1. Inleiding
1.5 Probleemstelling
De probleemstelling die volgt uit de doelstellingen luidt:
Hoe is het gesteld met de huidige stand van zaken met betrekking tot de 16 Levensreddende Regels per vestiging en welke maatregelen moeten genomen worden om de implementatie van de 16
Levensreddende Regels op alle vestigingen van CRH Structural volledig te maken?
14 1.6 Deelvragen
Wat zijn de 16 Levensreddende Regels en welke eisen horen daarbij?
Welke bestaande wetgeving, richtlijnen of normen kunnen bijdragen aan dit onderzoek?
Wat is de huidige stand van zaken per vestiging omtrent de implementatie van de 16 levensreddende regels?
Wat is de meest betrouwbare methode om risico’s te beoordelen?
Wat is de meest betrouwbare methode om managementverandering toe te passen?
Welke middelen zijn er nodig om de 16 Levensreddende Regels verder te implementeren binnen CRH Structural?
Wat moet er gebeuren om de 16 Levensreddende Regels volledig te kunnen implementeren binnen CRH Structural?
1.7 Begripsafbakening
Om enige onduidelijk te voorkomen worden veelgebruikte termen in dit onderzoek afgebakend, zodat ieder persoon die het document gaat lezen begrijpt wat ermee bedoeld wordt.
CRH Structural
CRH Structural is onderdeel van de CRH Group en levert bouwmaterialen op internationaal niveau. De CHR Group kent bedrijfsactiviteiten in meer dan 36 landen en heeft ongeveer 90.000 werknemers. Het is een grote speler in de wereldwijde en Nederlandse bouwmaterialenindustrie (CRHGroup, n.d.).
CRH Structural is een organisatie die zich richt op de ruwbouw van bouwend Nederland voor zowel de stapelbouw als de montagebouw binnen de woning- en utiliteitsbouw. De bedrijfsactiviteiten bestaan uit alle onderdelen van het gehele bouwproces, van ontwerp-, architecturale of constructieve
ondersteuning, tot de levering van de producten met eventuele montage van het complete casco voor de bouwer of aannemer (CRHStructural, 2014).
Er vallen vijf merken onder de naam CRH Structural, namelijk:
- ‘’Alvon - Calduran - Stalius - Heembeton
- Dycore’’ (CRHStructural, 2014)
De vijf merken zijn onderverdeeld onder zeven productievestigingen in Nederland, te weten Breda, Oosterhout, Harderwijk, Veenoord, Hoogersmilde en Lelystad (twee vestigingen). Op een aantal vestigingen zijn kantoren aanwezig. Het hoofdkantoor zit in Harderwijk (CRHStructural, 2014).
16 Levensreddende Regels
Met de nieuwe veiligheidscampagne richt CRH Structural zich op de 16 Levensreddende Regels. Deze 16 Levensreddende Regels zijn door CRH Structural ontwikkeld. In deze campagne wordt uitleg gegeven
15 over zestien veiligheidsonderwerpen. Aan elk onderwerp worden eisen gesteld, met name op technisch en organisatorisch vlak. Deze eisen moeten bij alle vestigingen zo volledig mogelijk geïmplementeerd worden.
Hieronder worden de zestien veiligheidsonderwerpen weergegeven:
- veiligheid (onder)aannemers - machineveiligheid
- veiligstellen van machines - elektrische veiligheid
- verkeersveiligheid op de locatie - veiligheid van heftrucks
- gebruik van mobile telefoons op de werkplek - veiligheid van transporteurs
- veiligheid tijdens bouwprojecten - inkoop en veiligheid
- hijswerkzaamheden – montage
- werken op hoogte: valbeveiliging en vallende objecten
- herziening risicoanalyse voor het werken in besloten ruimten en voorkoming van contact met heet materiaal
- alleen werken of werken op een afgelegen locatie - boren en explosieven
- overdruk van silo’s (in niet cement organisaties)
Bij het veiligheidsonderwerp ‘’boren en explosieven’’ zal er geen onderzoek plaatsvinden, omdat dergelijke werkzaamheden niet worden uitgevoerd bij de vestigingen in Nederland. Aangezien dit onderzoek alleen de vestigingen in Nederland behandeld, zal dit veiligheidsonderwerp alleen globaal genoemd worden.
