twintigste eeuw vertoonden gevormde archieven echter steeds minder
samenhang door de komst van nieuwe communicatie- en informatietechnologie. Deze ontwikkeling ontstond door de komst van personal computers, digitale
communicatienetwerken en later ook mobiele apparatuur waardoor archieven steeds moeilijker te definiëren zijn als stabiele documenten met een duidelijke herkomst. De connectie tussen het document en de organisatie die deze heeft gevormd, oftewel het herkomstbeginsel uit het klassieke paradigma, werd steeds poreuzer in de informatie- of netwerkmaatschappij. In plaats van de bewijswaarde voorop te stellen, beargumenteerden steeds meer archiefwetenschappers vanaf het begin van de jaren negentig in de twintigste eeuw, dat archieven niet statische, monolithische entiteiten zijn, maar juist pluralistisch, meerdere relaties bevattend naargelang verschillende contexten op basis van waarden, keuzes en beslissingen die constant veranderen door de vorming van virtuele sociale groepen.
Eveneens een onderdeel van deze benadering, is het inzicht dat ook het archiveringsproces, archiveringssystemen en archiefbeheerssystemen dynamische factoren zijn omdat deze onderdeel zijn geworden van de vernetwerkte informatiestromen die gevormd worden door (virtuele) sociale groepen. In de netwerkmaatschappij is de klassieke grensverdeling tussen de gecreëerde informatieobjecten in een archief, de daaropvolgende bewerkingsprocessen van de archivaris en de uiteindelijke gebruiker ervan, poreus en interactief geworden.
Binnen de archiefwetenschap ontstaan nieuwe paradigma’s die denkrichtingen impliceren hoe archieven in de eenentwintigste eeuw toegankelijk gemaakt kunnen worden. Sommige
archiefwetenschappers zetten daarbij het custodiale en het non-custodiale paradigma
tegenover elkaar. Uit de analyse van de beschreven onderzoeksresultaten blijkt dat er eerder sprake is van het opgaan van het custodiale paradigma in het non-custodiale paradigma. Geredeneerd vanuit het custodiale paradigma was de archiefvorming en het beheer van archieven geïnstitutionaliseerd binnen de muren van de overheidsorganisatie en
archiefinstelling. De authenticiteit van de analoge archieven werd bepaald door het vastleggen (of ‘bevriezen’) van de context waarin de archieven tot stand komen. Vervolgens mocht de gebruiker deze archieven in de, door de archivaris, geannoteerde context deze raadplegen
volgens het toegangenstelsel van de archiefinstelling. Door het toepassen van web 2.0 instrumenten zouden de denkrichtingen uit het custodiale paradigma kunnen worden opgenomen in het non-custodiale paradigma. Archieven in Nederland worden beheerd in database-achtige beheer- en presentatiesystemen, dat mede bepalend is voor het sterk heterogene karakter van de archiefcollectie. Het huidige web 2.0 internet vraagt om een andersoortige inrichting van de toegankelijkheid van archieven. Als aanvulling op de formele, institutionele beschrijvingen en toegangen gericht op de vorm en het beheer van archieven, zouden gebruikers in staat kunnen worden gesteld om een bijdrage te leveren aan de ontsluiting, het beheer en de toegankelijkheid van archieven door deze te voorzien van het web 2.0 instrument Social Tagging. In deze conclusie wordt weliswaar gesteld dat de
mogelijkheden hiervoor voldoende aanwezig zijn, maar er bestaat onvoldoende onderzoek om vast te stellen op welke wijze dat zou moeten gebeuren. Verder onderzoek zou dieper kunnen ingaan op het ontsluiten en beheren van archieven met het toepassen van Social Tagging en analyseren wat de gevolgen zijn voor de toegankelijkheid van archieven. Dit zou kunnen plaatsvinden in een onderzoeksproject binnen het innovatieprogramma Archief 2020 waarin sprake is van een nieuwe landelijk portal: ‘Archiefcollectie NL’. De mogelijkheden zouden onderzocht kunnen worden of een Social Tagging systeem als aanvullend beheer- en ontsluitingsinstrument mee zou kunnen worden opgenomen in deze nieuwe portal ten behoeve van de Nederlandse archiefcollectie.
Literatuurlijst
Chae, G. & Kim, J. (2012). Can social tagging be a tool to reduce the semantic gap between curators and audiences? Making a semantic structure of tags by implementing the facetted tagging system for online art museums. Retrieved, 9 november 2013, from:
http://www.museumsandtheweb.com/mw2011/papers/can_social_tagging_be_a_tool_to_redu ce_the_sem
Cung-Wen Cho, Ting-Kuang Yeh, Shu-Wen Chang en Chun-Yen Chang (2012). The
searching Effectiveness of Social Tagging in Museum Websites. In: Educational Technology & Society, 15 (4), 126-136.
