Interview 1
het is wel goed voor een stukje duiding, ik bedoel als je een groot evenement hebt en eer wordt gesproken er wordt geschoten terwijl het misschien vuurwerk is, dan kun je een berichtje sturen naar iemand op straat van kunnen jullie even gaan kijken wat er aan de hand is? Je hebt wel een stukje bevestiging of duiding nodig
Ja je hebt gewoon een club mensen nodig, dat binnenhalen is op zich niet zo moeilijk, maar je hebt gewoon goeie mensen nodig om het te duiden
Daarna gingen ze met z’n tweeën voetbal trainen en sporten en ze gingen uit eten met z’n tweeën. Er was dus helemaal niks aan de hand. Maar als je op dat ene bericht afgaat dan lijkt het heel wat. Daarom is het belangrijk dat je die informatie goed duidt en niet alleen op dat ene bericht afgaat. Dus dat je gewoon dat totaalbeeld pakt van wat is er aan de hand. Als je dan op een berichtje af gaat, net als bij Project X Haren toen ze de hele tijd die foto van dat treinstation wat helemaal vol stond lieten zien. Dat was gewoon een foto die drie of vier jaar oud was. Als je daar volledig op afgaat en daar je inzet op bepaalt. Dan heb je heb je een probleem.
Hoe ga je daar dan mee om?
Je kunt kijken of die foto als oud is, je kunt daar gewoon op zoeken. En gewoon een stukje duiding. Kijken of die berichtgeving vaker of meer voorkomt en hoe of wat. In plaats van op een bericht, gewoon meerdere bronnen benutten om te kijken hoe reëel de dreiging of ordeverstoring is.
Dus dan gaat het eigenlijk om een gebrek aan context ook en problemen met interpretatie?
148
En verder?
Wij monitoren nu op bewoording. En stel er is een incident, dat pak je gewoon brand vuur en alles pak je er bij en iedereen die er over spreekt die pak je binnen. In principe ben je met een groot sleepnet aan het vissen. En je haalt alle data die daar over gaat haal je binnen, dus ook de gegevens van een persoon. Eigenlijk zou je veel meer relevant informatie er uit willen halen. Stel je hebt een incident waar een of twee personen bij betrokken zijn, dat je veel gerichter op die personen kan monitoren in plaats van alles binnen te halen. Dat je met een laserpen iemand aanwijst, en dat je die informatie binnenhaalt in plaats van alle data binnenhalen en achteraf gaan kijken van zit er wat tussen wat voor ons belang is.
Want je denkt niet dat dan ten koste kan gaan van detectiekracht?
Nou ja, anders. Je moet ook heel helder zijn wat voor doel je hebt. Kijk als jij een voetbalwedstrijd of een evenement hebt dan wil je gewoon zoveel mogelijk woorden gebruiken om sentiment duidelijk te krijgen en een stukje duiding er in. Maar stel je bent met een moordonderzoek bezig, of in het geval van contraterrorisme. Contraterrorisme is helemaal een moeilijk ding want zij weten net zo goed als heel veel mensen die contraexpertise hebben dat wij op woorden monitoren. Dus die hebben dus heel veel accounts waar geen bewoording in voorkomen maar waar wel een compleet netwerk achteraan zit. En soms dan hebben ze aan een woordje, is voor hu duidelijk dat ze een aanslag moeten plegen op een of andere locatie. Dat missen we dus compleet. Dus je hebt behoeft aan tooling die netwerken zichtbaar kan maken en invloeden van accounts. Ik bedoel als jij een account hebt waar totaal geen woord in staat maar die wel 100.000 volgers heeft, ik noem maar wat, dan kun je wel nagaan dat er iets aan de hand is. Als je door netwerk analyse van dat account er achter komt dat IS strijders of IS ronselaars, journalisten, dat hun op die manier een hele brede groep mensen volgen en onder de radar houden. Ja dan kun je wel nagaan dat er iets aan de hand is. En iemand maar altijd wel eens een foutje, maar als je niet op de goede bewoording zit dan mis je gewoon heel veel.