In bijlage 1 staat het document ‘’definitieve versie 16 Levensreddende Regels’’. In dit document wordt duidelijk beschreven wat elk veiligheidsonderwerp inhoudt en welke technische en organisatorische eisen er aan vastzitten. Ook worden er enkele begrippen afgebakend, zodat het duidelijk is. Dit document is leidend voor alle vestigingen van CRH Structural ter wereld.
Vestiging
Bij het formuleren van de opdracht is de term ‘’vestiging’’ er een die vaak voorkomt. Er kan onduidelijkheid ontstaan over het feit welk gebied of gebouw bij de vestiging hoort. In de handelsregisterwet wordt een vestiging gedefinieerd als:
‘Een gebouw of complex van gebouwen waar duurzame uitoefening van de activiteiten van een onderneming of rechtspersoon plaatsvindt’. (Kamer van Koophandel, 2014)
‘Er is sprake van een vestiging, indien:
• er een gebouw of complex van gebouwen is, en;
16
• in het gebouw of complex van gebouwen duurzame uitoefening van de activiteiten plaatsvindt van een rechtspersoon of onderneming.’ (Kamer van Koophandel, 2014)
Voor CRH Structural geldt dat alles wat onder de invloedssfeer valt van het bedrijf wordt gezien als vestiging. Dit zijn niet alleen de productielocaties, maar tevens de kantoren en bouwplaatsen waar werknemers in opdracht van CRH Structural werkzaamheden uitvoeren.
Bij de meeste gevallen zijn de kantoren en productielocaties aanwezig op hetzelfde terrein. Er zijn twee grote kantoren, waar de sleutelfiguren van de verschillende afdelingen zitten: het hoofdkantoor in Harderwijk en het nevenkantoor in Oosterhout. Op de andere locaties zijn tevens kantoorruimtes beschikbaar, maar daar vinden niet veel werkzaamheden plaats.
De locaties van de bouwplaatsen verplaatsen elke keer, omdat er na het voltooien van een opdracht elders verder een nieuwe opdracht wordt opgestart. De bouwplaatsen zijn geen eigendom van CRH Structural, maar van de klanten. CRH Structural voert alleen diensten uit op de bouwplaats.
Daarom is er gekozen voor de volgende geografische indeling van de vestigingen:
- Breda - Oosterhout - Lelystad Vaartweg - Lelystad Steenstraat - Harderwijk
- Hoogersmilde - Veenoord
- Hoofdkantoor CRH Structural - Bouwplaatsen
17
2. Onderzoeksmethoden en analyseprocedure
In dit hoofdstuk worden eerst de onderzoeksmethoden besproken die gebruikt zijn tijdens dit onderzoek. Dit zijn de onderzoeksmethoden literatuuronderzoek, interview en observatie. Daarna worden de analyseprocedure van dit onderzoek toegelicht. Als laatste wordt de validiteit en betrouwbaarheid van dit onderzoek weergegeven.
2.1 Literatuuronderzoek
Om inzicht te verkrijgen in wat een veiligheidsonderwerp specifiek inhoudt is er gekeken wat er al bekend is over de zestien onderwerpen en of het bruikbaar kan zijn voor het onderzoek. Hier is vooral gebruik gemaakt van elektronische bronnen.
Tevens is er kennis genomen van wetten, richtlijnen en normen die betrekking hebben op de 16 Levensreddende Regels. Hierbij is gebruiktgemaakt van verschillende literatuur met betrekking tot arbeidsveiligheid: de praktijkgids Arbeidsveiligheid, het Arboportaal, de website van de branche en de website van de overheid met betrekking tot alle wetten. Deze bronnen zijn vooraanstaand met betrekking tot de laatste inzichten in arbeidsveiligheid.
