Interview – Verhoeven
A: Maar voor bij de Pierson zat er radio Rataplan in een pand in de Patanus Wat daar gekraakt was en daar is de politie echt binnen gevallen en heeft een hele hoop vernield in
het pand om die mast te vinden die ergens boven op het dak stond
I: <lacht>
A: En eh, de radio mensen zelf zaten onderin, in de kelder, vrijwel niet te vinden klein keldertje, waar met stichting Gast nou fietswerkplaats hebben
I: Oh <lacht> mooi
A: <lacht> en daar staan eh, de tekeningen die ze daar gemaakt hebben, hele wanden zijn daar geschilderd
I: Ah
A: Die zitten er nog steeds in en we hebben er nog ooit over gedacht om daar een bedevaartsoordje van te maken.
179 I: <lacht>
A: <lacht> de oude mensen van de radio die waren daar niet meer voor te porren. Die… I: Ja
A: Hadden zo iets van <lacht> nou dat is verleden tijd <lacht>. I: Mooi
A: En eh, en die acties die dan plaatsvonden waren die vaak ontregelend? Dus in de zin van ehm, sorry, je had het dan bijvoorbeeld over de eh, dat het verkeer werd geblokkeerd of dat eh, dat er hele massa’s fietsen. Was er vaak sprake van zulk soort acties? Dat het echt… I: Ja, ja. Die grote demonstraties wordt het verkeer altijd geblokkeerd. De demonstratie liep midden over straat.
A: Uhu
I: Als je bij Keizer Karelplein was liep de demonstratie over het Keizer
Karelplein.Tegenwoordig krijg je eenvergunning voor demonstratie met dan moet je op de stoep lopen.
A: Ja
I: En dan eh, moet je dat ook min of meer beloven zeg maar als, als eh actievoerder. En dan houden de actiemensen zelf mensen van de straat. Maar eh, het is met dit verkeer ook veel ontregelder dan toen.
I: Uhu
A: Omdat eh weet ik veel, was misschien een tiende van, van de aantallen van wat er nou op straat eh rijdt. En als je dat nou zou doen en meteen ontstoppingen dan halverwege de Betuwe A: <lacht> en bij Arnhem. En toen stond daar ja een rijtje met wel regelmatig hele boze mensen die nou met hun auto de, die demonstraties heen probeerde te duwen. En dan de politie weer tegengehouden worden. En actievoerders schroomde niet om wat deuken in de auto…
I: <lacht>
A: … te, te trappen. I: Dacht ik al ja
A: Dat eh (…) nee die dingen waren behoorlijk ontregelend. I: Uhu
A: Maar ja, niet in de mate zoals nu. Wat zou je nu moeten verzinnen? Het internet eh, lamleggen. <lacht>
180
A: Hè. Maar dan heb je een heel gevaarlijk iemand <lacht> naast je als je dat doet. Het eh… nee. Dat (…). Er was natuurlijk ontzettend veel leegstand.
I: Ja
A: Ook wel toen in Nijmegen, in die tijd. Dus eh, die projecten, mensen die die panden opkochten lieten ze rustig jarenlang leeg staan. En mede door de kraakbeweging is dat helemaal eh verdwenen. Eh, dus zijn er min of meer, in begin waren der gewoon een soort regelingen hè, op een gegven moment mocht een pand hoogstens een jaar leegstaan. Stond langer dan een jaar laag dan mocht het gekraakt <lacht> worden. Dat was een regel om eh, beide groepen tegemoet te komen.
I: Uhu
A: En dat maakte dat er minder leegstand was en eh, ja wonen is natuurlijk veel duurder, relatief dan vroeger.
I: Ja
A: Je eh, je kunt veel minder zelf op dat gebied (…)
I: Want, want misschien komen we dan een beetje op. Wat is het verschil zijn met nu? Want eh, wat is het verschil in actievoeren van nu en vroeger?
A: (…) eh…
I: Als je naar plaats en ruimte kijkt. A: Ja.
