Polen die afkomstig zijn uit provincies die gekenmerkt worden door een hoog percentage agrarische sector, vestigen zich relatief veel in gebieden met veel werkgelegenheid in de agrarische sector, zoals Sint-Oedenrode, Zeewolde, Westland, Peel en Maas, Hillegom en Steenbergen. Daar waar zich de grootste concentraties Polen bevinden, in het Westland en Zeewolde, is de vertegenwoordiging uit de meest agrarische Poolse provincie (Subkarpaten) bijna 6 tot meer dan 13 keer zo hoog als in de rest van Nederland. Ook de andere agrarische provincies, Podlachië en Swiety Krzyz, hebben tot een 10 maal zo grote vertegenwoordiging in Westland en Zeewolde vergeleken met heel Nederland. Ook Polen afkomstig uit provincies met een hoog percentage werkloosheid en een laag bbp en gemiddeld loon vestigen zich vele malen vaker in de regio’s Westland en Zeewolde dan in Nederland in het algemeen. Deze oververtegenwoordiging kan oplopen tot een meer dan 13 maal zo grote concentratie als in heel Nederland.
3.4.1 Aantal Polen dat zich sinds 2013 heeft gevestigd in Nederland per herkomstprovincie naar specifieke kenmerken van de herkomst- provincies, 2014
Nederland totaal Westland en omstreken Zeewolde en Putten
Per 10 duizend inwoners per vestigingsgemeente Grootste agrarische sector
Subkarpaten 0,98 5,80 13,22 Podlachië 0,35 1,65 3,53 Swiety Krzyz 0,49 2,65 6,61 Grootste werkloosheid Ermland-Mazurië 1,02 3,37 8,15 Koejavië-Pommeren 1,15 4,21 11,68 West-Pommeren 1,12 4,44 6,39 Laagste lonen Ermland-Mazurië 1,02 3,37 8,15 Lubusz 0,98 4,48 8,38 Subkarpaten 0,98 5,80 13,22 Laagste bbp Subkarpaten 0,98 5,80 13,22 Lublin 1,04 6,35 4,85 Podlachië 0,35 1,65 3,53 Bron: CBS, CSO.
Het komt er dus op neer dat Polen die zich vestigen in de regio Westland en Zeewolde/Putten bovengemiddeld vaak afkomstig zijn uit provincies die gekenmerkt worden door een hoog percentage agrarische sector, een hoge werkloosheid, gemiddeld lage lonen en/of een gemiddeld laag bbp. De populariteit van deze twee gebieden vindt dus zijn oorsprong in de combinatie tussen push- en pullfactoren: Polen uit agrarische provincies zijn op zoek naar meer welvaart en vinden deze in Nederlandse gebieden met veel werk in de agrarische sector.
3.5 Conclusie
De duidelijkste concentraties van Poolse immigranten in Nederland bevinden zich in landelijke gebieden met een sterke land- en tuinbouwsector als gemene deler. Dit is het sterkst zichtbaar in het Westland, nabij Den Haag. Het Westland
staat bekend om zijn glastuinbouw. Ook Zeewolde en omgeving, met een grote landbouwsector, heeft een grote concentratie Polen. Naast deze twee gebieden zijn ook in de Bollenstreek en de regio Aalsmeer (bloemen), Zundert en Noord- Limburg (algemeen agrarisch) grote concentraties Polen zichtbaar. De pull-factoren in Nederland lijken zich dus duidelijk toe te spitsen op werk in de agrarische sector. Een van de push-factoren vanuit de Poolse regio’s zit hem in de fysieke nabijheid. Poolse immigranten die afkomstig zijn uit de westelijke provincies, die relatief dicht bij Nederland liggen, zijn oververtegenwoordigd in Nederland. Provincies die verder weg liggen en relatief veel Poolse immigranten naar Nederland brengen, kenmerken zich door relatief ongunstige sociaaleconomische omstandigheden en een groter aandeel inwoners dat werkzaam is in de agrarische sector.
Wanneer gekeken wordt naar de Poolse provincies met de grootste agrarische populatie en de minst gunstige sociaaleconomische omstandigheden, dan blijkt dat deze provincies zeer sterk oververtegenwoordigd zijn in Nederlandse gebieden waar grote concentraties Polen werkzaam zijn. Er is dus, naast nabijheid, een verband te zien tussen de Poolse push-factoren (werkgelegenheid, loon, bbp en dominante sector) en de Nederlandse pull-factoren (aanbod van werk).