Er is aan het begin van het onderzoek een veiligheidstraining gevolgd samen met de andere medewerkers van CRH Structural. Deze veiligheidstraining bestond uit vier films waarin alle levensreddende regels werden behandeld. Dit was verplicht voor alle medewerkers binnen CRH Structural.
Tevens is er gebruiktgemaakt van de literatuur en lesstof die nog beschikbaar zijn in de elektronische leeromgeving van Hogeschool Avans.
Deskresearch
Door middel van desk research is gekeken of CRH Structural al werkinstructies of inventarisaties heeft ontwikkeld met betrekking tot de 16 Levensreddende Regels. Voor de nieuwe veiligheidscampagne werkte CRH Structural met de elf grondregels. Deze elf grondregels zitten voor een groot deel verwerkt in de 16 Levensreddende Regels. Dit is een belangrijk onderdeel om te kunnen onderzoeken hoe CRH Structural in de huidige situatie ervoor staat. Citrix is voornamelijk de bron waar alle deze informatie beschikbaar is. Citrix is een afgeschermde server buiten de organisatie waar alle gegevens centraal kunnen worden opgeslagen. Dit wordt door alle medewerkers van CRH Structural gebruikt die werken met een computer.
2.2 Interview
Om inzicht te verkrijgen in de problematiek, die ten grondslag ligt aan het onderzoek, hebben interviews zeer sterk bijgedragen. Voor en tijdens het onderzoek zijn er met verschillende functionarissen van CRH Structural gesprekken gevoerd op meerdere vestigingen. Dit zijn mensen met zowel operationele, tactische als strategische ervaring. Voor het onderzoek is vooral gesproken over de uitrol van de
18 veiligheidscampagne van de 16 Levensreddende Regels. Tijdens het onderzoek zijn er gesprekken gevoerd met de SHE-coördinatoren, hoofden technische dienst, hoofd logistiek en diverse medewerkers om inzicht te krijgen in de huidige stand van zaken met betrekking tot de 16 Levensreddende Regels.
Veel gesprekken zijn face-to-face interviews waarbij open- en gesloten vragen zijn gesteld. De reden voor het voeren van zoveel mogelijk interviews heeft te maken met het feit dat het uiteindelijk adviesplan moet aansluiten op de behoeftes van de mensen in het veld. Het moest voor hen ondersteuning bieden en aansluiten op de werkwijze. De interviews zijn verwerkt en bijgevoegd in bijlage 2 tot en met 8.
2.3 Observatie
Gedurende het onderzoek zijn alle zeven vestigingen bezocht om inzicht te krijgen in de
werkzaamheden, de processen en de voortgang met betrekking tot de 16 Levensreddende Regels. Het doel van het bezoek is hoofdzakelijk om een rondleiding te doen in de fabriek met een van de SHE-coördinatoren. Door de observatie kan inzicht worden verkregen in de veiligheidscultuur van de vestiging en welke werkinstructies/procedures gelden in de fabriek. Dit zijn niet-participerende
observaties geweest, omdat er niet is deelgenomen aan de dagelijkse werkzaamheden in de fabriek. Dat is niet mogelijk, want de werkzaamheden in de fabriek brengen gevaren en risico’s met zich mee en het personeel moet gecertificeerd zijn om in de fabriek te mogen werken.
Daarnaast is er aangeschoven bij diverse overleggen met betrekking tot veiligheid om te observeren hoe mensen binnen de organisatie nadenken over taken, risico’s en overige veiligheidszaken. Het gaat hier om het SHE-afdelingsoverleg en het veiligheids- en milieuteamoverleg (VMTO). Hier was sprake van niet-participerende observaties.
2.4 Analyseprocedure
Door middel van de bovenstaande onderzoeksmethoden is er veel informatie verkregen. Deze resultaten zijn uiteindelijk samengekomen als puzzelstukjes tot één geheel in een compliance matrix.
Aan de hand van het resultaat zijn er conclusies getrokken en een aanbeveling gedaan in de vorm van een adviesplan. Het onderzoek is in vijf fasen uitgewerkt.