I: Ja A: Ja… I: Sorry
A: Ja bij stichting, bij stichting Gast dat is dan vanaf 19 eh 90. (…) Eh, daar hebben we vrij vaak acties gehad voor een algemeen pardon. Eh, daar stonden ook heel veel Nijmeegse organisaties achter, de ,de ,de ,de kerken, de kraakbeweging, in het begin hadden we veel relatie tot de kraakbeweging. Begin jaren 90 was er nog eh, heel actief. Bijvoorbeeld de Molenpoort was gekraakt eh, twee bovenste verdiepingen eh, daar zaten krakers, waar veel mensen van ons gewoond hebben, hè. Daar moest je, overdag kon je beneden met de lift maar ‘s avonds moest je over het Molenpoortdak daarnaartoe <lacht> om binnen te komen. We moesten clieënten spreken, dus dan stond je 10 minuten buiten te roepen om
opgehaald, ik wil der in, ik wil der in <lacht>. Eh, toen was ook nog niet echt mobiele telefoon. Dus dat was hele lastig eh maar bij de algemeen pardon had je, had je toch nog demonstraties van stuk of 600 mensen op plein 44. Eh, sinds nou, 2010 na dat algemene pardon hè, merkte je binnen Stichting ‘GAST’ ook dat, dat mensen die bereid zijn om actie te voeren, die, die wordt, dat wordt steeds geringer.
I: Uhu
A: Wij hebben onze laatste grote actie denk ik gehad in 2012, op de Mariënburg. En toen kwamen er nog 200 eh mensen, terwijl er toch leuke muziek was en eh Amnesty
181 I: Uhu
A: Over eh, gevangen gezetten vluchtelingen. Maar de opkomst was eh behoorlijk gering. I: Dus de, de ruimte die bezet wordt, wordt door steeds minder mensen bezet eigenlijk, bij een actie.
A: Ja
I: Minder massaal
A: Ja. En de, ja eh, plein 44 was vroeger toch uitermate geschikt voor wat grotere
demonstraties <lacht>. Tegenwoordig is het plein niet erg geschikt meer hè, al die terrassen er omheen waren ja, en ja de mensen komen niet meer naar, naar demonstraties. En zoals ik al zei die lerarendemonstratie verbaasd me echt, het zijn alleen de leraren die, die demonstreren. Eh, en je hebt tuurlijk ook eh, voor ons geloof niet zo, wel wat meer demonstraties en dat zijn altijd hele kleine groepen waar dan de FNV met de arbeiders samen, die eh…
I: Uhu
A: … ja die staken dan en die gaan dan voor het gebouw staan en dat is het dan. Maar vroeger eh ging je als student naartoe eh om solidariteit ook te staken. Tegenwoordig heb je dan eh, ja eh, Facebook of handtekeningenacties. Ja het internet. Ja, vervolgens voor het kinderpardon, der zijn voor vluchtelingen nog wel regelmatig demonstraties
I: Ja
A: Maar eh, in Den Haag eh maar waar we vroeger met eh 10 bussen vanuit Nijmegen naar Den Haag trokken of met 20 bussen, hebben die hele grote anti eh kernenergie hè, denk 25 bussen of zo vanuit Nijmegen, dan is het nou maar, krijg je met moeite 1 bus vol. En dan eh hè, we zitten met stichting ‘GAST’ in de Grote Broek.
I: Ja dat heb ik gezien A: Hè.
I: Ja
A: Dat is een eh, een zeg maar overgebleven actie-centrum… I: Uhu
A: .. hè waar wij in het begin van de jaren 90 binnen de Grote Broek, met de organisaties daar vergaderden over actie voor stichting ‘GAST’. Eh, tegenwoordig is het een goedkoop adres voor stichting ‘GAST’ hè, we kunnen daar goedkoop eh huren. Wat heel belangrijk is, dan zijn we niet zo veel geld aan organisatiekosten kwijt. Eh, vanuit de Grote Broek, daar zit eh vrij veel eh anarchistische mensen en organisaties. Eh maar dat organiseert niet meer samen, stichting ‘GAST’ en sinds ik daar gestopt ben om beleidswerk en eh
organisatiorische dingen te doen heeft eigenlijk nauwelijks nog relatie tot die andere groepen binnen het gebouw.
