DE plaetse daer men Byen houden wil, die moet altijdt in het Zuyden staen, op datse
des Somers, ende oock des Winters altijdt de soele Locht genieten mogen. Het beste water dat de Byen genieten mogen, is het gene dat over steenachtige gronden loopt, ende altijdt klaer is, midts sy daer door dies te beteren honingh genereren, dan men moet in ’t water steenen leggen, of eenigh hout, dat buyten ’t water uyt-kijckt, op datse des te gemackelicker daer by komen mogen: En soo verre alsser geen strooment water ontrent is, soo sal men dat uyt eenen klaren put putten, en door eenige Goten laten loopen, niet verre van haer woonplaetse, op dat sy door het water-dragen niet en komen sieck te worden. Van den Thymus halen sy haer beste voedtsel, ende daer van maken sy oock den besten Honingh, ende krijgen daer van de meeste joncxkens.
Savie, het Kruyt Thymbra, ende het kruydt Cytisus, zijn der Byen haer beste voedtsel.
De huyskens, ofte korven der Byen, zijn de beste die van Dennen-hout, van
Abbelen-hout, of van Stroo gemaeckt worden, van eenen elleboge breedt, ende twee ellebogen hoogh, die men van buyten met Leem, met kalck, ofte met Koe-stront bestrijcken sal, midts sy daer door min te verkorten komen. Dit Dierken woont geerne in
stilte, ende en bemindt niet de conversatie van menschen: daerom dat men
rondtdomme hare korven, wel behoort een licht, ende doorgaette schutsel te maken, op datse daer door vliegende, van de Vogelen ende van den Dau mogen bevrijt wesen. Sy genieten geerne altijdt eenderley Aes, daerom, soo verre als mense met de korven vervoert, op een ander plaetse, des te liever ende te eer tot uytvliegen geneyght zijn. Als sy van een Tythimalum komen te eten, ofte daer van smaken, so sterven sy van den Buykloop: daerom dat men dat voorsz. kruydt daer ontrent wassende, te eenemael over al sal uytroeyen, ende soo verre sy daer van besmet zijn, soo salmen
Granaetschellen kleyn stooten, ende siften, ende die met Honingh vermengen, en
haer voor leggen. Ende soo verre als gy bevint datse blindachtigh geworden zijn, soo sal mense beroocken met organo. Florentinus.
Hoe dat men aen Byen geraken sal.
Als gy merckt datter een Swerm wil uytvliegen, door ’t geraes dat men van binnen hoort, ende oock aen de gene die vooren uyt komen, ende voor den Korf swermende blijven, aldaer sy den grooten hoop verwachten, soo sal men met zaedt onder de Byen smijten, ende een groot geluydt met een Becken maecken, waer door sy verschrickt wesende, de selve sullen konnen worden geleydt daer mense hebben wilt, ende als men siet dat sy ergens aen eenen Boom kleven op eenen hoop, soo sal men een Byekorf gereedt hebben die van binnen met honigh besmeert is, den selven, dicht daer aen
houden wesende, sal men dese voorsz. By-swerme met eenen vleughel daer in strijcken: Ende daer in wesende, sullen seer geerne daer in blyven, sonder in haren ouden Korf te keeren, al set men oock desen Korf daer dicht by: want sy zijn seer geerne in een nieuwe wooninge. M. Varto.
Hoe dat men de Byen vervoeren sal.
Als men de Byen wil vervoeren, soo sal men die des nachts stillekens met sacken toe-binden, en men salse van daer nemen, al eer dattet dagh is, want op dese maniere sullen sy alderminst verstoort ende bedroeft werden. Florentinus.
Om te beletten dat de Byen niet en wech vliegen.
