6.5 Vraag 5: Van het Bescherm een Wrak beleidsarrangement naar een geïntegreerd maritiem beleidsarrangement?
6.6 Reflectie en aanbevelingen voor verder onderzoek
Hoewel stakeholderparticipatie op papier kan worden gezien als de ideale oplossing voor het ontwikkelen van een geïntegreerd maritiem beleid, zal men in de maritieme beleidspraktijk toch op tal van problemen stuiten. In deze uitspraak komt wederom de complexe realiteit van
beleidsvorming naar voren. Zoals eerder aangegeven zijn de bovenstaande conclusies niet definitief. Er is hier immers sprake van een onderzoekssituatie die continu in beweging is. Daarbij is het nog maar de vraag of de projectmanagers van Bescherm een Wrak ook daadwerkelijk iets gaan doen met de resultaten van dit onderzoek. Het lijkt erop dat men worstelt met de uren en het geld die nodig zijn voor het volbrengen van dit project. Terugkijkend op het onderzoeksproces, is het niet
gemakkelijk geweest om geschikte theoretische kaders te vinden die goed aansluiten op de te bestuderen situatie van Bescherm een Wrak. In de wetenschapsliteratuur wordt er veelal vanuit gegaan dat beleidsprojecten vanuit de overheid worden geïnitieerd. Verder kunnen de meeste analysekaders ook beter in een later stadium worden toegepast. In dit geval draait het om een participatieproces dat van onderaf is geïnitieerd en dat in mei 2012 pas echt concrete vormen heeft aangenomen, dus in de loop van het onderzoek. Uiteindelijk is er gekozen voor een gecombineerde dataverzameling en voor het gebruik van verschillende analysekaders. Deze gecombineerde
controleerbare analyse, wat het op zich weer moeilijker maakt om het uiteindelijke oordeel over de kwaliteit van stakeholdermanagement en stakeholderparticipatie precies na te volgen. Van het begin tot het eind hebben de vier dimensies van beleidsarrangementen, actoren, hulpbronnen, spelregels en discoursen, het onderzoek gestructureerd, maar helaas niet altijd op een doorzichtige en
navolgbare wijze. Het onderzoeksproces had efficiënter kunnen verlopen wanneer het conceptueel model eerder concrete vormen had aangenomen en zo de dataverzameling beter had kunnen sturen. Tot slot kan er ook een zekere paradox worden opgemerkt als het gaat om de reactie op de
beleidswetenschappelijke focus op de overheid als initiatiefnemer van beleidsprocessen. Immers, terwijl deze constatering in eerste instantie roept om meer theorie over maatschappelijk
beleidsinitiatieven, wordt in dit onderzoek uiteindelijk toch nog de onontbeerlijke rol van de overheid onderstreept, ook bij stakeholderparticipatie.
Op het moment is de totstandkoming van een geïntegreerd maritiem beleidsarrangement voor het gehele Noordzeebeleid nog altijd niets anders dan een strevenswaardig toekomstbeeld. Wel zijn er handvatten geboden voor het verbeteren van maritieme beleidsprojecten als Bescherm een Wrak. Daarbij moet wel worden gezegd dat er meer onderzoek nodig is om de mogelijkheden en/of beperkingen van stakeholderparticipatie volledig te verkennen. Zo zou het goed zijn om een vervolgonderzoek te doen naar het participatieproces van Bescherm een Wrak halverwege of na afloop van het proces. Wat is dan de stand van zaken? Hebben de aanbevelingen geleid tot een betere kwaliteit stakeholdermanagement en stakeholderparticipatie? Tegen die tijd kunnen sommige criteria ook beter worden beoordeeld, zoals debat en invloed. Men kan zich afvragen of een
kwalitatief goed stakeholderparticipatieproces ook daadwerkelijk direct verband houdt met de mogelijkheid om een geïntegreerd maritiem beleidsarrangement te creëren. Dus, in hoeverre heeft een succesvol participatieproces geleid tot het samenbrengen en daarmee reduceren van het aantal losse beleidsarrangementen, en het op elkaar afstemmen van de vier dimensies van
beleidsarrangementen? Verder zou het ook goed zijn om onderzoek te doen naar de mogelijkheden van stakeholderparticipatie voor verticale integratie. Bij Bescherm een Wrak draait het immers meer om horizontale integratie vanwege het ontbreken van internationale actoren. De geldigheid van dit onderzoek kan worden vergroot door meer maritieme beleidsprojecten als Bescherm een Wrak te bestuderen. Daarbij zou het interessant zijn om meer aandacht te besteden aan de rol van de overheid.
