Provincie D: Maatschappelijke voordelen

4.7.1 Inleiding

Bij provincie D zijn ca. 800 mensen werkzaam (ca. 700 fte). Er zijn vier afdelingen die zich binnen het cluster Wegen en Kanalen bezighouden met infrastructuur, te weten Ontwerp&Projecten, Contract&Uitvoering, Beleid en Omgeving. Daarnaast wordt het beleid omtrent infrastructuur door een andere afdeling, namelijk Verkeer & Vervoer, van een ander cluster gemaakt. Het afdelingshoofd van de afdeling Ontwerp & Projecten is geïnterviewd. De afdeling zet per jaar circa €20.000.000,- om in de realisatie van kunstwerken en waterwegen. De afdeling bestaat uit ongeveer 14 fte. De gedeputeerde met de portefeuille Mobiliteit is eveneens geïnterviewd.

4.7.2 Ambtelijk manager

Op 10 januari 2011 heeft een interview plaatsgevonden met de ambtelijk manager van de afdeling Ontwerp en Projecten. De afdeling werkt zowel met traditionele contracten als met geïntegreerde contracten. De verhouding tussen deze contracten is ca. 80/20. De omzetverhouding in relatie tot deze contracten is 20/80. De grootste projecten worden door middel van geïntegreerde contracten uitgevoerd waarmee dientengevolge het grootste deel van de omzet wordt behaald. Bij de afdeling wordt door de projectleider in samenspraak met de ambtelijk manager het type contract bepaald. Beleid omtrent de toepassing van geïntegreerde contracten is niet aanwezig. Bij provincie D is een beslissingsmodel ontwikkeld waarin onder andere de variabelen capaciteit, externe omgeving, projectomgeving, complexiteit een rol spelen. Per project wordt het beslissingsmodel toegepast bij

de overweging voor de keuze van het toe te passen type contract. De politieke bestuurder heeft ook invloed op de keuze. Door zijn mening te geven wordt rekening met zijn wens gehouden. De afdeling wil zich met name richten op het sturen op hoofdlijnen en heeft hier ook de juiste capaciteit(en) voor.

"De toepassing van geïntegreerde contracten sluit aan bij de wens om op hoofdlijnen te sturen. "

De ambtelijk manager ziet een aantal voordelen in de toepassing van geïntegreerde contracten ten opzichte van traditionele contracten. Omdat marktpartijen over meer kennis en ervaring beschikken en meer gestructureerd werken zijn zij beter in staat om een project efficiënt uit te voeren dan de provincie. Door (voortdurende) bezuinigingen is er nog een relatief klein aantal werknemers behept met de voorbereiding van infrastructurele werken. Omdat de markt de benodigde capaciteit kan leveren worden geïntegreerde contracten door provincie toegepast. De toepassing van geïntegreerde contracten, in combinatie met bezuinigingen, heeft er voor gezorgd dat er met minder mensen meer omzet binnen de provincie wordt gerealiseerd. Dit heeft enerzijds voor ambtelijke weerstand gezorgd omdat de inbreng van provinciale medewerkers in de projecten kleiner is geworden en anderzijds voor een grotere mate van tevredenheid omdat de samenwerking met de marktpartijen is verbeterd.

"Wanneer een geïntegreerd contract wordt toegepast krijgt de marktpartij meer verantwoordelijkheden in het project en voelen ze zich meer verantwoordelijk voor het eindresultaat."