In fase 1, de oriëntatiefase, zijn verschillende onderzoeksmethoden gehanteerd. Allereerst met een stuk literatuurstudie. Het verkrijgen van inzicht in de onderwerpen van de 16 Levensreddende Regels heeft hier de basis gevormd. Daarnaast is er gekeken naar de relevante en bestaande wetgeving op het gebied van arbeidsveiligheid. Desk research is nodig om te bekijken wat CRH Structural in het verleden heeft gedaan aan werkinstructies, procedures en inventarisaties met betrekking tot de 16 Levensreddende Regels.
In fase 2, de inventarisatiefase, zijn de zeven vestigingen van CRH Structural bezocht om inzicht te verkrijgen in de werkzaamheden, werkinstructies, procedures en de risico’s van de fabrieken. Tevens is met de betrokken personen vanuit het werkveld gesproken over de geconstateerde problematiek. Hoe staat de vestiging er nu voor op het gebied van de 16 Levensreddende Regels? In deze fase is kennis verzameld bij de personen die de kennis voorhanden hebben.
19 Fase 1 en fase 2 overlappen elkaar enigszins, omdat de bezoeken en interviews over een ruime periode zijn verdeeld. Dit in verband met de drukke agenda’s van de betrokkenen.
In fase 3, de analysefase, zijn de resultaten uit de onderzoeksmethoden verwerkt in een compliance matrix. Dit onderdeel is bekend binnen de organisatie van CRH Structural en is een nuttige tool om de huidige situatie van alle vestigingen overzichtelijk in kaart te brengen. De uitkomsten in de compliance matrix zijn geverifieerd door de medewerkers van de SHE-afdeling. Vervolgens is er overgegaan naar de analyse van de verschillende resultaten. Welke conclusies kunnen hieruit getrokken worden? Aan de hand daarvan is een adviesplan samengesteld. Het advies is door drie factoren tot stand gekomen.
Allereerst is er aan de hand van de Fine en Kinney methode toegelicht bij welke levensreddende regel de grootste risico’s zitten. De Fine en Kinney methode is twee keer toegepast: de situatie voor invoering van een levensreddende regel en van de situatie na invoering van een levensreddende regel. Met deze methode wordt duidelijk bij welke levensreddende regel de prioriteit ligt. Vervolgens is er met behulp van het McKinsey 7S model gekeken naar welke veranderingen er binnen de organisatie benodigd zijn om een maatregel succesvol te kunnen doorvoeren. Het McKinsey 7S model wordt vaker door
organisaties gebruikt om een toekomstige strategie te ontwikkelen als onderdeel van een interne analyse. Als laatste is er een overzicht gemaakt van de middelen in de vorm van budget, tijd (in uren) en de geschatte doorlooptijd van een project. Deze drie factoren zijn meerdere malen besproken om een draagvlak te creëren bij de betrokken personen.
Zodra het onderzoek is afgerond komen de laatste twee fasen aan bod, de rapportagefase en de afrondfase. In de rapportagefase zijn de conclusies en aanbevelingen uitgewerkt. In de aanbevelingen is een plan van aanpak voor de invulling van het advies opgenomen, een stappenplan om in de goede richting te komen. In de afrondfase zijn de resultaten van het onderzoek verwerkt in de vorm van een scriptie.
Bovenstaande is uitgewerkt in een modelvorm te zien in figuur 3.
