Beschrijving van interessante praktijken (Nederland en Engeland)
6.14 De Proefkolonie – thema-route
Het museum/de erfgoedsite
De Proefkolonie (Frederiksoord) is een Nederlands museum. “Wij zijn een vrij klein museum van 700 vierkante meter. Maar ons verhaal is groter dan het museum zelf,” aldus educatief medewerker Alfred Geerts. Het museum staat op de plek waar in de 19de eeuw een kolonie van paupers leefde.
Het binnen- en buitenmuseum vertelt hun verhaal.
Kenmerken van de praktijk
Specifiek voor de leerlingen van het secundair onderwijs – die vaak in klasverband naar het museum komen - werd door het museum recent een duurzame thema-route ontworpen. Deze route leidt de tieners naar verschillende plekken binnen en buiten het museum. Telkens krijgen ze daar informatie door middel van een boekje, maar ook vragen, puzzels en opdrachten. Die thematische opdrachten vergen vaak wat speurwerk, zoals bijvoorbeeld het ontcijferen en openen van een zgn. criptex (zoals ook gebeurt in het boek/film ‘De Da Vinci Code’). Het museum koos met opzet voor deze speelse aanpak. Geerts legt uit: “De vragen zijn best wel schools, maar de manieren waarop je aan de antwoorden op die vragen komt, daar zit nog wel een slag tussen. Je moet bijvoorbeeld als je een antwoord gevonden hebt een bepaald fictief telefoonnummer bellen om via een ingesproken bandje een volgende tip te krijgen.” De reden voor die aanpak ligt voornamelijk bij het levend en relevant trachten te maken van het thema van het museum voor tieners. Geerts beseft wel: “Onze thematiek is de 19de eeuw. Dat is niet zo heel spannend voor die doelgroep. Dat maken we goed door een game-element in het bezoek te verwerken.”
Opvallend is dat de route helemaal geen digitale componenten bevat, maar toch succes kent. Dat betekent niet dat het museum verder geen digitale exhibits gebruikt. Onder meer met projecties en schermen tracht het museum elk bezoek zo multisensorieel mogelijk te maken. Ook zet de Proef-kolonie sterk in op iteratieve installaties, zoals een digitaal weefgetouw, een tijdslijnspel, … Doelgroep
Het museum richt zich tot een breed publiek. De thema-route richt zich specifiek op de leerlingen van het secundair onderwijs. De thema’s van de route zijn ook de thema’s die de leerkrachten zelf zouden behandelen in de klas.
Evaluatie van de praktijk
De thema-route bevindt zich momenteel in een pilootfase. De eerste reacties van tieners en leer-krachten zijn positief. Het museum zal de route de komende tijd nog wat verder op punt zetten.
“Middelbare scholen aanspreken blijft wel moeilijk,” zo geeft Geerts aan, “je moet de aanjager in de school zien te vinden en die enthousiasmeren.”
6.15 FORUM
Het museum/de erfgoedsite
NEMO Science Museum is een wetenschaps- en technologiemuseum in Amsterdam. Het museum is een interactief doe-museum voor een breed publiek van voornamelijk families.
Kenmerken van de praktijk
De exhibits in het NEMO Science Museum zijn interactieve installaties die de bezoekers uitnodigen om bepaalde ervaringen op te doen. Dat gaat van digitale tools tot opstellingen die uitnodigen rechtstreeks met elkaar in interactie te gaan.
Een van de opstellingen in de lopende tentoonstelling ‘Humania’ (die over de mens als soort gaat) is het FORUM. Het FORUM is een afgesloten gespreksruimte waarin een twaalftal mensen in een cirkelopstelling kunnen plaats nemen om met elkaar meningen en overtuigingen uit te wisselen.