182
A: Waar dat vroeger eh hè, we mochten der eh in, toen het gerenoveerd is en door een woningbouwcoöperatie overgenomen, dat mensen dat mochten huren hè omdat we gezamenlijk actief waren voor die tijd. Eh maar die gezamenlijkheid is voor een groot deel, voor een groot deel weg.
I: Dus ook met de acties, dat je ziet het, in het gebouw zelf maar eigenlijk ook met de acties dat er niemand meer…
A: Nou de, de ,de mensen van ‘GAST’ die gaan niet mee solidair actie voeren bijvoorbeeld op 1 mei. Mensen van de Grote Broek die dat organiseren…
I: Uhu
A: …hè want ja, die, die actiebereidheid is er in feite niet meer. En daar de mensen van de Grote Broek die vragen ‘GAST’ ook niet meer. En der is bijvoorbeeld een relatie met
Mulawan, hè. Der is de, zeg maar eh, club binnen de Grote Broek die eten organiseert waar de opbrengst naar vluchtelingen gaat, voor een deel naar stichting ‘GAST’. Maar de eh, de relatie tussen die twee organisaties is vrijwel verdwenen. Eh.
I: Is dat iets wat je vroeger kon voorstellen zoiets?
A: (…) Nee, ik heb het er zelf heel moeilijk mee hè, waardoor ik bijvoorbeeld, we hadden voor vluchtelingen landelijke demonstraties. En de groep die opkwamen voor
uitgeprocedeerde kwamen bij elkaar, hè. Organiseerde dan landelijk bijvoorbeeld een Nacht van de vervanging waarin eh politici en zo bij een vluchteling een nacht eh gaan slapen of mensen uitnodigen. In mijn eigen huis om daar een nacht in te slapen. En dat werd allemaal nog, nog landelijk eh georganiseerd. Door eh, de jaren 90 waren daar zeker nog 20 groepen die daaraan meededen. De Nacht van de vervanging bestaat nog steeds maar ik geloof alleen nog in Rotterdam, Utrecht en Amsterdam.
I: Uhu
A: Waar eh ja (…) waar de, zeg maar de uitgeprocedeerde problematiek ook weer groot is.. I: Uhu
A: (…) Maar mensen uit Nijmegen, die binnen ‘GAST” is er niemand die zegt van: ‘En daar deze groep houdt, daar moeten we’, maar het heeft geen prioriteit eh, we hebben het druk, dus het komt er niet van. Dus die, dus landelijke eh actiegroepen wereld, die stort in. I: Uhu
A: En wordt overgenomen door, wat tuurlijk op zich ook heel nuttig is, bijvoorbeeld voor het kinderpardon, willen ze dan 40.000 handtekeningen om in de Tweede Kamer interuptie te kunnen houden. Eh, ehm, opdit moment speelt Afghanistan, mensen die terugkeren… I: Ja
A: …naar Afghanistan. Maar daar hebben ze toch heel veel moeite om die 40.000 bij mekaar te krijgen. En dat is dan de actie. Eh en wij hebben zelf Afghanen in Nijmegen. En mensen op straat in Nijmegen. Vroeger gingen we met ‘GAST’ nog de straat op als er paar families waren met kinderen die op straat stonden
183
A: En ja, de overheid heeft daar de angel uitgehaald door gezinslocaties te stichten. Waar ze zeggen niemand hoeft op straat want hè vanuit het AZC als ze uitgeproduceerd zijn kunnen ze naar gezinslocatie.
I: Ja
A: En ja, dat is zo geworden daar moeten ze dat ook doen. I:Uhu
A: Het ware gezinslocatie loop je het gevaar om terug te keren want daar zijn ze opgericht om je terug te sturen. En als dat niet lukt laten ze je daar jaren en jaren zitten met angst dat het toch nog een keer kan eh lukken. Maar zeg maar de angel is uit, is uit de actie eh gehaald.
I: Uhu A: En
I: De politie heeft ook op jullie, op, op, op ingespeeld? Eigenlijk. A: De politiek
I: Ja de politiek
A: De politiek. De politie… I: Ja, die voert het uit.
