In dit hoofdstuk introduceren we kort de zeven cases, als achtergrond voor de volgende hoofdstukken.
3.1 Het BIG-register van het CIBG
Het CIBG beheert namens het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) meerdere registers. Eén van deze registers is het register Beroepen in de Individuele Gezondheidszorg (BIG-register). Dit houdt bij welke zorgverleners bevoegd zijn een medisch beroep uit te oefenen. Een BIG-registratie is bij wet verplicht voor een zorgverlener om in de zorg te mogen werken. Elke ingeschreven zorgverlener heeft een eigen BIG-nummer. Het CIBG stelt het register via een website en een webservice beschikbaar. Burgers, patiëntenverenigingen en bedrijven kunnen deze informatie gebruiken. Burgers om te controleren of de zorgverlener staat ingeschreven, patiëntenverenigingen om patiënten voor te lichten en bedrijven om ingeschrevenen bijvoorbeeld korting te verstrekken op boeken of zorgverzekeringen. Het CIBG houdt - naast een overzicht van BIG-geregistreerden - ook een ‘zwarte lijst’ bij van zorgverleners die (tijdelijk) niet mogen werken in de zorg. Deze lijst is op de website te vinden.
3.2 Erfgoedinformatie van de RCE
De RCE valt onder het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW). Deze rijksdienst is belast met de bescherming van het Nederlands cultureel erfgoed, bestaande uit archeologie, monumenten, landschap en roerend goed. De RCE bewaakt in een netwerk samen met andere organisaties het beheer van het Nederlands erfgoed. Andere organisaties zijn bijvoorbeeld gemeenten en provincies, restauratiebedrijven en eigenaren van erfgoed zoals kasteeleigenaren.
De RCE heeft veel informatie over het erfgoed, variërend van boeken, tijdschriften, foto’s, tekeningen en registers. Vanuit de rol als facilitator van het netwerk heeft de RCE ervoor gekozen de ontsluiting van data te verbreden. Onder andere door het ontsluiten van halffabricaten, de thesaurus en meta-datastandaarden vergroot de RCE zijn impact op de gehele erfgoedsector. De RCE ontsluit dus ook meer dan alleen de data waartoe de organisatie wettelijk verplicht is. In tegenstelling tot de in de open-datawereld gebruikelijke filosofie dat het beste ‘ruwe en volledig onbewerkte data’ geleverd kan worden, en passend bij de bedrijfsstrategie biedt de RCE geen ‘ruwe’ data aan. De ruwe data worden door middel van een informatie-verbindingslaag ontsloten. Applicaties en gebruikers krijgen daardoor alleen herkenbare eenheden van gegevens gerepresenteerd. Gebruikers krijgen bijvoorbeeld de complete informatieset van een monument (inclusief locatiegegevens, redengevende omschrijving, foto’s, etc.).
Zenc De waarde van open data
26 april 2012 Pagina 16 van 109
Hergebruikers en ketenpartners vinden de data van de RCE onder meer via de beeldbank en Wikipedia. Hergebruikers zijn eigenaren van erfgoed, intermediairs en andere erfgoedbeherende organisaties.
3.3 Luchtkwaliteit- en emissiedata bij het RIVM
Het RIVM valt onder het ministerie van VWS. Het ondersteunt overheden op het gebied van volksgezondheid en milieu. Hiervoor genereert en behoudt het kennis over gezondheid en milieu. Via meetstations verzamelt het RIVM data over onder andere luchtkwaliteit en emissies. De gegenereerde data worden automatisch doorgestuurd naar de database van het RIVM. Beide datasets worden via websites ter beschikking gesteld aan overheden, professionele gebruikers en burgers. Overheden gebruiken de milieudata om beleid te maken, te monitoren of te evalueren. Het RIVM rapporteert ook aan de Europese Commissie zodat vastgesteld kan worden in hoeverre Europese normen worden overschreden. Ingenieursbureaus en milieu- en natuurorganisaties zijn de belangrijkste professionele gebruikers. Ook burgers kunnen de data gebruiken, maar hebben vaak minder kennis om de data te duiden dan professionele gebruikers.
3.4 De wettenbank van het ministerie van BZK
De wettenbank bevat een dataset met geconsolideerde teksten van nationale wet- en regelgeving. Het gaat bijvoorbeeld om wetten, Algemene Maatregelen van Bestuur en ministeriële regelingen. Deze dataset wordt via een website en een webservice ter beschikking gesteld. Voor het ministerie van BZK - de opdrachtgever - is de wettenbank om twee redenen van belang. De wettenbank maakt nationale wet- en regelgeving transparant voor burgers en borgt op die manier democratische waarden als transparantie in het openbaar bestuur. Daarnaast bevordert de wettenbank samenwerking binnen de Rijksdienst. Elk ministerie is afnemer van dezelfde centrale wettenbank en hoeft daarvoor geen aparte abonnementen met particuliere uitgevers af te sluiten. Dit verhoogt de interne efficiëntie Rijksoverheid. Burgers, ambtenaren en juridische professionals zijn gebruikers van de wettenbank.