Het FORUM staat opgesteld in het tentoonstellingsonderdeel ‘Ik word’ dat ingaat op biologische processen als gezondheid en veroudering maar ook op psychologische en filosofische vragen zoals
‘Wie wil ik zijn in deze wereld?’. Het FORUM is een ruimte waarin precies dat soort van vragen kunnen worden besproken. Op achterwand en vloer worden filmpjes getoond die de thema’s en vragen op een toegankelijke wijze introduceren en wat meer achtergrondinformatie geven. Net omdat het FORUM mensen samenbrengt in een afgesloten ruimte krijgen ze de kans om door te discussiëren tot ze tot een grondovertuiging komen, legt Esther Hamsta, senior programmaker bij NEMO uit.
Doelgroep
Het museum richt zich tot een brede doelgroep en hetzelfde geldt voor de tentoonstelling Humania. Het museum vraagt geen exacte leeftijden aan de bezoekers maar weet dat er jaarlijks om en bij de 65.000 tieners tussen 12 en 18 jaar naar NEMO komen. Dat is ongeveer een tiende van het totale bezoekerspubliek.
De FORUM-opstelling binnen de Humania-tentoonstelling is er eveneens voor een breed publiek.
De geleide activiteiten vinden er op vaste tijdstippen plaats. Vaak zijn het vaste groepen, zoals klasgroepen met leerlingen uit het middelbaar onderwijs, die van het FORUM gebruik maken.
Evaluatie van de praktijk
De FORUM-ruimte werd ruim getest op voorhand. Op zich is het een simpel format dat voor vele musea haalbaar is, zo geeft Hamstra aan.
Het gebruik van het FORUM wordt weldra verder geëvalueerd. Wat wel al duidelijk is, is dat het zeker een opportuniteit biedt voor interactiviteit zonder dat die erg digitaal gemedieerd is. Ook dat blijkt nog goed te werken bij tieners.
6.16 Wonderkamers
Het museum/de erfgoedsite
Het Kunstmuseum in Den Haag (tot voor kort: Gemeentemuseum Den Haag) is een Nederlands museum voor moderne kunst en kunstnijverheid.
Kenmerken van de praktijk
De Wonderkamers is een doorlopende opstelling in het museum. Ze bestaat vandaag uit dertien verschillende kamers die telkens een ander thema behandelen. In elke kamer komen verschillende artistieke disciplines aan bod (mode, architectuur, schilderijen, …). Het is de bedoeling dat jongeren met een tablet door de kamers navigeren (free flow). Wanneer ze met het apparaat een code scannen krijgen ze een bepaalde educatieve of creatieve opdracht.
Doelgroep
De huidige versie van de Wonderkamers is een derde editie. De eerste editie was specifiek bestemd voor tieners. De lopende opstelling is bedoeld voor kinderen vanaf 9 jaar. Een van de begeleiders van het project, Myriam, geeft aan dat er ook wel jongere kinderen in de Wonderkamers gaan.
Kinderen boven de 12 jaar kunnen zonder begeleiding de kamers verkennen. Dit gebeurt wel omdat het de ouders of begeleiders toelaat intussen de andere zalen van het museum te bezoeken.
Evaluatie van de praktijk
De Wonderkamers worden in verschillende publicaties beschreven als een goed voorbeeld van een geslaagde bemiddelingspraktijk voor kinderen en jongeren. De aanpak heeft alleszins enkele duide-lijke troeven. De digitale media en verschillende interactieve methodieken spreken veel jonge bezoekers aan. Omdat er geen vast traject is, kunnen de kinderen de kamers op hun eigen tempo verkennen. Een volledige verkenning duurt ongeveer tweeëneenhalf uur maar de bezoeken zijn doorgaans korter.
De mooi vormgegeven Wonderkamers vormen geen harde breuk met de rest van het museum. De voor het museum typische werken komen ook in deze opstelling terug.
De enige mogelijke zwakke schakel in het project is de technologie (bv. software). Wanneer die hapert kunnen de Wonderkamers niet bezocht worden zoals het hoort.