Kader moduul Sociale en Communicatieve
3.2 scv docent
De houding en de communicatie van de SCV docent maken deel uit van de methode van dit onderzoek (Zie Kernwaarden). Op welke wijze kan een docent studenten dusdanig benaderen dat ze zich open stellen voor hun persoonlijke ontwikkeling?
Tijdens de ontwikkeling en het verzorgen van het SCV moduul wordt bij de SCV docent geleidelijk een gevoeligheid ontwikkeld om bij het perspectief van de studenten te geraken.
docent als methode
Het persoonlijk ervaren en ontwikkelen van SCV vaardigheden door de SCV docent is wezenlijk. De docent werkt aan het verwerven van inzicht in de eigen ontwikkeling, om zodoende ondersteuning te kunnen bieden aan studenten bij de ontwikkeling van hun persoonlijke kwaliteiten. Dit proces van zoeken, ervaring op doen en keuzes maken om aanpassingen te doen, neemt een aantal jaren in beslag.
Het leerproces van telkens weer SCV ervaring opdoen met steeds weer andere studen-ten, gebruik te maken van hun feedback in de reflecties en evaluaties, heeft ertoe geleid dat het SCV moduul in de loop van de tijd meerdere malen is aangepast.
“De onderzoeker gebruikt methoden die het mogelijk maken om het onderwerp van
onder-zoek vanuit het perspectief van de onderzochten te leren kennen”. (Boeije, 2005).
dubbelrol
Tijdens het vooronderzoek is er sprake van een dubbelrol: de rol van zowel docent als onderzoeker in de praktijk van het onderwijs in een technische omgeving. (Robson, 2002). Het is een bijzondere positie wanneer iemand onderzoek verricht en ervaring opdoet op de eigen werkplek. 1.
Studenten betreden tijdens de SCV les de ervaringsgerichte manier van werken van de SCV docent, waarin ruimte is gecreëerd voor de openstelling en het persoonlijk leerpro-ces van een student Werktuigbouwkunde en van die van zijn groepsgenoten.
“Harrelson and Leaver-Dunn (2002) suggest that experiental learning requires that teachers assume a facilitator mindset, which might be a difficult mindset for some. Lipshitz (1983) underscores the complexity of the role of an experiental teacher who needs to have a firm grasp of the relevant conceptual material and also develop sensitivity and skill in managing students `emotional reactions of the learning process”. (Kolb, & Kolb, 2005, p. 35).
stimuli
Gedurende de periode 1998-2006 heeft de docent-onderzoeker reflecties en evaluaties van studenten Werktuigbouwkunde gekopieerd. (Zie: Zelfrapportering, Hoofdstuk 4). Op deze wijze ontstaat een houvast voor verbetering van de SCV lessen. Voortdurend vindt er een wisselwerking plaats tussen de ideeën, gedachten en gevoelens die naar voren komen in de reflecties en evaluaties van de studenten en mogelijke aanpassingen en aanvullingen voor de SCV lessen.
Uit de reflecties en evaluaties komt naar voren of de stimuli tijdens de SCV lessen goed overkomen en welke stimuli wel of niet werken. De eerste SCV jaren zijn in dit opzicht een zoektocht naar de juiste weg, daarna wordt het eenvoudiger om aanpassingen te doen. Na verloop van tijd is een aantal lesideeën en opdrachten ontwikkeld, die op flexibele wijze in de SCV lessen kunnen worden gebruikt. (Zie Deel 1, Hoofdstuk 4). Het steeds opnieuw zoeken naar aansprekende en zinvolle SCV stimuli vraagt om re-flectievaardigheden van de SCV docent: reflecteren over zichzelf, over de aangeboden stimuli en over het verloop van de SCV lessen.
Uit de evaluaties en reflecties van de studenten in hun reflectieschriften komt naar voren op welke wijze de studenten de docentrol en de SCV lessen ervaren en interpreteren. De eerste SCV jaren passeren er steeds weer nieuwe SCV opdrachten/stimuli. Sommige SCV opdrachten zijn te vinden in de literatuur, soms dragen collega`s de opdrachten aan, soms zijn de opdrachten door de SCV docent ontwikkeld.
Door de jaren heen zijn nagenoeg alle opdrachten meerdere malen aangepast, alsmede de inhoud en de vormgeving van de SCV lessen om zodoende het lesthema steeds duidelijker naar voren te laten komen. De stimuli worden door de docent-onderzoeker als zinvol gekenmerkt als ze duidelijk overkomen bij de studenten en passen in de doel-stelling en verhaallijn van de desbetreffende SCV les.
scv voor docenten
Gedurende het onderzoek zijn ervaringsgerichte SCV lessen verzorgd voor zes docenten bij de studierichtingen Werktuigbouwkunde en Automotive, om de SCV praktijkerva-ring te delen. Hierdoor ontstaat SCV ervapraktijkerva-ring voor deze docenten en zij kunnen deze SCV ervaring weer delen met hun studenten. Openstaan voor het ervaringsgerichte en studentgerichte SCV onderwijs is wezenlijk.
