Interview – Verhoeven
A: Pantanus eh is vrijwel zeker want daar werden grote acties in het vervolg op de Pierson eh bedacht Eh en daar waren zeker mensen van de politie die daar binnen zaten Maar dat
dan terzijde eindelijk opgekocht door een coöperatie via, nee door de grote
woningverenigingen die in die tijd ontstaan eh zijn om in je eigen woonsituatie eh, met weinig geld…
I: Uhu
A: … te kunnen scheppen. En die bestaan nou ook steeds eh, zijn vrij veel studenten die nog denk ik die in panden wonen die in die Riektijd zijn gesticht.
I: Mooi (…)
A: Eh, maar vrijheid van meningsuiting (…) wij hadden, er werd gestickerd hè. De stickers waren eh, de batches tegen de bommen en tegen de eh, die eh (…) en je mocht ja (…). Nee, ik denk dat, dat eh…
173 I: Uhu
A: …zeker niet minder was dan nu.
I: Meer dan nu of dat ook niet? Of gewoon eigenlijk…
A: Nee, ja principe bestond zoals het nu nog, nog steeds eh.. I: Ja
A: … bestaat, hè. I: Ja
A: En nu met sociale media is er vaak heel veel commotie over eh, over dat soort dingen. Ehm maar, in der tijd hadden, was denk ik in, in zekere zin meer mogelijk hè. Mensen van de Rozenbuurt bijvoorbeeld, die bezet hebben een aantal keren de Graafseweg bezet, al het verkeer tegengehouden. Aantal uren het Keizer Karelplein werd regelmatig bezet, eh. I: Met als doel? Om?
A: Met, om aandacht te vragen voor …
I: Voor wat voor dingen vroegen ze dan aandacht? A: Pff, van alles <lacht>
I: <lacht>
A: Kan van alles… I: Ja
A: … geweest…. I: Ja, ja oké, nee.
A: …eh geweest zijn hè. I: Ja
A: Maar ja, als de, eh, dat waren veel, veel de bewonersgroepen die dat soort acties eh, voerde. Op de Graafseweg liep door de Wolfskuil heen en die mensen wilden echt aandacht voor slechte sociale situatie.
I: En hoe reageerde de mensen dan daar op in Nijmegen?
A: Eh, daar houden ehm, bij de Pierson kon je merken dat er een ontzettend groot eh, aantal Nijmegenaren eh, daar heel enthousiast van waren hè. Want dat zijn eh, toen eh, ja de grootste demonstraties geweest die er ooit in Nijmegen eh, waren. Daar kwamen echt heel veel solidariteits demonstraties eh op gang waar duizenden mensen aan mee deden. Maar de andere hoek van de rechtse politiek was niet der niet blij en de hele, hele middenstand en alles die waren allemaal tegen die krakers, hè…
174
A: …en toestanden. Toen hadden ze bijvoorbeeld muziek op straat en de binnenstad wel omarmden, dat was eh, ja…
I: Uhu
A: … een leuk evenement <lacht>
I: <lacht>. Ehm, je had het ook over eh, dat er soms dan bij, bij de Pierson volgens mij, dat er dan ook politie binnen za- kwamen, toch? Of, is, ehm, nee dat eh, onderzicht eh.
A: Geheime agenten… I: Ja, geheime agenten… A: Zo gezegd hè
I: Ja, ja
A: <lacht> onderkruipers. I: Ehm
A: Ehm
I: Had je dan nog wel het gevoel dat jullie eh, echt vrij van een autoriteit waren, had je een plek van oké hier zijn we vrij zeg maar, hier hoeven we ons niet, nergens zorgen over te maken over een autoriteit in welke vorm dan ook?
A: (…) Ja. Kan het me niet herrineren dat we ons ooit erg druk maakten. I: Uhu
A: Om de autoriteiten, Diogenes was echt een eh, ja een pand waar je van alles kon organiseren eh, O42 was ook zo’n pand, daar zaten grote CPN groep bijvoorbeeld van waaruit je ook alles eh kon organiseren. En de kraakpanden waren natuurlijk soort eh
vrijstaatjes, waren alleen rondom die hele grote acties eh die ook echt eh helemaal tegen het establishment waren. Daar werd op een gegeven moment werden de zeg maar de mensen die het organiseerde, ik heb nooit zo heel veel georganiseerd, die eh ja, die discussies kwamen daar (…) maar niet dat ze zich erg beperkt voelde.
I: En in die zin dus eigenlijk… A: Denk ik daardoor.
I: Gewoon nog steeds vrij eigenlijk? Voelde ze zich A: Ja
I: Ja
A: Ja, ik kreeg gewoon wat, wat nog steeds bestaat Jansen & Jansen en eh een clubje wat er onderzoek naar, naar deed. Eh, volgens mij bestaan die hier ook nog eh…
175
A: Nog steeds want daar ja telefoon afluisteren dat soort dingen is natuurlijk daarna hè, was in die tijd misschien ook al maar ja je had geen mobiele telefoon. Maar de, de, de mare ging wel dat je kon horen aan je gewone vaste telefoon als daar een piepje kwam <lacht> nadat je opgenomen had dan was de kans gewoon dat die telefoon…
I: <lacht>
A: … werd afgeluisterd.