A: … de politie voert dat uit. De diensten parkeren eh… I: Eh
A: Er is heel veel geld in Nederland dus je kunt alles… I: Ja, ja. Als ik het dan ook zo
A: …regelen
I: … als ik het zo hoor was het vroeger best wel ontregelend terwijl het vandaag meer geïnstitutionaliseerd is. Dus er wordt organi-, georganiseerd geprobeerd actie te voeren maar dat gebeurt ehm met handtekeningen, dat gebeurt met acties online of wat dan ook, of gaan ze bij de politiek, gaan ze langs bij wijze van spreken. Terwijl het vroeger gingen jullie misschien meer, verbeter me als ik fout zit hoor, meer de straat op gingen en meer
misschien ook wel spontaan actie gingen voeren terwijl het nu meer lijkt we gaan het, we plannen het van te voren, hoe we de tactiek aanpakken.
A: (…) Hm. Plannen het meer. I: Nou bijvoorbeeld…
184
I: Plannen, maar bijvoorbeeld dat, dat ze, dat ze vroeger de solidariteit was, terwijl we nu zoiets hebben van nee we zijn te druk om mee te gaan of nee waar wij zelf voor strijden daar moeten we ons op focussen.
A: Ja ze eh, ik denk dat eh, de solidariteit wordt min of meer eh, gedefinieerd door hè, dat je samen hè, tegen iets anders eh bent. En in die zin is eh, is eh solidariteit een bijna, begrip is der feitelijk weg, volgens mij. Het begrip solidariteit eh, dat zie je natuurlijk ook bij eh,
ontwikkelingshulp hè, je moet investeren. <lacht>. Dat is toch iets anders dan solidariteit, wat ze met die vluchtelingenkampen in de regio…
I: Ja
A: … willen, hè. Dat is geen solidariteit hè, dat is eh je eigenlijk veilig stellen en dat mag dan wat kosten hè. Maar op die manier voorkom je dat je hier eh een probleem…
I: Hm
A: Problemen hebt. En daar, ja de welvaart is tuurlijk ontzettend veel groter dan in, in de jaren 70.
I: En daardoor ook meer te verliezen misschien? Als actievoerder.
A: (…) Eh pff, ja, dat ja het leven is zo georganiseerd voor studenten bijvoorbeeld eh, hè voor ons was der vrijdige niks geregeld. Ik eh, studeerde teologie maar ik wilde niet in dienst ik moest 50 gulden betalen om ingeschreven te staan. Eh naar twee jaar ben ik in feite opgehouden met studeren maar ik ben tot mijn 28e heb ik mij ingeschreven omdat ik dan niet
in dienst hoefde als… I: <lacht>
A: … theologie student aan de Radboud Universiteit in Nijmegen. Eh ik stond ingeschreven bij een uitzendbureau eh als ik daar zeg maar vandaag om 4 uur naar toe ging dan had je kans dat ik ‘s nachts al kon werken. Of in ieder geval de volgende dag. Het is bijna nooit voorgekomen dat ik een week moest wachten voordat ik een baantje had. En dan eh werkte ik drie weken en dan eh, had ik geld voor eh, nog 6 weken of zo. En die kon ik besteden aan onder andere aan actie voeren, heel veel theater maar daar kwam langs heel veel, heel veel actie eh, bij. En dat is voor een student nou ondenkbaar.
I: Want ik kan het me niet voorstellen inderdaad. A: Nee, hè?
I: Nee
A: Dat eh, het is allemaal zo eh geregeld en zo duur in feite en het heeft zoveel
consequenties eh als je je studie verknald. Eh ja, dat is, het is al moeilijk om eh, eh, voor studentenactie te voeren.
I: Ja
A: Ik zag de actie met koffiebekertjes in de hal staan. Eh dat lukt ze natuurlijk wel eens om ergens aandacht voor te vragen maar de ik denk, de grote bezettingen van universiaire gebouw is vrijwel ook onmogelijk.
