“Voor het opgroeien van kinderen en jongeren is een stabiele en veilige omgeving van belang. Het gezin, in welke vorm dan ook, staat daarin centraal. Elk gezin maakt deel uit van een groter verband. Buurtbewo-ners, winkeliers, verenigingsleven, welzijnsorganisa-ties, scholen en gemeenten maken samen hun eigen leefomgeving. De pedagogische civil society is dat deel van de civil society waarbij kinderen en jongeren en de opvoeding en het opgroeien van kinderen en jongeren centraal staat” (ZonMw, maart 2010).
We hebben laten zien dat versterking van de peda-gogische civil society mogelijk is, uitgaande van de positieve krachten die er al zijn.
In dit themarapport hebben we laten zien dat de jeugd- sector beter moet en kan inspelen op de eigen kracht van mensen. Zij mogen op hun eigen verantwoorde-lijkheden worden gewezen en zijn voor een groot deel in staat deze op zich te nemen. Ook de landelijke over-heid zet in op een groter verantwoordelijkover-heidsgevoel van de burger, zoals bijvoorbeeld blijkt uit de invoe-ring van de Wmo. Binnen de provinciale en gemeente-lijke politiek zien we dat een beroep wordt gedaan op eigen verantwoordelijkheid en lokale talenten. Minder professionele inzet en meer informele inzet. Dit alles lijkt sterk beïnvloed door de noodzaak om te bezuini-gen. Een terugtredende overheid die meer en meer wil faciliteren met minder middelen. Onder het devies dat mensen veel meer zelf kunnen dan tot nu toe wordt
aangenomen. Een terechte omslag. Belangrijk is dat de eigen verantwoordelijkheid niet over de schutting wordt gegooid, maar dat overheden en professionele organisaties de ontwikkeling naar meer eigen verant-woordelijkheid op een verantwoorde manier facilite-ren. En hulp bieden als dat echt nodig is. Dat vraagt een andere manier van handelen en denken zowel van bestuurders, beleidsmakers als uitvoerders.
Het vraagt een andere houding van professionals: op de eerste plaats luisteren, echt vraaggericht werken en oog hebben voor mogelijkheden en oplossingen;
meebeslissen bevordert zelfredzaamheid, het zelf-vertrouwen en de eigen ontwikkeling. Professionals moeten de tijd, ruimte, motivatie en energie krijgen om zich deze werkwijze eigen te maken. Dit behelst een principiële keuze die niet halfslachtig kan worden genomen. Een keuze als bedrijfsfilosofie.
Daarnaast is het van groot belang dat de jeugd- sector en de overheden het belang van sociale in-bedding inzien. De sociale en familiale omgeving van een gezin kan van grote invloed zijn om opvoed-problemen te verhelpen en te voorkomen. Gezinnen zijn er de afgelopen jaren door maatschappelijke en sociale oorzaken steeds meer alleen voor komen te staan. Dit betekent niet dat de sociale veerkracht en maatschappelijke participatie is verdwenen, maar deze kan wel meer worden gestimuleerd. Hiertoe zijn nieuwe werkwijzen noodzakelijk waartoe wij in dit rapport aan de hand van concrete voorbeelden en de meningen van experts enkele handreikingen hebben gedaan. De Centra voor Jeugd en Gezin vormen een uitgelezen kans deze eigen kracht-werkwijze toe te passen. Het CJG is bij uitstek een organisatie die midden in de maatschappij staat en op een laag-drempelige manier zorg en hulp biedt.
Wij hopen dat dit thema- rapport een bijdrage kan leveren aan de omslag. Dat het inspireert om aan de slag te gaan met
‘uitgaan van potenties’, op alle niveaus. Wij bevelen provincie en gemeenten
van harte aan de uitdaging aan te gaan en de kerngedachte uit te dragen en werkelijkheid
te maken. Meer uit te gaan van en te vertrouwen op de kracht van mensen en hun
sociale omgeving en minder gericht zijn op risicobeheersing alleen. Een stapje terug te
doen en vertrouwen te geven aan de uit- voering. Een faciliterende rol aan te nemen
om de potenties die er zijn optimaal te benutten. En hun verbindende en
inspirerende taak die hierin belangrijker is dan ooit,
op te pakken.
Hartog, J. den & Sontag, L. (2009). Samen leven.
Resultaten van de derde monitor sociale participatie in Noord-Brabant. Tilburg: PON.
Instituut voor Publiek en Politiek (1998). Spanning in Interactie. Amsterdam: Instituut voor Publiek en Politiek.
Linders, L. (2009). De betekenis van nabijheid: een onderzoek naar informele zorg in een volksbuurt. Den Haag: SDU Servicecentrum Uitgeverijen.
K2 Adviesbureau voor Jeugdvraagstukken (2009).
Trends en ontwikkelingen in de Brabantse jeugd- sector. ’s-Hertogenbosch: K2.
K2 Adviesbureau voor Jeugdvraagstukken (2010a).
CJG Groeimodel. ’s-Hertogenbosch: K2.
K2 Adviesbureau voor Jeugdvraagstukken (2010b).
Jeugd en leefbaarheid. ’s-Hertogenbosch: K2.
Ministerie voor Jeugd en Gezin (9 april 2010).
