Realisatie van de energieneutrale woning

De uitvoering van de bouw van een energieneutrale woning vergt ook extra aandacht. Voor een goede uitvoering is ook op de bouwplaats kennis van zaken vereist. De details waar naar verwezen wordt zijn opgenomen in bijlage A.

6.4.1. Bouw

• Kennis

Kennis van zaken met betrekking tot energieneutraal bouwen is bij het gehele proces van belang. Voor het bouwplaatspersoneel gaat het met name om het juist uitvoeren van de detaillering en het op de goede wijze toepassen van de producten, met name met betrekking tot de luchtdichtingen. Al het personeel moet zich ervan bewust zijn wat de gevolgen van een luchtlek kunnen zijn. Er zijn praktijkcursussen beschikbaar voor bouwplaatspersoneel. Voor het UTA personeel is er bijvoorbeeld de cursus Passief Bouwen. Uit het gesprek met dhr. Tempert bleek dat dergelijke cursussen effect hebben op het personeel en de geleverde kwaliteit. Het personeel kreeg een beeld bij het begrip passief bouwen. Naast de lesstof is het brede publiek dat bij de cursus aanwezig is ook erg leerzaam. Iedereen heeft zijn eigen invalshoek zodat ook het onderlinge contact bij een dergelijke cursus of bijeenkomst zeer leerzaam is. Ervaring moet echter uit de praktijk verkregen worden.

• Personeel

Dhr. Tempert geeft in het interview ook aan dat hij bij luchtdicht bouwen ook rekening houdt met de persoonlijke eigenschappen van het personeel. De ene persoon werkt netter en nauwkeuriger dan de ander, dit is ook van invloed op de uiteindelijk geleverde kwaliteit. • Luchtdichtheid

Een belangrijk aspect bij de uitvoering van een energieneutrale woning is de luchtdichtheid. Als er een eis van qv;10;kar ≤ 0,15 dm³/(s.m²Ag) geldt, dan kan men zich in de uitvoering geen

fouten veroorloven, deze komen tijdens de blower door test naar voren. De belangrijke punten zitten in de aansluitingen tussen verschillende constructies en de draaiende delen in de gevelopeningen.

In de energieneutrale woning van Stegeman Bouw wordt de luchtdichtheid gerealiseerd door het toepassen van in het werk gespoten isolatie en een prefab scharnierkap met een

luchtdichtingspakket. • Kozijnen(detail 2 t/m 5)

De kozijnen die in de gevel geplaatst worden moeten naadloos aansluiten op het binnenblad. Het kalkzandsteen binnenblad is onderdeel van de luchtdichte schil waarin de opening een

onderbreking is. Door het kozijn te plaatsen wordt deze opening luchtdicht, mits alle naden ook luchtdicht afgewerkt worden. De aansluiting tussen het kalkzandsteen casco en spouwlat/stelkozijn kan door middel van spuitisolatie luchtdicht worden afgewerkt of door middel van een sealer die gespoten wordt aangebracht. Bij een stelkozijn moet de aansluiting tussen kozijn en stelkozijn ook van een dubbele kierdichting voorzien worden. Ook het glas moet luchtdicht geplaatst worden. De uitvoering hiervan verschilt per leverancier. • Draaiende delen(detail 2 t/m 5)

De draaiende delen moeten voorzien worden van een dubbele kierdichting, een enkele kierdichting laat teveel lucht door om de eis voor luchtdichtheid te realiseren. Vooral bij de voordeur moet hier aandacht aan geschonken worden, deze deur draait naar binnen en dit bemoeilijkt de luchtdichting van de dorpel.

• Kalkzandsteen

De kalkzandsteen bouwmuren worden als luchtdicht beschouwd, dit houdt in dat de elementen altijd volledig verlijmd moeten zijn. Hier moet de onderaannemer zich goed van bewust zijn. Ook dilataties moeten luchtdicht worden afgewerkt.

• Muren/vloeren (detail 1,6)

De aansluiting van de kalkzandsteen bouwmuren op de verdiepingsvloeren mag niet als luchtdicht worden beschouwd. Dit moet aan de buitenzijde afgeplakt worden. T.p.v. de woningscheidende wand wordt dit bemoeilijkt door de smalle spouw, een bredere spouw is hier een eventuele oplossing.

• Verdiepingsvloeren (detail 6)

Als er kanaalplaatvloeren als verdiepingsvloeren worden gebruikt moeten de kanalen aan de uiteinden luchtdicht worden afgesloten. Gebeurt dit niet dan kan er lucht vanuit de spouw, via de kanalen, de woning instromen via de centraaldozen.