Convery, N. (2012). Information management, records management, knowledge
management: the place of archives in a digital age. In: Hill, J. (2012). The future of archives and recordkeeping. A reader. London: Facet Publishing.
Castells, M. (1997). Vol. 2: The power of identity. Oxford Press. P. 1f.
Cunningham, A, (2012). The postcustodial archive. In: Hill, J. (2012). The future of archives and recordkeeping. A reader. London: Facet Publishing.
Dalton, J. (2010). Can structured metadata play nice with tagging systems? Parsing new meanings from classification-based descriptions on Flickr Commons. Retrieved, 12 november 2013, from: http://www.archimuse.com/mw2010/papers/dalton/dalton.html
Derntl, M. et al. (2011). Inclusive social tagging and its support in Web 2.0 services. In: Computers in Human Behavior. 27 (2011) 1460-1466. P. 1461.
Derrida, J. (1988). Limited Inc. Northwestern University Press: Evanston, Il, VS.
Ding, Y., et al. (2009). Perspectives on Social Tagging. In: Journal of the American Society for information science and technology, 60 (12): 2388-2401
Gerrits, B. (2013). Archieven zoeken, vinden en beheren in de netwerkmaatschappij met behulp van Social Tagging. Eindpaper vak Information Retrieval. Universiteit van Amsterdam.
Gomez-Perez, A. et al. (2003). Ontological Engineering: Advanced information and knowledge processing. New York: Springer.
Gouw, van der, J.L. (1962). Nederlandse archiefterminologie, H. Hardenberg, W.J. van Hoboken en G.W.A. Panhuysen - Zwolle : Tjeenk Willink, 1962.
Guo et al (2009). Longitudinal analysis of tag structure in Delicious. Poster presented at the 4the IConference, Chapel Hill, VS. In: Ying, D. et al. (2009). Upper Tag Ontology for Integrating Social Tagging Data.. In: Journal of the american society for information science and technology, 61 (3): 505-521.
Farooq et al. (2007). Social Bookmarking for scholarly digital libraries. In: IEEE Internet Computing, 11 (6), 29-35
Halavais, A. (2009). Search engine Society. Digital media and society series. Cambridge: Polity Press.
Heckner, M., Heilemann, M., & Wolff, C. (2009). Personal Infirmation management vs. resource sharing: Towards a model of information behavior in social tagging systems. Paper AAAAI Conference on Weblogs and Social Media, San Jose, VS.
Heyrman, P., Nelissen, M. (1997). De lettersoep voorbij. Naar een internationaal genormeerde en contextuele archiefbeschrijving. In: Y. Bos-Rops, G. Janssens, C. Jeugens en E. Ketelaar red. Lezen ! Teksten over het archief. Jaarboek 2007. Stichting Archiefpublicaties.
Hilis, K. et al. (2013). Google and the culture of search. New York: Routledge.
Hill, J. (2012). The future of archives and recordkeeping. A reader. London: Facet Publishing. Horsman, P. (2001). Eenheid in verscheidenheid: de smalle weg naar een nationaal
archievenoverzicht. In: Toegang. Ontwikkelingen in de ontsluiting van archieven. SAP Jaarboek 2001. Den Haag: Stichting Archiefpublicaties.
Horsman, P.J., Ketelaar, F.C.J., Thomassen, T.H.P.M. (1998). Tekst en context van de handleiding voor het ordenen en beschrijven van archieven van 1898. Hilversum: Verloren. Inleiding.
Ketelaar, F.C.J. (1998). Archivalisering en archivering. Rede uitgesproken bij de aanvaarding van het ambt van hoogleraar in de archiefwetenschap aan de Universiteit van Amsterdam op vrijdag 23 oktober 1998. Alphen aan de Rijn, 1998.
Kilic-Cakmak, E. (2010). Learning strategies and motivational factors predicting information literacy self-Efficacy of e-learners. In: Australasian journal of Educational Technology. 26 (2), 192-208
Koolen, M., Kamps, J., Keijzer de, V. (2009). Information Retrieval in Cultural Heritage. In: Interdisciplinary Science Reviews, vol. 34 no 2-3, 2009.
Mathes, A. (2004). Folksonomies-Cooperative classification and communication through shared metadata. Retrieved, 2 november 2013, from:
http://www.adammathes.com/academic/computer-mediated- communication/folksonomies.html
Marx & Engels (1848). Communist Manifesto.
