Reflectie

De inductieve opzet van het onderzoek maakt dat tamelijk generieke en brede onderzoeksvragen zijn beantwoord met specifieke casestudy’s. Het aantal casestudy’s is met zeven wat beperkt, en ook verschillen de onderzochte organisaties sterk qua sector, overheidslaag, omvang en belang van informatie voor de organisatie als geheel. Dat maakt

Zenc De waarde van open data

26 april 2012 Pagina 42 van 109

dat de conclusies niet zonder meer generaliseerbaar zijn. In het onderzoek is veel ruimte geweest voor reflectie, met de onderzochte organisaties, met experts, met de opdrachtgever en binnen het onderzoeksteam. Daarbij zijn ook ervaringen en expertise ingebracht die betrekking hebben op andere organisaties. De gevonden businessmodellen kunnen niet op een harde wijze worden gerelateerd aan de onderzoeksdata, maar zijn meer de uitkomst van een puzzel die zich richtte op een herkenbare en bruikbare veralgemenisering van de resultaten.

Het zoeken naar businessmodellen en het in beeld brengen van strategische overwegingen van organisaties gaat uit van een rationeel perspectief op strategievorming. Veel organisaties volgen een rationale of planmatige route voor de besluitvorming rond belangrijke beslissingen, maar er spelen ook andere overwegingen mee. Het feit dat open data ‘in de mode’ is en andere organisaties het omarmen, kan een belangrijke trigger zijn voor een organisatie. Ook ontstaan sommige inzichten als bij-effect van een impliciete of experimentele strategie; pas op een later moment komt open data dan als thema op de bestuurstafel terecht.

De bevindingen in dit rapport zijn gebaseerd op de situatie ten tijde van het onderzoek. De beslissingen rond open data van de onderzochte organisaties vinden hun wortels meestal in het verleden. Dat kan betekenen dat keuzes anders zouden zijn gemaakt, met de kennis van nu of als de organisaties nu pas tot open data zouden overgaan. Een voorbeeld kan de consequentie daarvan illustreren. De aandacht voor open data is de laatste tijd toegenomen.

Er heerst een stimulerend discours, wat eventuele koudwatervrees kan wegnemen en drempels voor het beschikbaar stellen van data verder kan verlagen. Een andere stimulerende prikkel in de omgeving van overheidsorganisaties is de noodzaak tot bezuinigen, die bijna iedereen raakt. Veel van de onderzochte organisaties zien financiële besparing als een belangrijk doel van hun open-datastrategie. Daarmee kan financiële noodzaak een trigger vormen om tot het openen van datasets over te gaan. Het is denkbaar dat organisaties eerder voor het radicale open-datamodel zullen kiezen dan wat we in dit onderzoek hebben gezien, omdat zij genoodzaakt worden hun organisatiestrategie te herzien. Open data kunnen daarin een interessante en profijtelijke rol spelen.

Bij de selectie van cases bleek het moeilijk om goede voorbeelden bij decentrale overheden te vinden. De provincies zijn zeer actief met geodata, maar het hergebruik van andere datasets is nog niet vergevorderd. Het bleek ook moeilijk om gemeenten te vinden die ruime ervaring hebben met het openen van meerdere datasets. Er zijn weliswaar veel provincies en gemeenten die voornemens zijn om datasets te openen, maar de sets zijn vaak nog niet daadwerkelijk beschikbaar gesteld.

Bij de selectie van de cases is allereerst gekeken naar organisaties, en zijn daarbinnen vervolgens datasets geselecteerd. Dat bleek nodig omdat de open-datastrategie per dataset

Zenc De waarde van open data

26 april 2012 Pagina 43 van 109

kan verschillen. Het belang van een dataset voor de strategie van een organisatie of voor derden kan sterk verschillen per set. Zo zijn bijvoorbeeld de data over de verspreiding van infectieziekten van het RIVM van een andere orde dan de luchtkwaliteitsmetingen; de doelgroepen, hergebruiksdoelen, privacygevoeligheid en de huidige financieringswijze verschillen sterk. Overigens kunnen datasets van verschillende organisaties ook naar elkaar toegroeien. Dit kan leiden tot een organisatie-overstijgende open-datastrategie voor die datasets. Bij het Provinciaal Georegister is zichtbaar dat de provincies hun geodata via gezamenlijke afspraken en voorzieningen ontsluiten. Verdergaande harmonisatie ligt in de lijn der verwachting. Dat betekent ook steeds meer dat keuzes rondom open data niet meer binnen een enkele organisatie worden gemaakt.