Afbeelding: luchtdichte aansluiting kozijn

• Kap (detail 6 t/m 8)

Bij de kap moeten alle naden goed worden afgeplakt, met name de aansluiting van de kap op de muurplaat en het daarbij behorende detail verdient de aandacht. Hier komen meerdere constructies bij elkaar.

• Doorvoeren

De doorvoeren door de thermische schil ten behoeve van bijvoorbeeld de verschillende installaties moeten luchtdicht worden uitgevoerd, dit kan door middel van manchetten of door het afplakken van de naden.

In de uitvoeringsfase komen alle aspecten uit de ontwerpfase en werkvoorbereidingsfase bij elkaar. Het personeel moet hier mee om kunnen gaan. Men moet zich bewust zijn van het feit dat er veel meer aandacht moet worden geschonken aan de details dan bij de bouw van een woning volgens de huidige standaard.

6.4.2 Toetsing behaalde kwaliteit

In bepaalde gevallen is een toetsing van de behaalde kwaliteit vereist. Dit kan bijvoorbeeld nodig zijn voor het toekennen van een bepaald certificaat aan een woning, bijvoorbeeld het Passief Bouwen Keur. Ook kunnen testresultaten een verplicht onderdeel zijn voor het verkrijgen van een subsidie. De testresultaten waar in veel gevallen om gevraagd wordt zijn:

• Luchtdichtheid: Blower-doortest • Thermische kwaliteit: Infrarood foto’s

• Ventilatie: Meting ventilatiedebieten

De tests geven weer in welke mate de ontworpen kwaliteit gerealiseerd is. Omdat er aan de hand van de testresultaten nog eventuele verbeteringen plaats kunnen vinden verkleint dit ook het risico op verschillen in het verwachte energieverbruik en het werkelijke energieverbruik.

De tests moeten zo vroeg mogelijk in de bouwfase worden uitgevoerd, bijvoorbeeld na het sluiten van de schil met de gespoten isolatie. Dit maakt het uitvoeren van verbeteringen eenvoudiger omdat de eventuele gebreken dan makkelijker toegankelijk zullen zijn.

6.5 Conclusie

De communicatie met de koper richt zich op vier factoren, te weten prijsbesef, milieubesef, comfort en gezondheid. Het prijsbesef is vaak van doorslaggevend belang, vanwege de hogere verkoopprijs moet hierbij vooral gestuurd worden op de woonlasten. Comfort en gezondheid zijn zeer subjectief en hierbij moet goed worden ingespeeld op de consument. Daarnaast kan de consument nog overtuigd worden door middel van een keurmerk of certificaat . Verder moet er een

gebruiksaanwijzing van de woning en installaties gemaakt worden die tijdens de oplevering

behandeld wordt. Hierdoor weet de bewoner ook hoe deze in de woning een aangenaam klimaat kan creëren en in stand kan houden zonder dat dit een hoger energieverbruik oplevert.

Tijdens het ontwerp van de woning dient er al vroeg in het traject overleg plaats te vinden tussen architect, aannemer en installateur. Hierdoor kan de installatie in het ontwerp opgenomen worden zodat er achteraf geen aanpassingen gedaan hoeven te worden. Ook dient er in het ontwerp rekening te worden gehouden met de oriëntatie en het glasoppervlakte van de woning, dit is van invloed op het energieverbruik. De detaillering van de woning dient ook goed uitgewerkt te worden, met name op het gebied van luchtdichtheid, dit is namelijk een risicovol onderwerp. Hiervoor is het verstandig om bijvoorbeeld een deskundig adviesbureau in de hand te nemen. Verder moet in acht worden genomen dat de werkvoorbereiding van de woning meer tijd in beslag neemt dan die van een ‘standaard’ woning.

Afbeelding: doorvoer met manchet

Tijdens de uitvoering is kennis over luchtdicht bouwen vereist. Fouten met betrekking tot

luchtdichtheid zijn niet te verbergen en komen tijdens de blower door test altijd aan het licht. Tijdens de bouw zijn er meerdere punten die de aandacht verdienen en waar extra op gecontroleerd moet worden. Het is dan ook aan te raden om het personeel te selecteren op persoonlijke eigenschappen en gericht te scholen,dit geldt voor zowel het UTA personeel als het bouwplaatspersoneel.