scv elders
Ondanks de afwijkende invulling en aanpak is het SCV moduul lange tijd opgenomen geweest in het curriculum van de opleiding Werktuigbouwkunde. Ook een aantal an-dere opleidingen heeft het SCV moduul opgenomen in hun propedeuse, met name de opleiding Orthopedische Technologie en de Hogeschool Automotive.
literatuur
In de jaren ‘90 verschijnt op grote schaal literatuur, die ondersteuning biedt bij onder-werpen die gerelateerd zijn aan SCV. Onderonder-werpen zoals: persoonlijke ontwikkeling, zelfkennis, eigenwaarde, paradigma, motiverend en stimulerend vermogen komen naar voren. Het boek “Persoonlijke kwaliteit” (Gramsbergen, 1999-2005) maakt deel uit van het SCV moduul en heeft een wezenlijke betekenis in de methode van het SCV moduul.
3.3 rIchtIng onderzoekBegrIppen
Gedurende het SCV leerproces van de onderzoeker is de overgang van het impliciet hanteren naar het expliciet benoemen van de Onderzoekbegrippen steeds in ontwikke-ling. Deze ontwikkeling komt naar voren in het onderstaande.
– Het ontwikkelen en vormgeven van het SCV moduul leidt naar “het weten hoe”: er-varen op welke wijze de mogelijkheid ontstaat om studenten Werktuigbouwkunde te stimuleren om actief deel te nemen aan de SCV lessen en zich open te stellen voor hun persoonlijke kwaliteiten.
– Het genereren van data via zelfrapportering leidt naar inzicht in de subjectieve beleving van studenten Werktuigbouwkunde en van drie SCV docenten van het SCV moduul.
– Het SCV moduul is een experiment in het Techniekonderwijs dat is gericht op intra-persoonlijke ontwikkeling. Een vernieuwend proces voor het zoeken van de weg naar binnen. Het moduul is gericht op affectieve ontwikkeling van studenten Werktuigbouwkunde.
– Het SCV moduul heeft als doelstelling: openstelling voor Sociale en Communicatieve Vaardigheden door studenten Werktuigbouwkunde in het kader van de ontwikke-ling van hun Persoonlijke Kwaliteiten. Openstelontwikke-ling voor persoonlijke ontwikkeontwikke-ling is niet vanzelfsprekend binnen Techniek- onderwijs. Vanuit dat gegeven is gekozen voor een geheel andere aanpak.
Dit komt onder andere naar voren in ervaringsgerichte stimuli: studenten Werktuig-bouwkunde ervaren welke gevoelens bij hen spelen tijdens de uitwerking van een opdracht die is gerelateerd aan een persoonlijke kwaliteit. De stimuli zijn niet direct te plaatsen door de studenten in hun Techniek opleiding. Het biedt de mogelijkheid om afstand te nemen van de gewone gang van zaken binnen hun opleiding.
– Het schrijven van een reflectie na iedere SCV les maakt deel uit van de werkwijze van het SCV moduul. De reflecties vormen de verbindende factor tussen de SCV lessen. Na iedere lesperiode schrijven de studenten tevens een evaluatie op de afgelopen SCV periode. Het SCV moduul biedt de mogelijkheid om te komen tot een
cyclisch leerproces: studenten overdenken na elke les hun leservaring en schrijven een reflectie over de les. Aan het einde van de periode overdenken de studenten de gehele SCV periode en vatten samen welke gedachten, ideeën en meningen over de afgelopen SCV periode hen zijn bij gebleven. Zij noteren de voor hen positieve en negatieve aandachtspunten. Onderbouwing is steeds van belang.
– De docent-onderzoeker selecteert steeds reflecties en evaluaties van studenten Werktuigbouwkunde met de doelstelling om het SCV moduul in de volgende perio-den op positieve wijze aan te passen.
– Het SCV moduul biedt de mogelijkheid om te komen tot een cyclisch leerproces van de SCV docent: steeds opnieuw op positieve wijze open staan voor de feedback van de studenten. Tijdens het leerproces ontstaat een gevoeligheid om bij het per-spectief van de studenten Werktuigbouwkunde te komen. Deze gevoeligheid kan worden aangewend om openstelling te bereiken bij studenten Werktuigbouwkunde om te zoeken naar de weg naar binnen.
– Door het cyclische leerproces van de SCV docent en het steeds weer aanpassen van het SCV moduul naar aanleiding van de reflecties en evaluaties van de studenten, ontstaat de mogelijkheid om de impliciet gehanteerde onderzoekbegrippen tijdens de ontwikkeling van het SCV moduul, expliciet te formuleren.
– De reflecties en evaluaties van studenten Werktuigbouwkunde uit de SCV reflectie-schriften en de informatie uit de interviews van drie SCV docenten genereren data voor het praktijkonderzoek via zelfrapportering.