I: Ja (…). Oké. Ehm. En eh, die hadden dus dan een plek waar jullie veel samen kwamen. Eh hoe belangrijk was dat voor jullie, voor jullie relatie onderling, dat jullie elkaar eh ontmoeten daar. Dus jullie daar samen kwamen, spraken jullie van te voren af of kwam je daar gewoon naartoe? Hoe bevorderde dat de, jullie band en hoe ver was die band ook belangrijk voor jullie actie voeren?
A: Eh, nou het belangrijke was denk ik dat je allerlei vrij duidelijk groepen had eh, die onderling communiceerde en het was in die tijd dus iets heel moeilijk om een hele grote groep bij elkaar te krijgen voor, voor, voor, voor een demonstratie. Hè als het derde wereld acties waren…
I: Uhu
A: … zulke naar binnen Europa en Iran en dat soort dingen. Nou als derde wereld Centrum de plek om dat aan de kaart te brengen. En de bevolkingsgroepen die communiceren onderling via, via de clubhuizen. Die eh, ja die kende elkaar, er was veel strijd tussen die bewonersgroepen maar met bepaalde momenten wisten ze om, om elkaar te vinden… I: <lacht>
A: Om, om eh, om tegen-acties te ondernemen. I: Uhu
A: Eh.
I: Maar ehm, als u een actie voerde, vertrouwde jullie elkaar zo maar van die groepen waar jullie waren? Als het ehm, waren jullie niet bang om verraden te worden? Of als het er op neer, op aankwam dat je dan voor elkaar op kwam? Was die band sterk zeg maar? A: <lacht> Ja, de zeg maar die hele grote demonstraties was geen eh, geen punt hè, daar was gewoon niks tegen te doen. Maar bijvoorbeeld zo’n ‘Onkruit’ actie die ik noemde bij de Rotterdamse droogdok maatschappij, daarvoor eh moest je echt, echt midden in de nacht of zo ergens op een geheime plek eh samen komen en dan gingen de busjes die <lacht> al geblindeerd waren denk ik voor een deel daar naartoe om, om eh 4 uur 's nachts of zo voordat het kantoor echt ging werken. Om daar aan te komen en de zaak te bezetten dus dat ging geheim-, heel geheimzinnig aan toe. En dat had je, ‘Onkruit’ was echt een eh een beetje gevreesde organisatie die wel echt heel eh, heel fel terwijl we al jaren anti-atoomenergie, werd heel breed gedragen. En atoomwapens al zeker hè.
I: Uhu
A: Daar deed je ook de eh, ja zeg maar vele christelijke partijen en zo aan mij. Pax Christi was daar bijvoorbeeld heel actief in. En dat ging heel openlijk.
176
I: Ja. En kwamen daar dan ook veel mensen gewoon langs die eigenlijk nog niet zo echt bij hoorden maar wel het gevoel hadden van hier kan ik even bijkomen en misschien wel mee gaan, eh meegetrokken worden? Dus ehm, zich er mee gaan bemoeien. Of gebeurde dat niet zoveel?
A: Ah daar, de, de leuzen: ‘Blijf daar niet zo lullig staan, kom erbij <lacht> en sluit je aan. Dat werd veel gehoord hè. Dus eh, de veel demonstraties namen echt toe…
I: Uhu
A: … eh onderweg. Dat overal mensen zich aansluiten, ook bij die fietsdemonstraties aan eh, naar Volkel, dan kwam een aantal uit Noord-Brabantse dorpen en de grote kern kwam nou uit Nijmegen daar maar al die dorpjes hadden toch hun eigen actie groepje en die sloten zich aan, die sloten zich dan eh aan. Maar…
I: Maar bijvoorbeeld…
A: … der werd ook wel veel, weet ik eigenlijk niet, werd er veel gejoeld? (…) tegen
demonstranten? (…) Het gebeurde wel maar of het veel was? Eh, het is meer, ik weet wel dat in het begin het, het bewegingstheather optredens eh, waren der wel veel mensen die dat niet leuk vonden als je echt eh, door de stad ehm bewoog met <lacht> ontbloofde bovenlijven en blote voeten. En daar van allerlei eh <lacht> dingen uithaalden, die mensen niet zo leuk vonden. Dan eh, werd er van alles eh geroepen…
I: Uhu
A: … en werd op mijn kop geslagen door eh, een vrouw met de paraplu <lacht> I: <lacht>
A: Die het er helemaal niet mee eens was dat we daar eh, als twee mannen stonden we gewoonlijk tegenover me- <lacht> tegenover mekaar (…) eh te omarmen en dingen te doen. (…). Het was ja…
I: Maar bijvoorbeeld in die, in die ehm, de panden die jullie gekraakt hadden, kwamen jullie daar ook vaak samen op zo’n plek? Was het een plek waar jullie elkaar ontmoeten of kwamen jullie alleen samen als je actie ging voeren? Of was het ook gewoon voor gezelligheid?