Referenties
Arnstein, S.R. (1969). A ladder of citizen participation. Journal of the American Institute of Planners, 35(4), 216-224.
Arts, B. & Tatenhove, J. van (2006). Political Modernisation. In B. Arts & P. Leroy (Eds.), Institutional
Dynamics in Environmental Governance (series Environment and Policy, nr. 47). Dordrecht:
Springer.
Arts, B., Leroy, P. & Tatenhove, J. van (2006). Political Modernisation and Policy Arrangements: A Framework for Understanding Environmental Policy Change. Public Organic Rev (2006), 6, 93- 106.
Beck, U. (2009). Staging global risk. In U. Beck, World at Risk, Cambridge: Polity Press, pp. 1-23. Bogaert, D. (2004). Natuurbeleid in Vlaanderen. Natuurontwikkeling en draagvlak als vernieuwingen?
(proefschrift). Nijmegen: Radboud Universiteit Nijmegen.
Bowen, G.A. (2006). Grounded theory and sensitizing concepts. International Journal of Qualitative
Methods, 5(3), Article 2.
Bruijn, J.A. de, Heuvelhof, E.F. van & ’t Veld, R.J. in (1998). Procesmanagement. Over
procesmanagement en besluitvorming. Bedrijfskundige signalementen. Schoonhoven:
Academic Service.
Bruijn, J.A. de, Heuvelhof, E.F. van & ’t Veld, R.J. in (2002). Procesmanagement. Over
procesmanagement en besluitvorming (2de druk). Bedrijfskundige signalementen. Schoonhoven: Academic Service.
Chhotray, V. & Stoker, G. (2009). Governance Theory and Practice. A Cross/Disciplinary Approach. New York: Palgrave/ Macmillan.
Dotinga, H.M. & Trouwborst, A. (2008). Juridische bescherming van biodiversiteit in de Noordzee.
Internationaal, Europees en Nederlands recht. Faculteit Recht, Economie, Bestuur en
Organisatie.Centrum voor Omgevingsrecht en -beleid / Netherlands Institute for the Law of the Sea (CELP/NILOS).
Driessen, P. & Leroy, P. (Red.) (2007). Milieubeleid. Analyse en perspectief. Bussum: Uitgeverij Coutinho.
Edelenbos, J. (2000). Proces in vorm. Procesbegeleiding van interactieve beleidsvorming over lokale
ruimtelijke projecten. Utrecht: Uitgeverij LEMMA BV.
Gill, J. & Johnson, P. (2010). Research Methods for Managers. London: SAGE Publications.
Hage, M., Leroy, P. & Willems, E. (2006). Participatory Approaches in Governanceand in Knowledge
Production: What Makes the Difference? Research group Governance and Places, University of
Nijmegen, Working Paper Series 2006/3.
Hage, M. & Leroy, P. (2007). Leidraad Stakeholderparticipatie voor het Milieu- en Natuurplanbureau:
Hoofddocument. Bilthoven: Uitgeverij RIVM.
Haigh, N. & Griffiths, A, (2009). The Natural Environment as a Primary Stakeholder: the Case of Climate Change. Business Strategy and the Environment, 18, 347-359.
HELCOM-OSPAR (2003). Statement on the Ecosystem Approach to the Management of Human
Activities. “Towards an Ecosystem Approach to the Management of Human Activities”. First
Joint Ministrial Meeting of the Helsinki and OSPAR Commissions (JMM), Bremen: 25-26 June 2003.
Hisschemöller, M. (1993). De democratie van problemen. De relatie tussen de inhoud van
beleidsproblemen en methoden van politieke besluitvorming. Amsterdam: VU Uitgeverij.
Hisschemöller, M. & Hoppe, R. (1996). Coping with intractable controversies: the case for problem structuring in policy design and analysis. Knowledge and Policy (1995-96), 8(4), 40-60. Hoobroeckx, F. & Haak, E. (2002). Onderwijskundig ontwerpen. Het ontwerp als basis voor
leermiddelenontwikkeling. Houten: Bohn Stafleu van Loghum.