Kabinetsvisie Perspectief voor jeugd en gezin.
Ministerie voor Jeugd en Gezin (2010). Professionals in het Centrum voor Jeugd en Gezin, samenwerken in het belang van jeugdigen en opvoeders.
Paes, M. & Sohier, R. (2010). It takes a village to raise a child. Steun van ouders, buurtbewoners en vrijwilli-gers bij het opgroeien. ‘s-Hertogenbosch: Provinciale Raad voor de Volksgezondheid en Maatschappelijke Zorg in Noord-Brabant.
referenties
Alblas, M.J. (2007). De revitalisering van de Neder-landse Civil Society. Onderzoek naar de bijdrage van de overheid met de Wmo aan de revitalisering van de Nederlandse Civil Society. Utrecht: Movisie.
Bakker, I. & Clarijs, Y. (1997). O+O=O2: naar een samenhangend beleid en aanbod van opvoedings- ondersteuning en ontwikkelingsstimulering voor kinderen en ouders in risicosituaties. Utrecht: NIZW.
Baartman, H.E.M. (2009). Grootbrengen en mishan-delen van kinderen: wiens zorg? Den Haag: RMO/
RVZ.
Beek, F. van (2006). Op de grens tussen bemoeizucht en zorg. Rapportage van het onderzoek naar Eigen Kracht-conferenties in Overijssel en de verhouding van Eigen Kracht tot de Wet op de Jeugdzorg. Voor-hout: WESP.
Bettonvil, N. & Vries, W. de (januari 2008). Wonen doe je thuis. Een brug tussen theorie en praktijk.
’s-Hertogenbosch: K2 Brabants kenniscentrum jeugd, i.o.v. De Combinatie Jeugdzorg.
Bijl, R., Boelhouwer, J., Pommer, E., & Schyns, P.
(2009) (Red). De sociale staat van Nederland 2009.
Den Haag: Sociaal en Cultureel Planbureau.
Enkele van de jongeren tijdens het groepsgesprek in Nuland
PON (april 2010). Leefbaarheid: feiten in beeld.
Jeugd, nr. 10.
Provincie Noord-Brabant (2008). Brabant investeert in jeugd: beleidskader jeugd 2009-2012. ’s-Herto-genbosch: Provincie Noord-Brabant.
Raad voor de Maatschappelijke Ontwikkeling / Raad voor de Volkgezondheid & Zorg (2008). Versterking voor gezinnen. Preadvies over gezinnen en hun sociale omgeving. Den Haag: RMO / RVZ
Raad voor de Maatschappelijke Ontwikkeling / Raad voor de Volkgezondheid & Zorg (2009). Investeren rondom kinderen. Den Haag: RMO / RVZ
Regenmortel, T. Van (2008). Zwanger van empower-ment. Een uitdagend kader voor sociale inclusie en moderne zorg. Eindhoven: Fontys Hogescholen.
Oratie 21 november 2008.
Regenmortel, T. Van (2009). Empowerment als uit-dagend kader voor sociale inclusie en moderne zorg.
Journal of Social Intervention: Theory and Practice, 18(4),22-42.
Roest, A., Lokhorst, A.M. & Vrooman, C. (2010).
Sociale uitsluiting bij kinderen: omvang en achter-gronden. Den Haag: Sociaal en Cultureel Planbureau.
Speetjens, P., Linden, D. van der, & Goossens, F.
(2009). Kennis over opvoeden. De vragen van ouders, het aanbod van de overheid en de mogelijk-heden van de markt. Utrecht: Trimbos Instituut.
Stichting Defence for Children International Neder-land - ECPAT NederNeder-land (2010). “Dat ze je naam ken-nen” Een onderzoek naar de mening van jongeren die te maken hebben met jeugdzorg in Nederland.
Vandemeulebroecke, L., & Nys, K. (2001). Het concept empowerment op het domein van de gezins- en opvoedings-ondersteuning en de pedagogische hulpverlening. Pedagogisch Tijdschrift, 26(1), 3-17.
Vliet, L. van & Kesselring, M. (2009). CJG kan sociaal netwerk van gezinnen versterken. De verbindende rol van het centrum voor jeugd en gezin. Jeugd en Co Kennis 3(2), 37-44.
Winter, M. de (2000). Beter maatschappelijk opvoe-den. Hoofdlijnen van een eigentijdse participatie-pedagogiek. Assen: van Gorcum & Comp. B.V.
ZonMw (maart 2010) De (eigen) kracht van het kind, de ouders, de buren, de school en de wijk… Factsheet Eigen Kracht. Den Haag: ZonMw Jeugd.
Colofon
aUtEUrs Marjolein Lasker & Cécile Nijsten EindrEdactiE Cécile Nijsten
rEdactiE Sander van der Ploeg
intErviEws Clim Kneepkens, Cécile Nijsten & Marjolein Lasker fotografiE Marieke Viergever - Overstekendbeeld UitgavE K2 Adviesbureau voor Jeugdvraagstukken Koningsweg 2 Postbus 1430 5200 BL ’s-Hertogenbosch (073) 614 17 74 mail@K2.nl www.K2.nl ISBN 90-72932-19-8 Deze uitgave werd mede mogelijk gemaakt door de provincie Noord-Brabant