De mate van (virtuele) eigendomsrechten neemt toe wanneer de markt eerder betrokken wordt. Het eindproduct wordt daardoor beter (meer kwaliteit, duurzaamheid, betere vormgeving en snellere realisatie) dan wanneer uitvoering zou plaatsvinden middels een traditioneel contract. Dit wordt door de ambtelijk manager als 'het nieuwe denken' getypeerd. De toepassing van traditionele contracten heeft de voorkeur wanneer er veel integrale afstemming plaats moet vinden met andere beleidsterreinen binnen de organisatie. Een marktpartij kan deze afstemming niet goed in de prijsaanbieding verwerken. Er kan dan veel discussie optreden over meerwerk. Om deze discussie te voorkomen moet er ruimtelijke (planologische) vrijheid zijn. Dit vraagt van de afdelingen die zich daarmee bezighouden een andere manier van werken. Deze afdelingen bemoeien zich echter niet met de keuze voor de toepassing van het type contract. Kennisbehoud is voor provincie D van groot belang. Door zelf voor een deel de voorbereiding uit te blijven voeren kan deze kennis behouden blijven. Het behoud van de lokale marktwerking speelt slechts een kleine rol bij de overweging voor de toepassing van een type contract. Prijsvoordelen worden wel verondersteld maar zijn nog niet onderzocht door de provincie. Aangenomen wordt dat de besparing die Rijkswaterstaat claimt ook bij provincie D wordt gerealiseerd. Naar verwachting zal in de toekomst de verhouding tussen geïntegreerde- en traditionele contracten gelijk zijn (50%-50%).

4.7.3 Politieke bestuurder

Op 11 januari 2011 heeft een interview plaatsgevonden met de politieke bestuurder bij provincie D met de portefeuille Mobiliteit. De bestuurder bekleedt de functie van gedeputeerde met soortgelijke portefeuilles al ruime tijd. Voor het toepassen van contracten, waarbij de markt in grotere mate wordt betrokken zoals geïntegreerde contracten, bestaat bij de provincie geen politiek beleid. De gedeputeerde heeft de voorkeur om, waar mogelijk, de markt benaderen in een zo vroeg mogelijk stadium. Wanneer een marktpartij in een vroeg stadium wordt betrokken bij het project is zij voor een groter deel verantwoordelijk met als mogelijk resultaat een beter eindproduct. Ambtelijk vraagt dit om een andere, minder traditionele benadering. Deze verandering, met name in denkwijze, is geruime tijd gaande binnen de organisatie. De financiële voordelen die door Rijkswaterstaat worden geclaimd worden door de provincie niet behaald door de toepassing van geïntegreerde contracten.

"Ten opzichte van ramingen zijn bij Rijkswaterstaat grote besparingen gemaakt door de toepassing van

geïntegreerde contracten. De overheadkosten van Rijkswaterstaat zijn veel groter dan die van de provincie, de voordelen die daar behaald kunnen worden zijn daarom ook veel groter."

De overhead- en onzekerheidstoeslagen van het Rijk kunnen oplopen tot 100% bovenop de geraamde uitvoeringskosten. Omdat alle risico's, ook risico's die niet met een grote waarschijnlijk zouden optreden, worden afgeprijsd worden de ramingen zeer hoog. Provincie D kan deze risico's beter inschatten, mede door de beperktere omvang van projecten en meer gebiedskennis. Ook heeft de provincie lagere overheadkosten waardoor de ramingen lager zijn en de besparingen derhalve ook kleiner zijn. Kostenbesparing is daarom niet een doorslaggevend argument voor de toepassing van geïntegreerde contracten. De maatschappelijke voordelen door de toepassing van geïntegreerde contracten zijn wel van grotere waarde.

"Door de markt meer en eerder te betrekken bij de projecten ontstaat niet alleen een beter eindproduct, maar groeit ook de werkgelegenheid en daalt de mate van overlast voor burgers als gevolg van kortere

uitvoeringstijden."

De politieke bestuurder geeft aan dat in het efficiënter uitvoeren van taken bezuinigingen een rol spelen. De toepassing van geïntegreerde contracten helpt om efficiënter te werken. De realisatie van meer projecten met minder mensen levert ambtelijk een hoge mate van werkbevrediging op. Voorts is de gedeputeerde van mening dat wanneer er voldoende capaciteit en kwaliteit binnen de provinciale organisatie aanwezig is, het financieel voordeliger is om de voorbereiding van de projecten zelf te blijven uitvoeren. Met de grote hoeveelheid aan werken, is dit momenteel niet mogelijk. In de toekomst, wanneer er naar verwachting een kleiner werkenpakket zal zijn, zal meer voorbereiding zelf worden uitgevoerd. Politiek gezien is er geen voorkeur voor het toe te passen type contract. De (politieke) erkenning voor het goed uitvoeren van projecten is echter zeer beperkt.

"De meeste politieke efficiëntie wordt behaald wanneer projecten snel gerealiseerd worden en binnen het budget blijven."