A: Ja dat, de eh de grotere kraakpanden die waren echt zeg maar actie kraakpanden maar je had heel veel kleinere kraakpanden waar mensen gewoon woonden. En eh (…) ja daar kwam je bij mekaar als het pand verdedigd moest worden maar je hoopte dat, dat niet nodig was <lacht>. En vaak was het ook niet eh, nodig. En dan kon je gewoon rustig eh wonen, dat was eh, eh, kraakpand eenmaal min of mee gelegaliseerd was omdat eh, politie had
bevonden dat dat eh, dat der leegstand was en dat het terecht was ingenomen. Ja dan had je een soort gelegaliseerde situatie.
I: Uhu
A: Hoefde je niet meer bang te zijn en kon je dus ook, der worden ook vaak panden gekraakt voor andere mensen die op straat stonden
177
A: Eh, en die bijvoorbeeld met een klein kind eh rondliepen. En dan eh, kon je pandje kraken en dan mensen daarin laten wonen.
I: Uhu
A: Die waren vaak wel heel bang in het begin, hè. Vluchtelingen later ook altijd eh, behoorlijk bang in het begin.
I: Uhu
A: En kraakpanden, omdat eh ja, als je door een raam naar binnen moest <lacht> huis moest eh, niet helemaal zo prettig.
I: Uhu
A: Maar de, nee (…) had je niet dat tegenwoordig als je een kraakpand, dat is bijna niet meer te doen. En eh, heel erg op je fief maar het was gewoon eh, een kwestie van ongezien binnen komen, niet veel vernielen en matras en een stoel en een tandenborstel om aan te tonen dat je daar woonde
I: Uhu
A: En de volgende dag nodigde je de politie uit om een kijkje te komen eh nemen.
I: Dus dat was ook een soort van eh, positieve wisselwerking tussen jullie en de politie of zeg ik dat verkeerd?
A: Eh, in principe minder dan tegenwoordig omdat bij veel van die demonstraties ME optrad. I: Hm
A: En bijvoorbeeld hard te keer ging. (…). Der is de, ja, Pierson dat was echt een gevecht. I: Uhu
A: Met de eh, bewakers, dat was oorlog. Maar in de, in de, in de wijken had je natuurlijk de wijkagenten. En met gewoon kraken ja wist je gewoon dat je de politie kon vragen om een kijkje te komen nemen. Die eh gedroegen zich dan wel maar als een pand ontruimt moest worden dan eh <lacht> eh werd er gebarricadeerd hè…
I: Ja
A: Met eh bedspiralen die werden vast gelast aan de verwarmingsbuizen en meestal hadden we geen verwarming. Eh enzovoorts en dan ging het er heet aan toe. Dan kwamen veel mensen stenen gegooid
I: Uhu
A: Als alternatief had je aardappels… I: <lacht>
A: Ik gooide nooit met <lacht> stenen maar met aardappels <lacht> I: <lacht>
178
A: Want <lacht> ja, ik was eigenlijk helemaal tegen eh, geweld hè, er waren veel eh, veel eh groepen die zich bezig houden met geweldloze actie hè. Dodewaard, Kalkar echt getraind om in te haken en eh…
I: Uhu
A: Ook met eh, kettingen en zo maar werd je getraind in geweldloze actie. Eh, alleen waren er altijd groepen die niet voor geweldloze actie waren bij dat soort grote demonstraties. I: Dat heb je dan niet in de hand, ja.
A: Waren hele grote discussies eh, discussies over. Tussen die, tussen die groepen ook. I: Uhu. En hoe komt, komt, ontmoeten jullie elkaar, hoe ging het organiseren? Want
bijvoorbeeld eh spraken jullie één keer in de week af of? Want er was nog geen internet om een mail te sturen eh, was geen mobiel om elkaar te bellen of wat dan ook. Hoe, hoe ging dat dan? Kwam het, kwamen jullie gewoon random bij elkaar of was het al gestructureerd? Of?
A: Ja je kwam natuurlijk (…) je kwam heel veel bij elkaar, op alle eh mogelijke manieren (…) je ging overal naar toe en je had natuurlijk radio Rataplan <lacht>
I: En dat is?
A: Actie, actie radio… I: Oké
A: … die eh in de tijd van de Pierson bijvoorbeeld en de jaren 70 heel eh actief was. En die, die zonden echt eh uit over alle acties, die de waren, die hadden dan de alternatieve muziek en de, en die deden oproepen. En Ja een echte actievoerder die luisterde regelmatig naar radio Rataplan. Bij de hè, je had in die tijd veel amateurzenders hè, was ook een strijd tussen de amataurzenders en de, en de overheden.
I: Uhu
A: Maar voor bij de Pierson zat er radio Rataplan in een pand in de Patanus. Wat daar