20 Figuur 3: werkwijze in modelvorm
21 2.5 Validiteit en betrouwbaarheid
Het onderzoek is betrouwbaar en valide in de zin dat er meerdere dataverzamelingsmethoden gebruikt zijn om tot bepaalde informatie te komen. Er is literatuuronderzoek verricht bij bronnen van de
overheid, de opleiding en CRH Structural. Ook de praktijkgids Arbeidsveiligheid is een veelgebruikte bron. Dit is een boek dat is samengesteld door experts op het gebied van arbeidsveiligheid. Ook zijn er interviews gehouden met belangrijke functionarissen binnen de organisatie van CRH Structural. Die zijn in het bezit van de nodige expertise en weten wat er speelt binnen de organisatie. De interviews zijn niet alleen gebruikt om informatie te verzamelen, maar ook om te kijken of er draagvlak is binnen de organisatie om een verandering succesvol te laten zijn. Dit laatste is nodig om ervoor te zorgen dat dit onderzoeksrapport niet zomaar aan de kant wordt geschoven. Bij alle vestigingen is er ook een observatie gedaan door de onderzoeker. Bij een eigen observatie kan de situatie met eigen ogen beoordeeld worden en dus betrouwbaar beschreven worden in het rapport. Gezien de geringe ervaring van de onderzoeker is ervoor gekozen om de observatie te doen met de veiligheidsfunctionarissen van de vestigingen. Die werken al jaren bij de organisatie en hebben veel expertise op het gebied van veiligheid met betrekking tot hun eigen vestigingen. Daarnaast bezitten zij ook de kennis over welke werkzaamheden er plaatsvinden, in welke frequentie en wat de mogelijke risico’s zijn binnen de vestigingen. Tot slot zijn alle bevindingen en resultaten besproken met betrokken personen van CRH Structural en de opleiding Integrale Veiligheid. Door gebruik te maken van hun expertise wordt het onderzoek betrouwbaar en valide.
Voor de overzichtelijke weergave van de huidige stand van zaken van de 16 Levensreddende Regels is er een compliance matrix gebouwd. Deze matrix is door CRH Structural gebruikt bij de vorige
veiligheidscampagne en persoonlijk aangedragen door de SHEQ-manager. Dit is voor de organisatie een bekende werkwijze en zorgt voor duidelijkheid en vastigheid.
Om de managementverandering valide en betrouwbaar te maken is er gebruikgemaakt van het McKinsey 7S model. Dit is een veel gebruikte methode binnen de bedrijfswereld om een interne organisatie te analyseren of een toekomstige strategie te ontwikkelen. Ook binnen de opleiding wordt dit model voorgedragen. Na overleg met de SHEQ-manager is besloten dat dit de meest betrouwbare methode zal zijn voor dit onderzoek.
Voor de beoordeling van de risico’s is gekozen voor de Fine en Kinney methode. Dit is een veel gebruikte methode binnen de wereld van arbeidsveiligheid, geeft een goede weergave van hoe risicovol een situatie is en was een uitstekende mogelijkheid om de prioriteit van maatregelen zichtbaar te maken.
Deze methode wordt ook binnen het bedrijf gebruikt om risico’s te beoordelen. De betrouwbaarheid hangt hierbij wel af van de beschikbare informatie en inschatting van de beoordelaar. De inschatting is gedaan door de onderzoeker en heeft de resultaten besproken met personen uit de SHE-afdeling. Die hebben vaker gewerkt met deze methode en dat zorgt ervoor dat de resultaten uit deze methode betrouwbaar zijn.
22
3. 16 Levensreddende Regels
In dit hoofdstuk worden de 16 Levensreddende Regels van CRH Structural toegelicht.
De 16 Levensreddende Regels zijn ontwikkeld door CRH Structural zelf en bestaan uit zestien veiligheidsonderwerpen die aangevuld zijn met technische en organisatorische eisen. De
veiligheidsonderwerpen zijn bepaald aan de hand van het aantal dodelijke ongevallen in het verleden.
Het gaat niet alleen over dodelijke ongevallen in Nederland, maar wereldwijd. De 16 Levensreddende Regels moeten niet alleen in Nederland worden geïmplementeerd, maar bij alle andere bedrijven in de wereld. Deze regels dienen volledig geïmplementeerd en uitgevoerd te worden en moeten de
ruggengraat vormen van de toekomstige veiligheidsstrategie van CRH Structural. Het doel van CRH Structural is om het aantal van nul dodelijke ongevallen te bereiken, omdat geen enkel dodelijk ongeval aanvaardbaar is.