National Archives (2009a). Archives for the 21st century, Consultation Draft, retrieved, juni 2013, from: http://www.nationalarchives.gov.uk/documents/information-
management/archives-for-the-21st-century.pdf
Noruzi, A. (2006). Folksonomies: (un)controlled vocabulary? In: Knowlegde Organization, 33 (4), 199-203
Pariser, E. (2011). The Filtre Bubble: What the internet is hiding from you. New York: Penguin.
Ratzan, L. (2006). Mining the deep web: search strategies that work. In: Computerworld, december II.
Samuals, H. (1992). Varsity Letters: documenting modern colleges and universities, Society of American Archivists and the Scarecrow Press, Inc.
Saunders, J. (2008). Flickr as a digital image collection host: A case study of the Alcuin Society. In: Collection Management, 33 (4).Retrieved, 12 november 2013, from:
http://digitalcommons.liberty.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1084&context=lib_fac_pubs Sen, S. et al. (2006). Tagging, communities, vocabulary, evolution. Retrieved, 12 november, from: http://cleo.ics.uci.edu/teaching/Winter10/231/readings/5b-Sen-TaggingCommunities- CSCW.pdf
Setten van, et al (2006). On the importance of ‘Who Tagged What’. Retrieved, 9 november 2013, from: http://www.sis.pitt.edu/~paws/SNC_BAT06/crc/vansetten.pdf
Simons, J. (2008). Another take on tags? What tags tell. In: Video Vortex reader: Responses to YouTube. Amsterdam: Institute for the Unstable Media, P. 249-250
Sinha, R. (2005). A social analysis of tagging. Blogpost. Retrieved, 1 november 2013, from: http://rashmisinha.com/2005/09/27/a-cognitive-analysis-of-tagging/
Strohmaier, M., Corner C. en Kern, R. (2010). Why do users tag? Detecting users’ motivation for tagging in social tagging systems’. Retrieved, 12 november 2013, from:
http://kti.tugraz.at/staff/markus/documents/2010_ICWSM2010_Detecting_Tagging_Motivati on.pdf
Suchanek, F.M., Vojnovic, M. & Gunawardena, D. (2008). Social Tags: Meaning and suggestions. In: Proceedings of the 17th ACM Conference on Information and Knowledge Management. New York: ACM Press.
Terras, M. (2011). The Digital Wunderkammer: Flickr as a Platform for Amateur Cultural and Heritage Content. In: Library Trends, vol. 59.
Theimer, K. (2012). Interactivity, flexibility and transparancy: social media and Archives 2.0. In: Hill, J. (2012). The future of archives and recordkeeping. A reader. London: Facet
Publishing.
Thomassen, T., Duits, H., Stroet, J., Vijn, A. Vuuren van, R. (2001). Archiefontsluiting vanuit de context. In: Toegang. Ontwikkelingen in de ontsluiting van archieven. SAP Jaarboek 2001. Thomassen, T.H.P.M. (1998). Uit een bewerking van, onder andere, de rede: Before and after the Dutch Manual: Paradigm Shifts in Archival Science. Gehouden tijdens een studiemiddag van de KVAN, 23 oktober 1998.
Tibbo, H. (2006). Creating, Managing, and Archiving Records: changing roles and realities. In: the digital era. In Butikofer, N., Hofman, H. and Ross, S. (eds). Managing and archiving Records in the Digital Era: changing professional orientations, hier + jetzt.
Trant, J. (2006). Social classification and folksonomy in art museums: early data from the steve.museum tagger prototype. Retrieved, 9 november 2013, from:
http://www.archimuse.com/papers/asist-CR-steve-0611.pdf
Trant, J. (2008). Tagging, folksonomy and art museums: Results of the steve.museum research project. Retrieved, 10 november 2013, from:
http://journals.tdl.org/jodi/index.php/jodi/article/view/270/277
Vliet, H. & Hekman, E. (2012). Enhancing user involvement with digital cultural heritage: The usage of social tagging and storytelling. In:First Monday, Volume 17, Number 5 - 7 May 2011
Washburn, B., Eckert, E., Proffitt, M. (2013). Social Media and Archives: A survey of Archive users. Dublin, Ohio: OCLC Research.
Westpalm van Hoorn, N., Waters, P. & Wisse, P. (2011). Interoperabel Nederland. Forum Standaardisatie.
Yanbe, Y. et al. (2007). Can Social bookmarking enhance search in the Web? In: Proceedings of the 2007 Conference on Digital Libraries, 107-116
Yakel, E. (2006). Inviting the User into Virtual Archives. In: OCLC Systems and services 22, nr. 3 (2006): 159-63
Ying, D. et al. (2009). Perspectives on Social Tagging. In: Journal of the american society for information science and technology, 60 (12): 2388-2401.
Zajac, L. (2013). Social Metadata Use in Art Museums: The Case of Social Tagging. In: PNLA Quarterly 77:2 (2013).