Zijn jullie in de praktijk tegen deze dingen aangelopen of is dit iets wat je zelf ziet
Voor het algemene goed, voor hoe we nu werken, is de bewoording en dat soort dingen voldoet. Maar als je echt op goede expertise gaat zitten en echt op waar contra expertise is, zoals bij
149 mensenhandel en terrorisme, ook in hooligans soms wel, dan weten ze heel veel van de werkwijze van de politie of van de veiligheidsdiensten en dat soort dingen allemaal. En daar moet je gewoon onderzoek insteken en andere gedachten gaat hebben
Dat gaan dan om specifieke doelgrepen
Ja, als jij een evenement hebt dan, mensen die iets op Twitter zetten die denken er heus niet over na. Die gebruiken een hashtag en die willen dat gewoon breed delen. En ook mensen die onrust
veroorzaken die willen dat het breed gedragen wordt. En die oproepen tot een betoog of een demonstratie, dus dat is gewoon, die willen zo zichtbaar zijn als wat om grote aanhang mee te krijgen. Dus daar voldoet het allemaal wel voor. Maar als je echt een doelgroep hebt die heimelijk is, en wat nu bijvoorbeeld ook ter sprake komt, die aanslagen in Parijs, wat ook in de media staat dat ze waarschijnlijk via de chatfunctie van de PlayStation 4 contact hebben gehad en voorbereidingen hebben gedaan. Dus ja dan kun je nagaan, het verplaatst zich. Dus dan moet je als overheid, veiligheidsdiensten en politie moet je daar iets mee. Dus iets anders denken.
Interview 2
Qua berichtgeving moet je natuurlijk heel goed opletten op de informatie die er in staat en dat er ook beelden of berichten worden benoemd die totaal afwijken van de werkelijkheid. Dat je je niet laat meeslepen in die berichtgeving, dus dat je er altijd naast moet leggen van: oké deze berichten komen, die leg ik even naast het plaatje van wat we van de straat te horen krijgen en te zien krijgen. En klopt dat nog wel? Mensen kunnen het ook erger maken dan dat het is.
Komt dat vaak voor?
Dat komt wel voor, of dat vaak voorkomt dat durf ik zo niet te zeggen maar het komt voor. Maar we maken mensen er wel bewust van. Ze gaan niet op 1 bericht af. Als iemand dat schrijft van dat en dat is gebeurt, dat dat bericht klopt. Probeer dat te veredelen die informatie of te verifiëren misschien via een andere manier om dat na te kijken. Dus daar zit wel een gevaar in he. Dat je je niet laat meeslepen wat nu op Facebook plaat vindt, iedereen vindt wat over IS en dat soort zaken. Laat je daar niet in meeslepen want het wordt van kwaad tot erger. Het moet informatie zijn wat je kunt verifiëren en wat informatie is wat bijdraagt bij het incident en bij de zaak waar men mee bezig is. Als
150 dat helemaal een andere kant op gaat, probeer daar even uit te gaan en weer even op het juiste pad te gaan met die informatie.
Is het ook wel eens voorgekomen dat er een bericht was die volgens jullie niet in de situatie paste maar dat uiteindelijk wel waar bleek te zijn en informatie gaf uit een andere hoek?
Nee dat heb ik nog niet gehoord
Dus als het niet bij de situatie past dan is het vaak ook niet waar en niet bruikbaar
Nee dat is niet bruikbaar.
We monitoren dus heel, wat ik al zei, vrij beperkt. We hebben de gebiedsmonitor. Ik vind dat vrij beperkt monitoren. Wat ik liever had gezien is dat dat geïntegreerd wordt met een incidentmonitor en dat er vanuit het RTIC aan die kant, aan de tafels, heel snel op een incident kunnen inspelen. Dat we zelf iets kunnen maken. Dit is standaard wat we hebben, maar dat we heel snel zelf zoektermen of zoekslagen daar in kunnen zetten op een simpele manier zonder daarvoor de moeilijke tool van Coosto te hoeven gebruiken.
Dus de beperking zit hem dan in het statische van de tool?
Ja, inderdaad. Als dat een combinatie zou zijn dan denk ik dat we nog beter de informatie van social media kunnen halen.
Wat is dan de beperking van het statische?