Hieronder worden de zestien veiligheidsonderwerpen weergegeven:
- veiligheid (onder)aannemers - machineveiligheid
- veiligstellen van machines - elektrische veiligheid
- verkeersveiligheid op de locatie - veiligheid van heftrucks
- gebruik van mobile telefoons op de werkplek - veiligheid van transporteurs
- veiligheid tijdens bouwprojecten - inkoop en veiligheid
- hijswerkzaamheden – montage
- werken op hoogte: valbeveiliging en vallende objecten
- herziening risicoanalyse voor het werken in besloten ruimten en voorkoming van contact met heet materiaal
- alleen werken of werken op een afgelegen locatie - boren en explosieven
- overdruk van silo’s (in niet cement organisaties)
Bij het veiligheidsonderwerp ‘’boren en explosieven’’ zal er geen onderzoek plaatsvinden. Dit onderzoek gaat over de vestigingen in Nederland en die voeren werkzaamheden met betrekking tot dit
veiligheidsonderwerp niet uit. Dit veiligheidsonderwerp zal alleen globaal genoemd worden in dit onderzoeksrapport, omdat het wel deel uitmaakt van de veiligheidscampagne.
De veiligheidscampagne is gestart in januari 2014 en het management van CRH Structural heeft als doelstelling gesteld dat de 16 Levensreddende Regels in januari 2017 volledig geimplementeerd moeten zijn bij alle vestigingen in Nederland.
23 In bijlage 1 staat het document ‘’definitieve versie 16 Levensreddende Regels’’. In dit document wordt duidelijk beschreven wat elk veiligheidsonderwerp inhoudt en welke technische en organisatorische eisen er aan vastzitten. De 16 Levensreddende Regels worden in detail beschreven en ondersteund met praktijkvoorbeelden. Dit document is leidend voor alle vestigingen van CRH Structural ter wereld.
24
4. Wet- en regelgeving met betrekking tot 16 Levensreddende Regels
Het is van belang om vooraf goed in beeld te brengen welke wet- en regelgeving er een rol speelt bij de veiligheidsonderwerpen van de 16 Levensreddende Regels. In dit hoofdstuk wordt aangegeven welke wetten en richtlijnen van toepassing zijn bij de veiligheidsonderwerpen van de 16 Levensreddende Regels. Later in dit onderzoek kan dit namelijk een rol spelen bij de prioritering van de maatregelen indien blijkt dat een vereiste noodzakelijk is om aan de wet te voldoen.
4.1 Arbeidsomstandighedenwet
Op het gebied van arbeidsveiligheid staan alle rechten en plichten omschreven in de Arbowetgeving.
Alle regels en wetten van de Arbeidsomstandighedenwet kunnen gevonden worden op het Arboportaal, het Arbo-informatieblad en de overheidswebsite (Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, n.d.).
De Arbeidsomstandighedenwet bestaat uit drie verschillende niveaus:
Arbowet
‘’De Arbowet vormt de basis van de Arbowetgeving. Hierin staan de algemene bepalingen die gelden voor alle plekken waar arbeid wordt verricht (dus ook voor verenigingen en stichtingen). De Arbowet is een kaderwet. Dat betekent dat er geen concrete regels in staan. Die zijn verder uitgewerkt in het Arbobesluit en de Arboregeling. Op de website van de overheid is de volledige tekst van de Arbowet te vinden.’’ (Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, n.d.)
Arbobesluit
‘’Het Arbobesluit is een uitwerking van de Arbowet. Hierin staan de regels waar zowel werkgever als werknemer zich aan moeten houden om arbeidsrisico's tegen te gaan. Deze regels zijn verplicht. Er staan ook afwijkende en aanvullende regels in voor een aantal sectoren en categorieën werknemers. Op de
‘’Het Arbobesluit is een uitwerking van de Arbowet. Hierin staan de regels waar zowel werkgever als werknemer zich aan moeten houden om arbeidsrisico's tegen te gaan. Deze regels zijn verplicht. Er staan ook afwijkende en aanvullende regels in voor een aantal sectoren en categorieën werknemers. Op de