R ESULTATEN INTERVIEWS SOCIAAL WERKERS

Toestemming

Uit de interviews met de sociaal werkers is gebleken dat iedere sociaal werker toestemming vraagt voor gegevensuitwisseling. Veelal gebeurt dit mondeling. Ongeveer de helft van de sociaal werkers maakt van een mondeling verkregen toestemming een aantekening in het registratiesysteem, Gezin in Beeld. De andere helft vraagt wel altijd toestemming, maar maakt daarvan geen aantekening. “… ik benoem niet altijd specifiek dat ik toestemming heb gevraagd van de cliënt. Ik vraag het wel, maar ik noteer dat niet.”86

In een aantal gevallen vragen de sociaal werkers schriftelijk toestemming, meestal middels een

toestemmingsformulier. Op het toestemmingsformulier moet in ieder geval worden aangegeven welke informatie er wordt gedeeld, waartoe de informatie wordt gedeeld, in welke periode, door wie, met wie en de toestemming van de cliënt.87 _{Naast een toestemmingsformulier wordt er soms met schriftelijke toestemming gewerkt middels}

een brief. In de brief wordt dan aangegeven dat cliënt toestemming geeft voor gegevensuitwisseling.88

Een aantal sociaal werkers gaf aan dat het afhankelijk is van de cliënt en situatie of schriftelijke toestemming noodzakelijk wordt geacht. Voor cliënten die wisselend zijn in hun gedrag is het handig. Mondeling verkregen toestemming biedt in dat geval onvoldoende zekerheid. Het kan in een later stadium namelijk voor

bewijsproblemen zorgen. “Het is mondeling natuurlijk wel lastiger te bewijzen want dan kan een cliënt zeggen … ‘Dat heb ik nooit gedaan’ en wie gaat dan zeggen … ‘Dat was wel zo’?”89

86 Bijlage I – Interview – Sociaal Werker 8

87 Bijlage I – Interview – Sociaal Werker 7

88 Bijlage I – Interview – Sociaal Werker 8

Een ander geval waarin soms gebruik wordt gemaakt van schriftelijke toestemming is multiproblematiek. In geval van multiproblematiek zijn er vaak meerdere partijen betrokken bij een cliënt. Het kan dan verstandig zijn gebruik te maken van een toestemmingsformulier omdat met al die partijen zal moeten worden overlegd. “Als ik zie dat het multiproblem is en er komen allerlei partijen bij, ja, dan ga ik direct bespreken van ‘Ik ga overleggen’ en ‘Vind je dat goed?’ en hier ‘Onderteken maar’.”90

Een van de sociaal werkers gaf aan niet met een toestemmingsformulier te werken, maar er wel voor te zorgen dat de toestemming zwart op wit staat, bijvoorbeeld middels een bericht via WhatsApp.91

Niet iedere sociaal werker vraagt toestemming voor registratie in Gezin in Beeld. Dit zou echter wel moeten. Bij het aanmaken van een nieuw dossier vraagt het systeem of de cliënt toestemming geeft voor registratie. Geeft een cliënt geen toestemming en wordt dat aangevinkt in Gezin in Beeld, dan is het aanmaken van een dossier ook niet mogelijk. Het komt voor dat er dossiers worden aangemaakt zonder dat daar expliciet toestemming voor is gevraagd aan de cliënt. De professionals zijn zich er wel van bewust dat ze eigenlijk altijd toestemming moeten vragen en hebben dit ook al bij elkaar onder de aandacht gebracht. “We hebben het er wel eens over gehad zo van ja, eigenlijk zal je dus altijd wanneer je een dossier aanmaakt, toestemming moeten vragen zeg maar. Anders ben je niet helemaal eerlijk.”92

Informatie

Hoewel er niet altijd expliciet toestemming wordt gevraagd voor het aanmaken van een dossier in Gezin in Beeld, informeert de meerderheid van de geïnterviewde sociaal werkers de cliënten wel over het feit dat er een dossier zal worden aangemaakt. Meestal vinden cliënten dat geen probleem. Daarnaast is het verplicht cliënten een inlogcode te verschaffen waarmee zij toegang hebben tot hun eigen dossier. Zij kunnen op deze manier hun dossier inzien en er zelf ook in rapporteren. “… mensen mogen dat dossier ook gewoon lezen. Het is ook de bedoeling dat wij nu al … inlogcodes geven zodat mensen in hun eigen dossier kunnen lezen en ook kunnen rapporteren…”.93 _{Nog niet iedere professional verstrekt zo’n code. Naast het informeren over Gezin in Beeld,} informeren alle professionals hun cliënten over hetgeen waarvoor toestemming wordt gevraagd. Cliënten weten zodoende altijd waar zij toestemming voor geven.

Geen toestemming van cliënt

Uit de interviews is verder gebleken dat er geen gegevensuitwisseling plaatsvindt wanneer de cliënt weigert daar toestemming voor te geven. Dat is anders wanneer de professional het in het belang van de cliënt of derden acht om wél gegevens te delen. In dat geval wordt het beroepsgeheim doorbroken. Daarop wordt nader ingegaan in paragraaf 5.3.1.

Daarnaast is van belang dat er mogelijkheden zijn voor cliënten die geen dossier in Gezin in Beeld willen. Het hebben van een dossier is geen voorwaarde voor hulpverlening. Indien een cliënt weigert toestemming te geven 90 Bijlage I – Interview – Sociaal Werker 1

91 Bijlage I – Interview – Sociaal Werker 4

voor het aanmaken van een dossier, is het bij het STG nog wel mogelijk om die cliënt te helpen. Wanneer het een anonieme vraag, een adviesvraag of andere eenmalige vraag betreft, is het niet per se nodig een dossier aan te maken. Tevens is het mogelijk een dossier aan te maken op het adres van het STG voor cliënten die hun adresgegevens niet willen verstrekken. “… je kan er voor kiezen om op het kantooradres van het sociaal team te registreren. Dus dat gebeurt wel ja. Ik vind het een beetje hard om te zeggen ‘Je wil er niet in, dus je krijgt geen begeleiding’.”94 _{Voor cliënten die echt niet willen dat hun gegevens in Gezin in Beeld komen te staan, bestaat de} mogelijkheid een anoniem dossier aan te maken. De professionals zijn nog wel aan het overleggen hoe dat precies kan worden uitgevoerd.

Mocht blijken dat een cliënt langdurige en/of intensieve hulpverlening van het STG nodig heeft, dan geniet het aanmaken van een dossier de voorkeur. Op die manier kan het hulpverleningsproces namelijk worden bijgehouden. Met cliënten die geen dossier willen, kan een gesprek worden aangegaan om te kijken waar de angst voor een dossier zit. Vervolgens kan er worden gezocht naar een oplossing.

Algemene informatie voor cliënten

Hoewel professionals hun cliënten mondeling informeren, voorziet het STG op dit moment nog niet in een informatiebron in de vorm van bijvoorbeeld een folder voor cliënten over de omgang met persoonsgegevens. Dergelijke informatie is ook niet te vinden op de website van het STG of op de website van de gemeente Gouda.

5.1.2 RESULTATENINTERVIEWSWIJKVERPLEEGKUNDIGEN