De monitor is nu ontworpen doormiddel van filters en vaste thema’s. Vaste locaties waar je aan gebonden bent. Komt de locatie niet voor in het lijstje locaties wat wij hebben, zullen we nooit een bericht vinden. Pak een vermissing, dat willen we graag monitoren, kijken we naar wordt er
misschien iets op social media gezegd, maar als degene die het bericht verstuurd geen locatie invoert die past binnen onze locatiedatabase, dan vinden we hem nooit terug. Dus dat vind ik een beperking in de monitor wat we nu hebben. Dat hebben we ook een keer aangegeven en dat kun je met een andere monitor kun je dat wel vergroten. Maar goed, dat was de opzet niet van deze monitor. Dat was puur op dit gebied gefixeerd. Maar je ziet nou vaak dat je, nou goed, wij zitten hier in een gebied
151 dat wordt door andere gebieden omringt, en daar liggen wat plaatjes hier omheen. Ja als je die plaats ingeeft dan krijg ik hem dus niet terug. Het kan best zijn dat iemand zegt ik vertrek naar Aken en ik ga me daar van kant maken, ik noem maar even iets. Die kom ik dan dus niet tegen in de monitor zoals we hem nu hebben. Dat vind ik jammer. Dat vind ik een gemis. In het kader daarvan zou ik dus een monitor willen hebben waarbij we die mogelijkheden wel hebben. En die mogelijkheid hebben we nu wel, via Coosto, maar Coosto daar moet je wel een aparte opleiding voor hebben gehad dat je query’s kunt maken en dat soort zaken en weten hoe een query is opgebouwd. Ik heb dat wel gehad en nog twee anderen, maar niet iedereen. En als je dat heel sporadisch doet dan verwaterd dat.
Is het belangrijk dat het systeem toegankelijk is?
Toegankelijk en gemakkelijke zoekvragen neer te leggen. Kijk dat er onderwater allemaal query’s aan hangen, perfect. Maar voor degene die daar (meldkamer) staat, heel simpel: ik wil iets nu even iets monitoren over een brand ergens. En ik wil dat niet via de tool die we nu hebben, want ik weet daar wordt over plaats en dat soort dingen wordt er niet ingezet, daar hebben ze het alleen maar over de impact. Grote wolken, weet ik wat, verzin het maar eventjes. Grote vuurzee. Dan zou ik dat in zo’n andere monitor, of een gecombineerde monitoren, kunnen zeggen van oké: het gaat over brand, en onder het blokje brand zitten een hele boel andere dingen. En het systeem zou je daar dan bij moeten helpen om het te kunnen uitbreiden naar zaken zoals slachtoffers en impact over burgers en rookontwikkeling en windrichting en weet ik het allemaal. En dan krijg je een mooie zoekterm die eigenlijk heel simpel is opgebouwd door vijf woordjes waar misschien wel duizenden zoekvragen onder zitten. Met combinaties allemaal gemaakt. En dan krijg je dus veel meer informatie terug. Maar wel heel snel, ik heb hem binnen 1 minuut gebouwd. En dat is eigenlijk wat ik zou willen.
Interview 3
Nou even uitgaande van de theorie dat er heel veel relevant getwitterd wordt, dat is wat geroepen wordt, laat ik het zo zeggen, de mening die gevormd wordt is altijd een beetje gebaseerd op achter kijk je een koe in z’n kont. Op het moment da tik vandaag weet dat er iemand vermoord wordt, die tref ik dood aan, en ik ga dan in een keer zijn Twitter account bekijken, dan kan ik in een keer die tweet van vorige week zeggen: oe dat was op het nippertje. Ja die ga ik heel anders duiden dan dat ik de tweet toen zou lezen. Want oe dat was op het nippertje, daar hang je dan aan, he ik wordt in elkaar geslagen, terwijl hij toen misschien wel bedoelde, ik ben net aan hem ontkomen. En het
152 lastige is een beetje dat op het moment dat zon moord geëvalueerd wordt dat er dan altijd wordt gezicht, joh op het moment dat er eerder gemonitord was op social media, hadden we die moord misschien wel voor kunnen zijn. Terwijl je als je het bekijkt vanuit het moment zelf, real time, ja zit daar niet de winst in. Dus het hele lastige daaraan is ook van oké, hoe duid je het bericht op internet en hoe zorg je ook dat er meteen iets operationeels mee gedaan kan worden. Zonder dat je eigenlijk weet wat de afloop is en wat het hele incident zelf in zich heeft