Skermleser

Die skermleser vorm deel van die standaard toeganklikheidsagteware op iOS- en Android- platforms. Hierdie sagteware stel die gebruiker in staat om deur die toestel se inhoud te navigeer met klank en die teruglees van inligting op die skerm. Deur links of regs te vee op die toestel se skerm, word die volgende item in die lys se inligting teruggelees. Die geselek- teerde item word ook visueel aangedui deur ʼn raampie wat dit omsluit. Hiermee saam is daar ook klanke (“earcons”) wat aandui of die item aan die begin of einde van ʼn lys is. Om die item wat in fokus is te selekteer of te aktiveer, moet die gebruiker twee keer op die skerm druk.

Die skermlesersagteware bied verder ʼn kieslys wat opgeroep word wanneer die gebruiker ʼn sirkelgebaar op die skerm maak. Hierdie kieslys stel die gebruiker in staat om die spoed van die skermleser te verstel, asook om verskillende terugleesopsies te selekteer (figuur 27). Die kieslys bied opsies soos die terugleesspoed, die lees van woorde in plaas van sinne, en selfs die lees (uitspel) van letters in plaas van woorde. Die gebruiker kan daarnaas ook gebruik

maak van die “curtain mode”-funksie wat die skerm afskakel sodat gebruikers privaatheid kan hê terwyl hulle op hulle toestelle werk.

Ná afloop van my insiggewende sessie saam met Philip het ek probeer sin maak van hoe die inligting deur die skermleser gelees word. Ek was van mening dat die skermleser die name van die objekte lees en dat toeganklikheid sodoende bereik kan word deur bloot net meer beskrywende name aan objekte toe te ken. Terselfdertyd het ek begin wonder hoe ʼn mens te werk sou gaan as ʼn objek gedupliseer moet word. Ek het ook opgemerk dat die skermleser meer inligting teruglees as wat ek op die skerm kon sien. Dit was asof die skermleser meer konteks oor die objekte op die skerm gehad het.

Om my te help met hierdie raaisel, het ek besluit om my oor te gee aan kaffeïen, WiFi en Jazz: Blindiana Barista, die koffiewinkel wat deel van die projek is, was die perfekte plek om aan hierdie behoeftes te voldoen. Nadat Joseph, die blinde barista, vir my die perfekte cappuccino gemaak het, kon ek my navorsing aanpak. Ek het begin deur terme soos toeganklikheid,

skermleser en HTML in verband met mekaar op te soek. Op W3C se webtuiste het ek

uitgevind dat daar ’n toeganklikheidsfunksie binne die raamwerk van HTML 5 beskikbaar is, naamlik Accessible Rich Internet Application (ARIA).xii _{ARIA is ’n kombinasie van}

programmeringsfunksies en etikettering van objekte om inhoud binne HTML 5 toeganklik en leesbaar te maak vir die skermleser en ander toeganklikheidstegnologieë. Die toepassing hiervan vereis dat die ontwerper gedetailleerde beskrywings vir digitale media-objekte,

xii _{Web Accessibility Initiative (WAI): https://www.w3.org/WAI/standards-guidelines/aria/}

skakels en teks op ’n HTML-bladsy moet gee. ARIA word in HTML geïmplementeer deur die funksie binne die objekveld (bv. ʼn knoppie of skakel) op te roep:

<button aria-label= “teks wat deur skermleser gelees word”>

Die ARIA-etiket kan ter wille van eenvoudigheid beskryf word as metadata vir ’n interaktiewe item, media-objek, skakel of teksveld in HTML. Hierdie “metadata” gee instruksies vir die toeganklikheids-API en word dan deur die skermleser teruggelees. In gevalle waar daar nie ʼn ARIA-etiket beskikbaar is nie, lees die skermleser net die objektipe, byvoorbeeld “image” of “button”. Met betrekking tot prente word die “alt-text” ook teruggelees indien dit voorsien is. ’n Groot voordeel van ARIA is dat die funksies nie siende gebruikers se interaksie beïnvloed nie. Die ARIA-etikette word slegs teruggelees as die gebruiker se skermleser geaktiveer is en dit het verder geen visuele impak op die koppelvlak nie. Die gebruik van ARIA is egter meer kompleks as om ARIA-etikette vir bestaande ontwerpe te gee. Om ARIA suksesvol te implementeer, behels dat die ontwerper logiese bladsyuitlegtegnieke moet toepas asook die visuele koppelvlak in ʼn hoëkonteks- en beskrywende taal moet verwoord. In baie gevalle kan dit impliseer dat die uitleg van kieslyste aangepas of herorganiseer moet word om meer bruikbaar te wees vir gebruikers wat staat maak op die skermleser. Volgens W3C (2018) is daar vyf hoofmaatreëls wat so ver moontlik gevolg moet word met die gebruik van ARIA:

1. HTML-objekte moet so ver moontlik sonder aanpassings in die standaardvorm gebruik word. Dit sluit objekte soos skakels, knoppies en teksvelde in. Indien objekte aangepas word, moet die ontwerper die ARIA-etiket gebruik om meer konteks vir die swaksiende gebruiker te bied.

2. Volg en behou ʼn logiese programmeringsemantiek binne die HTML. “Containers” en “DIVs”, asook die inhoud, moet reg geïmplementeer word.

3. Alle interaktiewe ARIA-funksies moet bruikbaar wees met ʼn toetsbord. Dit is veral nodig in gevalle waar ’n gebruiker op ’n rekenaar werk wat nie ’n raakskerm het nie. In sulke gevalle dien die toetsbord as die wyse waarop die gebruiker instruksies invoer. Die pyltjies-, “enter”- en “spacebar”-sleutels word onder andere gebruik vir navigasie op die toetsbord.

4. Daar moet nie gebruik gemaak word van stellings soos “aria-hidden=“true” vir objekte wat nie relevant vir die skermleser is nie. Hierdie stellings kan veroorsaak dat die

skermleser onresponsief word en die gebruiker verwar. Sodoende kan dit tot ’n slegte gebruikerservaring lei.

5. Alternatiewe en toeganklike name moet aan alle interaktiewe toegeken word. Ontwerpers moet gebruik maak van <label> of id=‘…’ om aan objekte toeganklike name te gee.

Na aanleiding van die leesstof wat ek deurgegaan het, het ek begin eksperimenteer met die ARIA-funksies. Ek het byvoorbeeld in reël 122 van figuur 9 die skermleser “read poem in Afrikaans with Afrikaans audio” laat lees. Die skermleserfunksie op iOS is in 35 tale beskikbaar, maar ongelukkig is die skermleserfunksie nog nie in Afrikaans beskikbaar nie (Apple, 2019). Philip noem ook dat hy gebruik maak van die Engelse skermleser om Afrikaanse WhatsApp-boodskappe te lees en hoe hy die “dialek” of uitspraak leer verstaan.

Philip het aan my verduidelik dat nie alle swaksiende en blinde persone van die skermleser gebruik maak nie. Hy skryf dit daaraan toe dat die skermleser in baie gevalle die gebruiker selfbewus maak, omdat geen blinde of swaksiende persoon as blind of “anders” geïdentifiseer wil word nie. Philip noem ook dat sommige swaksiende persone genoeg kan sien om eerder basiese interaksies sonder die skermleser uit te voer. Die feit dat die gebruik van die skermleser baie tyd in beslag neem, kan ook meebring dat gebruikers verkies om dit nie te gebruik nie. Hierdie insigte het my laat besef dat die skermleser nie noodwendig die antwoord en oplossing vir al my ontwerpsprobleme was nie. Ek het toe besluit om alternatiewe toeganklikheidsoplossings, soos die gebruik van hoëkontraskleure en verstelbare letter- groottes, te ondersoek. Tydens een van Aydienne se klasse het ek vir sy studente gevra watter hoëkontraskleure vir hulle die beste sou werk. Uit die terugvoer was dit duidelik dat daar geen konsensus hieroor was nie, want party leerders het swart en wit verkies, ander geel en swart, en daar was selfs ʼn paar wat pienk en blou verkies het.