4.7.4 Conclusie

De resultaten van de interviews bij provincie D geven meer argumenten om met geïntegreerde contracten te werken dan met traditionele contracten. Tijdens de gesprekken kwam echter een beperkte voorkeur voor geïntegreerde contracten naar voren. De financiële voordelen worden slechts ten dele onderkend. Maatschappelijke voordelen worden door de toepassing van dit type contract wel behaald. Verondersteld wordt dat de markt tot betere resultaten komt wanneer de voorbereiding van de realisatie van de infrastructurele werken ook door de markt zelf wordt uitgevoerd. Omdat het werkenpakket momenteel een grote omvang heeft is de provincie 'genoodzaakt' om met geïntegreerde contracten te werken. De verwachting is dat het werkenpakket in de toekomst af zal nemen. De ambtelijk manager verwacht dat ook dan de toepassing van geïntegreerde contracten gehandhaafd blijft. De politieke bestuurder verwacht dat provincie Dan meer werken in eigen beheer gaat voorbereiden. Het verwachte kostenvoordeel door de toepassing van geïntegreerde contracten wordt door de ambtelijk manager en de politiek bestuurder anders ingeschat. De ambtelijk manager is van mening dat geïntegreerde contracten prijsvoordeel opleveren, de politiek bestuurder van mening is dat het uitvoeren van de voorbereiding in eigen beheer goedkoper is. Heldere spanningsvelden tussen de argumenten van de ambtelijk manager en de politieke bestuurder zijn niet waargenomen. De argumenten en motieven van de ambtelijk manager en de politiek bestuurder zijn in tabel 11 weergegeven.

Argument/Motief Afkomstig van Relatie met

argument/motief

1 Toepassing geïntegreerd contract voor uitvoering van veel projecten

Ambtelijk manager q

2 Toepassing geïntegreerd contract om te sturen op hoofdlijnen Ambtelijk manager m

3 Toepassing geïntegreerd contract voor benutten kennis, capaciteit en ervaring van de markt

Ambtelijk manager v

4 Toepassing geïntegreerd contract omdat door bezuinigingen er te weinig interne capaciteit is

Ambtelijk manager e

5 Toepassing geïntegreerd contract voor grotere mate van tevredenheid ambtenaren

Ambtelijk manager i

6 Toepassing geïntegreerd contract voor grotere mate 'eigendomsrechten'

Ambtelijk manager a

7 Zelf uitvoeren voor behoud van kennis Ambtelijk manager d

8 Zelf uitvoeren indien veel interne afstemming nodig is Ambtelijk manager t

9 Toepassing geïntegreerd contract voor meer kwaliteit Politiek bestuurder *(u)

10 Toepassing geïntegreerd contract voor grotere maatschappelijke voordelen

Politiek bestuurder *(x)

11 Toepassing geïntegreerd contract voor efficiënter werken Politiek bestuurder g

12 Zelf uitvoeren om goedkoper uit te voeren Politiek bestuurder p

tabel 11, motieven en argumenten bij provincie D

Ten opzichte van de bestudeerde literatuur zijn twee nieuwe argumenten (zie '*') gevonden, namelijk uitbesteden voor meer kwaliteit (u) en uitbesteden vanwege de grotere maatschappelijke voordelen (x). Argument u is eveneens bij provincie E naar voren gekomen, argument x is alleen bij provincie D gevonden. De argumenten uitbesteding om meer werken uit te kunnen voeren (q), uitbesteding om te kunnen focussen op hoofdtaken (m), uitbesteden om gebruik te maken van de capaciteit van de

markt (v), uitbesteden vanwege personele krimp (e), uitbesteden vanwege nutsmaximalisatie (i), uitbesteding om de mate van eigendomsrechten bij marktpartijen te vergroten (a), zelf uitvoeren voor behoud van kennis (d), zelf uitvoeren vanwege betere interne afstemming (t), uitbesteden om efficiënter te werken (g) en zelf uitvoeren vanwege de verwachte lagere uitvoeringskosten(p) hebben bij provincie D een rol gespeeld bij de overweging om voor geïntegreerde contracten dan wel traditionele contracten te kiezen.