Om dit te beletten, soo en isser niet beter, dan dat men rondtomme de gaetkens van de Byekorven, smere met dreck van een jong geworpen Kalf. Ofte, als gy siet dat den gantschen Swerm daer noch in is, soo tracht den Koningh soetkens by sijn Vleugelkens te vangen, ende breeckt hem de endekens van sijn Vleugelkens af, soo en sal hy niet verre vliegen, ende daer hy blijft, daer blijft voorts den gantschen hoop. Ofte, soo verre als gy den Korf van buyten des avonts met tamme ende wilde
Olijf-bladers te samen gestooten, bewrijft, ofte den Korf van buyten met Meede nat
maeckt, soo en sullen sy niet wegh vliegen. De jonge Bykens sal men in een Becken voorsetten, Meede, daer in dat Thymus met sijne Bloemkens geleydt is. Andere nemen
Rozyn,
met Thymus te samen gestooten tot een massa, die sy haer voor-leggen, daer uyt datse seer wel gevoedt worden: Ende dat insonderheydt, als sy van wegen de koude, ofte regen, ofte windt, bedwongen zijn in de Korf te blijven. Ende als nu den Voor-somer thien dagen begonnen is, soo sult gy de Korven met Koe-dreck beroken, waer door dat sy als dan sullen bedwongen weesen uyt te vliegen, op welcken tijdt, gy haere Korven sult mogen reynigen ende schoon maken: Want den stanck van den Koedreck, maecktse traegh, ende hy bederft en verhinderdt oock de Spinne-koppen daer ontrent haere netten te spannen. Didymus.
Op wat tijdt dat men den Honigh. vergaderen sal.
Den rechten tijdt, om korven van den Honigh te beroven, of dien te slaen, is in den Mey, ende in ’t beginsel van den Herfst: Want soo verre als men den Honigh daer uyt neemt al eer de Honighraten volkomen zijn, soo worden sy seer verstoort, ende sy moeten van dorst op-houden, gelijk sy oock sullen doen, soo verre als men de Korven door gierigheydt, al-te-seer van den Honig berooft: Want men moet haer het tiende deel laten behouden, namelijck, in den Voor-somer, ende in den Somer, maer des Winters de twee deelen haer laten, ende nemen daer uyt een derdedeel; dus, doende, en sullen sy daer over soo mismoedigh niet wesen, en sullen noch voedtsel genoegh behouden. Voorts sal mense uytdrijven met den roock van Koe-mist.
Didymus.
Remedien om van de Byen niet gesteken te worden, als men den honigh daer uyt halen wil.
Neemt Fenegriec-meel dat in d’oven gedroogt is, giet daer by sap van wilde Malve, en Olye, maeket als een dunne Pap, hier mede besmeert alle de naeckte plaetsen van uwen Lichame. Neemt oock daer van eenen Mont vol en spuyt dat twee ofte driemaels achter een, door de gaetkens in de Korf. Item, soo neemt drogen Koe-dreck, steeckt hem aen in een Potken, en settet dichte by de gaetkens van den Bye-korf, een halve ure langh, op dat de Roock daer in mach trecken, daer naer soo neemt hem van daer, en laet hem daer ontrent voorts uytroocken, soo sult gy met vreeden den Honigh mogen uyt nemen.
Om te weten of den Honigh vervalscht is, of niet.
Of den Honigh vervalscht is, ofte niet, soo steeckt het vier daer in, soo verre als hy niet en is vervalscht, soo sal hy brandende worden.
Om van de Wespen niet gesteeken te worden.
Bestrijckt u over al met sap van wilde Malve, ende sy en sullen u niet besteken.
Paxamus.
Een ander.
Neemt Sap van wilde Malve, ende Olye te samen gemenght, bestrijckt u hier mede: Ofte behanght u gantsche Lichaem met wilde Malve, ende de Wespen en sullen u niet besteecken.
Ende of gy van de Wespen besteken wierdt, al blever oock den strael in steken, soo bestrijckt de plaetse met het voorschreven sap, oft met olie, ende het sal genesen.
Mizaldus.