Zenc De waarde van open data

26 april 2012 Pagina 44 van 109

Literatuurlijst

Broek, T.A. van den, et al. (2010). Open Overheid - Internationale Beleidsanalyse en aanbevelingen voor Nederlands beleid. TNO.

[http://www.tno.nl/content.cfm?context=thema&content=prop_publicatie&laag1=897&laag2=91 8&laag3=113&item_id=784]

Consumentenbond (2011). Wet BIG beschermt patiënt slecht.

[http://www.consumentenbond.nl/campagnes/zorg-campagne/wet-big-beschermt-patient-slecht/]

Dekkers, M. et al. (2006). Measuring European Public Sector Information Resources.

[http://ec.europa.eu/information_society/policy/psi/docs/pdfs/mepsir/final_report.pdf]

Gemeente Rotterdam (2010). [http://emerging-media.rotterdamopendata.nl/]

Gemeente Rotterdam (2011a). B en W Bericht 2011-35.

[http://www.bds.rotterdam.nl/Bestuurlijke_Informatie:7/College_van_B_en_W/B_en_W_berichte n/2011/B_en_W_bericht_2011_35_collegevergadering_van_20_september_2011]

Gemeente Rotterdam (2011b) [http://www.rotterdam.nl/rotterdamse_innovatie_agenda]

Gemeente Rotterdam (2011c). De Rotterdamse Innovatie Agenda

[http://www.rotterdam.nl/Stadsontwikkeling/Document/Economie%20en%20Arbeidsmarkt/Rotte rdamse%20Innovatie%20Agenda%20DEF.pdf]

Houghton (2011). Cost and Benefit of Data Provision.

[http://ands.org.au/resource/houghton-cost-benefit-study.pdf]

Lundqvist, B. et al (2011). Business Activity and Exclusive Right in the Swedish PSI Act.

[http://www.konkurrensverket.se/upload/Filer/Trycksaker/Rapporter/uppdragsforskning/forsk_ra p_2011-2.pdf]

Minister van BZK (2011). Kamerstukken 32802 nr. 2, Hergebruik en Open Data: naar betere vindbaarheid en herbruikbaarheid van overheidsinformatie.

[https://zoek.officielebekendmakingen.nl/kst-32802-2.html]

Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen (z.d.), Agendapunt 6: Juridisch kader t.a.v.

leveren en verwerken gegevens in onderwijsveld, interne notitie, opvraagbaar.

Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen / DUO, Business case project portaal openbare onderwijsinformatie, interne notitie, 4 november 2011, opvraagbaar.

PIRA (2000). Commercial exploitation of Europe’s Public Sector Information.

[http://ec.europa.eu/information_society/policy/psi/docs/pdfs/pira_study/commercial_final_repor t.pdf]

Pollock, R. (2009). The Economics of Public Sector Information.

http://rufuspollock.org/economics/papers/economics_of_psi.pdf]

RCE (2011). [http://beeldbank.cultureelerfgoed.nl/rcc]

Stiglitz, J.E., (2000). The role of government in a digital age.

[http://archive.epinet.org/real_media/010111/materials/stiglitz.pdf]]

Uhlir, P.F. (ed.) (2009). The Socioeconomic Effects of Public Sector Information on Digital. Networks [http://www.nap.edu/catalog.php?record_id=12687]

Zenc De waarde van open data

26 april 2012 Pagina 45 van 109

Velde, R.A. te (2009). Public Sector Information: Why Bother? in Uhlir, P.F. (ed.) (2009). The Socioeconomic Effects of Public Sector Information on Digital Networks.

[http://www.nap.edu/catalog.php?record_id=12687]

Vickery, G. (2011). Review of recent studies on PSI re-use and related market developments.

[http://ec.europa.eu/information_society/policy/psi/docs/pdfs/report/psi_final_version_formatted.

docx]

Voorzieningenrechter Rechtbank ‘s-Hertogenbosch (2011). Uitspraak sector Bestuursrecht, 4 december 2011. LJN-nr. BU8010. [http://zoeken.rechtspraak.nl/detailpage.aspx?ljn=BU8010]

Vries, M. de, et al. (2011). Pricing Of Public Sector Information Study (POPSIS).

[http://ec.europa.eu/information_society/policy/psi/docs/pdfs/report/11_2012/models.pdf]

Zenc De waarde van open data

26 april 2012 Pagina 46 van 109