In de dossierstudie die voor dit onderzoek is uitgevoerd zijn 74 dossiers bestudeerd van justitiabelen die zijn aangemeld voor een gedragsinterventie, maar deze niet hebben afgerond en 71 dossiers van justitiabelen die waren aangemeld en de gedragsinterventie hebben voltooid (zie ook hoofdstuk 2). Van de 74 justitiabelen die de interventie niet hadden afgerond, zijn 31 nooit gestart en 43 tijdens de training uitgevallen.
In tabel 5.3 zijn de redenen van no-show weergegeven. Van de 33 justitiabe-len die nooit zijn gestart, ligt bij twee derde de oorzaak hiervan buiten het gedrag van de cliënt. Slechts bij 9 van de 33 justitiabelen was het niet starten met de interventie het gevolg van het gedrag van de justitiabele (in de meeste gevallen ‘niet komen opdagen’).
Tabel 5.3 Reden van no-show in de dossierstudie
Dossierstudie (Nno show=33) Organisatorisch
– Annulering om organisatorische redenen (9) – GI kan niet binnen proeftijd worden afgerond (1)
10
Selectie
– Cliënt is niet geschikt (9)
– GI sluit niet aan bij het behandelingsplan (1)
10
Gedrag cliënt
– Cliënt is niet komen opdagen (6)
– Cliënt is niet gemotiveerd voor deelname (2) – Cliënt is gerecidiveerd (1)
9
Ontbrekende reden 4
160 De analyses in paragraaf 5.2.2 gaan alleen over uitval omdat de no-show relatief vaak organisatorische oorza-ken blijkt te hebben en er gegeven onze lage aantallen te weinig cliëntgeïnitieerde no-show in onze data aan-wezig was.
Redenen van uitval beschrijven we op basis van informatie uit de dossierstu-die waarin deelnemers uit alle gedragsinterventies zitten (tabel 5.4a) en managementinformatie die de CoVa-deelnemers betreft (tabel 5.4b). Van de uitvallers in de dossierstudie is de helft (21) uit de groep gezet. Van de 43 zijn er 6 zelf gestopt en bij 8 van de 43 is dit in overleg gebeurd. Voor 35 van de 43 uitvallers was een uitgebreidere beschrijving van de uitvalreden bekend. In 15 van deze 35 gevallen (een derde van de totale groep) ging het om te veel verzuim. Waardoor dit verzuim werd veroorzaakt is niet duidelijk. Er kunnen uiteraard andere redenen meespelen (zoals emotioneel te zwaar, reistijd en kosten, combinatie met zorgtaken), maar dit was dan niet duidelijk voor de toezichthouder. Opvallend is dat er maar in één geval een reden wordt genoemd die duidt op verstoring van de training door de cliënt (te agressief tegenover de trainer). Deze gegevens wekken de indruk dat er weinig onhan-teerbare groepsverstorende problematiek aanwezig is in de groepen. Dit beeld wordt bevestigd in de interviews met de trainers. Iedere trainer weet wel één of twee voorbeelden te noemen, maar het is zeker geen regel dat mensen uit de groep moeten omdat ze de groep te veel verstoren. Tabel 5.4a Redenen van uitval in de dossierstudie
Dossierstudie (Nuitval=43) Uit de groep gezet – Te veel verzuim (15) – Terugval in oud gedrag (2) – Emotioneel te zwaar (1) – Reden niet bekend (1) – Cliënt in detentie (1) – Anders (1)
21
Zelf gestopt
– Terugval in oud gedrag (1) – Te agressief tegenover trainer (1) – Geen inzet/motivatie (2)
– Cliënt denkt zichzelf wel te redden (1) – Anders (1)
6
In overleg gestopt – Niveau te moeilijk (3) – Emotioneel te zwaar (1)
– Reistijd en kosten waren probleem (2) – GI was niet meer nodig (2)
8
Anders 3
Ontbrekende reden 5
De uitvalinformatie over de CoVa-deelnemers (tabel 5.4b) toont een verge-lijkbaar percentage uitval wegens te veel verzuim (30%). Nog eens 17 deelne-mers (9%) zijn op eigen initiatief gestopt, grotendeels omdat ze niet meer gemotiveerd waren. Hier blijken 7 personen (4%) verwijderd te zijn vanwege
storend gedrag. Ook hier gaat dit dus om een klein aantal. Nog eens 9 perso-nen (5%) blijken om andere redeperso-nen groepsongeschikt. Overigens is voor 25% van de uitvallers de reden niet bekend.
Tabel 5.4b Belangrijkste reden van uitval bij de CoVa (managementinformatie)
CoVa uitvalredenen 179
Groepsongeschikt 9 5%
Te veel verzuim 53 30%
Training te moeilijk (niveau en taal) 12 7% Overplaatsing naar andere PI 4 2% Einde detentie (tijd is tekort) 7 4%
Strafmaatregelen PI 12 7%
Einde toezicht (tijd is tekort) 3 2% Verwijderd wegens onvoldoende inzet 9 5% Verwijderd wegens storend gedrag 7 4% (Terugval in) middelengebruik 0 0% Cliënt wil niet meer deelnemen 17 9%
Uitval wegens andere redenen 45 25%
Samenvallen GI en bezoek/luchten 1 1% Bron: Interne registraties Reclassering Nederland
De percentages in deze tabellen komen redelijk overeen met de conclusies in eerder onderzoek met betrekking tot de CoVa. Daar werd ook als belangrijk-ste reden van uitval gevonden: ‘te veel verzuim’ (36%), gevolgd door ‘de deel-nemer wil zelf niet meer’ (16%). Bij de intramurale cliënten bleek een ‘straf-maatregel door de penitentiaire inrichting’ (11%) ook een veelvoorkomende reden (Ferwerda et al., 2009).161
Door de trainers worden als belangrijkste uitvalredenen genoemd: onvol-doende motivatie, angst, overbelasting, problemen in het privéleven, financiële beperkingen, het verplichte karakter van de training, redenen die in de detentieplanning liggen162 en recidive (interviews). Te veel afwezigheid wordt ook genoemd, maar de trainers geven aan dat dat vaak een uiting is van andere problematiek (motivatiegebrek, verslaving, problemen in privé-leven).
De leefstijltrainers leggen veel nadruk op de verstandelijke beperkingen als reden voor uitval en formuleren expliciet de behoefte aan een plusvariant van de Leefstijltrainingen. Over taalproblemen wordt aangegeven dat deze niet vaak reden zijn voor uitval, ‘als ze er eenmaal inzitten dan blijven ze wel’.163 Maar dit citaat suggereert wel dat het om een beperkte en
waarschijn-161 In de procesevaluatie die gehouden is tijdens de ontwikkeling van de CoVa (Van Poppel et al., 2005), gaven deelnemers aan te vinden dat het programma erg veel herhalingen kent en dat de training te lang duurt (Van Poppel et al., 2005). Ook werd vaak genoemd dat het programma te weinig realistisch is en niet afgestemd op de leefwereld van de deelnemers. Het is niet duidelijk in welke mate dit in de huidige variant van de CoVa nog zo wordt ervaren.
162 Overplaatsing, verlof, of juist het onthouden van meer vrijheden terwijl dat wel als externe motivatie voor deel-name was beloofd.
lijk selecte groep gaat. Het is ook niet duidelijk hoe effectief de training voor deze mensen is.
Over ernstige motivatieproblemen geven de trainers aan dat deze vaak een reden voor uitval van het individu zijn maar dat ze ook een grote impact kun-nen hebben op de groep. Deze problematiek is volgens de trainers behoorlijk besmettelijk in de groepen.