185
A: En de, vanuit stichting ‘GAST’ hebben we bijvoorbeeld te maken met eh Asylum University, die op eh, geografie vrij sterk eh wortels heeft. Ah. En die lukte dus wel om bijvoorbeeld vrijstelling te krijgen voor uitgeproduceerde naar college te gaan om daar aan deel te nemen. Maar grote acties voeren, voor uitgeporduceerde, dat, dat is er niet bij I: Ja dat is misschien het grote verschil met vroeger. Dat, want hoe vaak waren er acties denk je, met vroeger?
A: Hoe vaak? I: Ja
A: <lacht>
I: Bijna niet bij te houden? Of? Was het bijna niet bij te houden?
A: Nee, voor mij als eh als zeg maar eh <lacht> vrije man, die af en toe 3 weken ging werken en dan kon doen wat ik graag deed…
I: Ja
A: Eh, ja. Ja we werkten in clubhuizen dat was eh een vorm van actie. I: Ja. En het was ook een plaats die je bezet, ja.
A: En de, dan voerde je ook wel actie samen met die mensen van het clubhuis. Waar bijvoorbeeld in de Rozenbuurt met de mensen van het Groene Woudje, eh en die mensen namen we bijvoorbeeld mee naar de Diogenes hè, de, de werkloze uit die buurt. En dat was in zekere zin ook een vorm van actie hè, want (…) Dioga was de enige plek waar je ‘s nachts terecht kon om een biertje te drinken. En die mensen uit de buurt kwamen daar niet als ze niet geinterreseerd werden en de, ik ben bijvoorbeeld bij Diogenes een half jaar
koffiejuffrouw eh geweest. En dan schonk ik ‘s morgens koffie voor studenten die boven woonden maar voor de mensen uit de benedenstad, want Truus, die eigenlijk de
koffiejuffrouw was, die was ziek en daar kwamen smrgens uit de benedenstad die kwamen bij haar koffie drinekn. Dat heb ik toen voort- eh gezet.
I: Mooi
A: Eh maar ja, behalve die actie, die hele, hele omgeving het veld voor Nijmegen wat je bestreek als actievoerder met Dodewaard, Kalkar en de, en de buurten en dan de acties in het centrum voor eh plein 44 en zo. En daarnaast ja af en toe, ik heb niet heel veel buiten deze regio actie gevoerd hoor. Want…
I: Ja
A: … ik had eh, op zich had ik een beetje een hekel aan actie voeren. I: <lacht>
A: <lacht>
186
A: <lacht> (…) nou ja, ergens staan te roepen of met een bord om je nek staan en hè: ‘Ik vind dit’ dat eh, ja, dat was ingebed in je leven dus ja, het waren in ieder geval tientallen jaren acties per jaar waar je bij betrokken was.
I: Hm. En dat is nu misschien op een mensenleven? Werden we… soms (…) ik zou… A: Ja
I: … ik zou niet veel activisten kunnen bedenken die zeggen dat ze bij tientallen activiteiten in een jaar betrokken zijn.
A: Nee naja, bij de Grote Broek heb je nog een aantal mensen die zich actievoerder noemen en die gaan dan eh ook half Europa door, voor, voor, voor actie. De G, is het nou G7, G12, G50 zo iets.
I: Ja. G20, ja,ja
A: G20 <lacht>. Eh, dus die gaan naar Hamburg en weet ik al niet waar om actie te, te voeren. Maar dat is al een ontzettend kleine…
I: Ja
A: … kleine groep, die dat nog doet
I: En… En als ik het zo hoor dan waren jullie ook best betrokken bij de, bij de, bij de
Nijmeegse maatschappij, bij de Nijmeegse samenleving, dat jullie de wijk introkken, dat jullie daar met die, dat je koffie schonk voor de mensen uit de benedenstad. Of?
A: Eh. Nou ja de, zoals ik zei he, in de, in de, bij de Pierson kwam dat allemaal bij mekaar, die betrokkenheid van studenten bij de wijken dus van de wijken <lacht> bij de studenten en die Piersonstraat was natuurlijk een eh, een wijkje. Eh bij de benedenstad, dus eh, ja had je allemaal onderlinge solidariteit, het was eh arbeidersstrijd, emancipatie van de