Klijn, E.H. & Koppenjan, J.F.M. (1998). Tussen representatieve democratie en directe democratie: interactieve besluitvorming en ‘de politiek’. Bestuurskunde (1998), 7, 302-307.
Leemans, E. (2011, 21 november). Petitie aanbiedingsbrief. Opgehaald december 10, 2011, van http://beschermeenwrak.nl/files/2011/11/Petitie-aanbiedingsbrief-gescand.pdf
Lengkeek, W., Bouma, S. & Waardenburg, H.W. (2011, 31 oktober). Een beschermde status voor
wrakken in de Noordzee (rapport nr. 11-160)? Culemborg: Bureau Waardenborg bv.
Leroy, P. & Arts, B. (2006). Institutional Dynamics in Environmental Governance. In B. Arts & P. Leroy (Eds.), Institutional Dynamics in Environmental Governance (series Environment and Policy, nr. 47). Dordrecht: Springer.
Liefferink, D. (2006). The dynamics of Policy arrangements: Turning Round the Tetrahedron. In B. Arts & P. Leroy, Institutional Dynamics in Environmental Governance (series Environment and
Policy, nr. 47), Dordrecht: Springer.
Lindeboom, H.J., Witbaard, R., Bos, O.G. & Meesters, H.W.G. (2008). Gebiedsbescherming Noordzee.
Habitattypen, instandhoudingsdoelen en beheersmaatregelen (Werkdocument 114).
Wageningen: Wettelijke Onderzoekstaken Natuur & Milieu.
Maguire, B., Potts, J. & Fletcher, S. (2011). The role of stakeholders in the marine planning process — Stakeholder analysis within the Solent, United Kingdom. Marine Policy, 36 (2012), 246-257. Marx, K. (1852). The Eighteenth Brumaire of Louis Bonaparte by Karl Marx. Die Revolution.
Opgehaald maart 6, 2012, van http://www.marxists.org/archive/marx/works/1852/18th- brumaire/ch01.htm
Noordzeeloket (2011). Noordzeeatlas. Deel II Gebruik. Wrakken. Opgehaald februari 13, 2011, van http://www.noordzeeatlas.nl/nl/nzaNl.html
Noordzeeloket (2012). Noordzeeatlas. Deel III Beleid en beheer. Verdeling Continentaal Plaat. Opgehaald juli 29, 2012, van
http://www.noordzeeatlas.nl/nl/nzaNl.html
Olsen, O.T. (1883). The piscatorial atlas of the North Sea, English and St. George's Channels,
illustrating the fishing ports, boats, gear, species of fish (how, where, and when caught), and other information concerning fish and fisheries (Kaart 02). London: Taylor and Francis.
Opgehaald februari 13, 2011, van
http://www.vliz.be/wetenschatten/beeldbank.php?album=2397&pic=16508
Reed, M.S. (2008). Stakeholder participation for environmental management: A literature review.
Elsevier, Biological Conservation, 141 (2008), 2417-2431.
Steurer, R. M.E., Langer, A., Konrad & Martinuzzi, A. (2005). Corporations, Stakeholders and Sustainable development I: a theoretical exploration of business-society relations. Journal of
Business Ethics (2005), 61, 263-281.
Stichting De Noordzee (2012). Ecosysteembenadering. Opgehaald februari 13, 2012, van
http://www.noordzee.nl/wp-content/uploads/2011/06/DEF_FS_ecosysteembenadering.pdf Stiefelhagen, B,. Kuyvenhoven, C., Bartelink, K., Aarsen, A. van & Verhoog, P (2010). Wrakken.
Tatenhove, J. van, Arts, B. & Leroy, P. (2000). Political Modernisation and the Environment. The
Renewal of Environmental Policy Arrangements. Dordrecht: Kluwer Academic Publishers.
Tatenhove, J. van (2011a). The Tide is Turning: the rise of legitimate EU Marine Governance (inaugural lecture). Wageningen University.
Tatenhove, J. van (2011b). Integrated Marine Governance: Questions of Legitimacy. MAST (Maritime
Studies), 10(1), 87-113.
Verschuren, P. & Doorewaard, H. (2005). Het ontwerpen van een onderzoek (Derde druk). Utrecht: Uitgeverij LEMMA BV.
Woolthuis, R.K., Hillebrand, B. & Nooteboom, B. (2005). Trust, Contract and Relationship Development. Organization Studies (2005), 26: 813.