3.5 Diverse datasets van de gemeente Rotterdam
De gemeente Rotterdam stelt verschillende gemeentelijke datasets voor hergebruik beschikbaar. De achtergrond hiervan ligt in een pilotproject geïnitieerd door de Hogeschool Rotterdam en enkele Rotterdamse bedrijven. Zeven verschillende gemeentelijke diensten hebben daarvoor data vrijgegeven, onder andere de data van de bibliotheek, het gemeentearchief en de GGD. Deze data worden via een website en een webservice van de Rotterdam Open Data Store (RODS) ontsloten. De data worden voornamelijk gebruikt door studenten van de hogeschool en door bedrijven. In de toekomst zal meer data van de dienst Stadsontwikkeling worden ontsloten, zo heeft het College van B&W in september 2011
Zenc De waarde van open data
26 april 2012 Pagina 17 van 109
besloten. Alle data die door de dienst Stadsontwikkeling worden beheerd en die geen persoonsgegevens bevat, worden zonder gebruiksbeperkingen openbaar gemaakt. De gemeente wil hiermee innovatie en economie in de stad stimuleren. Eind november 2011 waren er nog geen nieuw toegevoegde datasets van de dienst Stadsontwikkeling beschikbaar in de RODS.
3.6 Geo-informatie van de provincie Noord-Brabant
De provincie Noord-Brabant werkt met andere Nederlandse provincies samen in het Provinciaal Georegister (PGR). Hierin worden minimaal tien datasets ontsloten die de INSPIRE-richtlijn van de EU vereist. De sets zijn beschikbaar via de website en een webservice. De provincie Noord-Brabant zelf ontsluit ongeveer 50 datasets, onder meer ten aanzien van ruimtelijk beleid, cultuur en waterhuishouding. De provincie ontsluit alleen informatie waarvan de provincie zelf bronhouder is. Noord-Brabant heeft ook een eigen website met een presentatievoorziening voor de data. Via deze site kunnen geen gegevens worden gedownload, dat gebeurt via het PGR.
Met het openstellen van data wil de provincie transparantie en openheid bevorderen, efficiëntie vergroten en innovatie stimuleren. De efficiëntie wordt vergroot doordat data op een plaats wordt aangeboden en daar (vaker) gedownload kan worden. De provincie wil niet zelf ontwikkelen, maar ontwikkeling en innovatie in de markt stimuleren door het openstellen van data. Hergebruik vindt tot nu toe plaats door andere provincies en organisaties als het RIVM en het Planbureau voor de Leefomgeving.
3.7 Scholeninformatie van DUO
De Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO) is een uitvoeringsorganisatie van het ministerie van OCW. DUO beheert gegevens over het primair onderwijs, het voortgezet onderwijs, beroepsonderwijs en volwasseneducatie en het hoger onderwijs. De gegevens omvatten verschillende categorieën of gegevensdomeinen: onderwijsdeelname en -resultaten, instellingen en opleidingen, onderwijspersoneel en financiële gegevens. De datasets die DUO open beschikbaar stelt, zijn veelal geaggregeerd en ontdaan van identificerende gegevens als het BSN. De databestanden worden gepubliceerd op data.duo.nl. Deze site is de opvolger van www.onderwijsincijfers.nl, cijfers.minocw.nl en een aantal andere vergelijkbare sites.
Met het openstellen van de data willen het ministerie en DUO openbaarheid bevorderen. De stelregel voor het openbaar maken van data is ook ‘alles is openbaar, tenzij’. Hiernaast speelden interne efficiëntie-overwegingen een rol in het actief openbaar maken van de gegevens. De standaardinformatieproducten van DUO vroegen veel tijd en capaciteit. Het bieden van data in plaats van informatie was een efficiëntere manier om aan de vraag te voldoen. Die vraag komt vanuit de sectorraden van de verschillende onderwijssectoren,
Zenc De waarde van open data
26 april 2012 Pagina 18 van 109
zoals de sectorraad primair onderwijs en de sectorraad voortgezet onderwijs. Ook maken gemeenten, onderzoeksbureaus, adviesbureaus en burgers gebruik van de informatie.
Naast deze (her)gebruikers zijn er verschillende bedrijven die de DUO-data - veelal gecombineerd met andere datasets - via een website of via een ander medium aanbieden.
Zenc De waarde van open data
26 april 2012 Pagina 19 van 109