Dit onderzoek heeft echter wel twee aandachtspunten. De populatie Poolse immigranten is de populatie die in Nederland is ingeschreven in de BRP. Uit ander onderzoek blijkt dat veel Europese seizoenswerkers, met name Polen, zich niet altijd inschrijven in dat register. Juist deze immigranten, die waarschijnlijk niet de intentie hebben om zich permanent in Nederland te vestigen, zullen goeddeels als seizoenswerker werkzaam zijn in de land- en tuinbouw. Eind 2013 waren 92 duizend personen uit Polen wel geregistreerd als werknemer, maar niet in de BRP (CBS, 2015).
Het tweede aandachtspunt gaat over de herkomstregio. In dit onderzoek wordt dit gebaseerd op de geboorteplaats. De geboorteplaats van een persoon hoeft niet gelijk te zijn aan de plaats waarvandaan iemand geëmigreerd is. De plaats van herkomst is echter niet voorhanden in de BRP, waardoor geboorteplaats de best haalbare indicator was. Interne migratie is in Polen relatief gering vergeleken met andere Europese landen (Wolszczak-Derlacz, 2009; Okólski en Topińska, 2012). Daarnaast blijkt uit de gegevens van het Poolse CSO dat de interne migratie die optreedt voor 70 procent migraties binnen de eigen provincie betreft (Potrykowska, 2008), waardoor de verwachting is dat geboorteplaats een goede indicator is voor de herkomstregio van Polen in Nederland.
Literatuur
Andersson, R., en S. Musterd (2010). What scale matters? Exploring the relationships between individuals’ social position, neighbourhood context and the scale of neighbourhood. Geografiska Annaler: Series B, Human Geography 92 (1), p. 23–43. Andersson, E., en B. Malmberg (2015). Contextual effects on educational attainment in individualised, scalable neighbourhoods: Differences across gender and social class. Urban Studies, 52 (12), p. 2117–2133.
Bijak, J. (2006). Forecasting international migration: Selected theories, models, and
methods. Warshaw: Central European Forum For Migration Research.
Brakel, M. van den, en M. Bosch, M. Hartgers, R. Kessels, W. Kessels, H. Lautenbach, T. van Maanen, H. Nicolaas, S. te Riele, en R. van der Vliet (2014). Overzicht van integratie. In: Van der Vliet, R., en J. Ooijevaar, en E. Wobma (red), Jaarrapport
Integratie 2014 (p. 24–74). Den Haag/Heerlen: Centraal Bureau voor de Statistiek.
Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) (2015). Migrantenmonitor, verkregen via: http://www.cbs.nl/nl-NL/menu/informatie/beleid/publicaties/maatwerk/ archief/2015/migrantenmonitor2015.htm
Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) (2016). 150 duizend inwoners van Poolse
herkomst. Nieuwsbericht 13 juni 2016.
Central Statistical Office (CSO) (2014a). Regulation of the council of ministers – of
15 December 1998. Verkregen op 4 mei 2016 via http://bip.stat.gov.pl/en/teryt/.
Central Statistical Office (CSO) (2014b). Regiony Polski, Regions of Poland. Warsaw, verkregen op 22 januari 2016 via www.stat.gov.pl.
Dagevos, J. (2011). Poolse migranten. De positie van Polen die vanaf 2004
in Nederland zijn komen wonen. Den Haag: Sociaal en Cultureel Planbureau.
Engbersen, G., en M. Ilies, A. Leerkes, E. Snel, en R. van der Meij (2011).
Arbeidsmigratie in vieren. Bulgaren en Roemenen vergeleken met Polen. Rotterdam:
Erasmus Universiteit Rotterdam (Afdeling Sociologie).
Gijsberts, M., en M. Lubbers (2013). Nieuw in Nederland. Het leven van recent
Karpinska, K., en J. Ooijevaar (2016). Familierelaties van Polen in Nederland.
Bevolkingstrends, februari 2016. Den Haag/Heerlen: Centraal Bureau voor de
Statistiek.
Okólski, M., en I. Topińska (2012). Social impact of emigration and rural‑urban
migration in central and eastern Europe, Final country report, Poland. On behalf of
the European Commission, DG Employment, Social Affairs and Inclusion. Potrykowska, A. (2008). New migration system in Poland. Vienna Institute of Demography: Vienna.
Stouffer, S. (1940). Intervening opportunities: A theory relating to mobility and distance. American Sociological Review, 5 (6), p. 845–867.
Wolszczak-Derlacz, J. (2009). The impact of internal and international migration on regional convergence in Poland. In: Duszczyk, M., en M. Lesińska (eds), Współczesne