$
Ik$ wil$ een$ cursus$ volgen$ in$ functie$ van$ een$ kwaliteit$ in$ plaats$ van$ een$ tekort$ (Deelnemer$ met$
armoedeEervaring,$focusgroep$ronde$3).$$
$
Tabel'10:'SWOT'persoonlijke'competentieversterking' Sterktes'en'kansen'
•! Veilige!context!
•! Werken!aan!vaardigheden!(bv.!assertiviteitstraining)!
•! Contact!met!andere!deelnemers!is!op!zich!al!netwerkversterkend!
•! Houdt!je!een!spiegel!voor,!kan!inzicht!geven:!je!krijgt!feedback!over!je!voorkomen!en!kan!
werken!aan!je!eigen!non=verbale!houding!
Zwaktes'en'bedreigingen'
•! Algemeen!stellen!dat!mensen!in!armoede!moeten!‘leren’!hoe!ze!sociaal!vaardiger!kunnen!
worden,!kan!stigmatiserend!overkomen!(het!probleem!wordt!bij!de!persoon!in!armoede!
gelegd)!!
•! Kan! confronterend! werken! (cf.! supra! en! zich! bijvoorbeeld! bewust! worden! van! de! eigen!
armoede=situatie)!
•! Vaak!is!er!geen!opvolging/nazorg!voorzien!!
•! Beperkt!in!de!tijd!(vaak!een!vastgelegde,!beperkte!periode)!
•! Vaak!niet!op!maat:!!
o! Kan!te!grote!stap!zijn!voor!de!betrokkene!!
o! Gaat!soms!te!snel!!
o! Weinig! diepgang! en! niet! horizontaal! (bv.! eenzijdige! focus,! geen! herstel! van!
problemen)!
o! Context!wordt!niet!betrokken!
o! Taalniveau!is!vaak!niet!aangepast!(cf.!gebruik!van!dialect!of!uitdrukkingen!waarmee!
de!cursist!niet!vertrouwd!is!!
•! Beperkt!of!onvoldoende!draagvlak!in!het!nabije!informele!netwerk!van!de!cursist!(cf.!supra:!
context!wordt!niet!betrokken)!
•! Cursussen!zijn!vaak!relatief!duur!voor!mensen!in!armoede!!
!
Specifiek'voor'onlinecursussen''
•! Kost!van!de!digitalisering:!er!zijn!steeds!meer!‘onlinecursussen’!maar!niet!alle!mensen!in!
armoede!kunnen!zich!een!internetaansluiting!of!computer!permitteren!
•! Veel!mensen!hebben!de!vereiste!computervaardigheden!niet!
!
Specifiek'voor'cursussen'op'locatie''
•! Mobiliteitsproblemen:! niet! iedereen! heeft! een! eigen! wagen,! geen! of! ontoereikend!
openbaar!vervoer!(cf.!armoede!op!het!platteland)!!
•! Gebrek!aan!kinderopvang:!beperkte!beschikbaarheid!en!betaalbaarheid!!
!
Voorwaarden'
•! Eigen!inbreng!van!de!deelnemers!waarderen!(interactief)!
•! Sterke!begeleiders!die!ook!durven!afblokken!wanneer!een!specifieke!deelnemer,!ten!koste!
van!het!groepsproces,!veel!aandacht!vraagt!
•! Focus!moet!liggen!op!oefeningen!(bv.!rollenspel!om!gesprekstechnische!vaardigheden!aan!
te!leren)!en!niet!op!theorie!
•! Goede!omkadering!
•! Opvolging!en!nazorg!
•! Deelnemers!informeren!en!ondersteunen!op!vlak!van!mobiliteit!en!opvang!voor!de!kinderen!
(deelnamedrempels!verkleinen)!!
•! Draagvlak!van!de!dichte!sociale!omgeving!(bv.!partner)!aftoetsen!!
!
De!deelnemers!ervaren!initiatieven!die!inzetten!op!persoonlijke!competentieversterking!expliciet!als!
zinvol.! Enkele! deelnemers! hebben! reeds! ervaring! met! dit! werkmodel! in! het! kader! van! een!
assertiviteitstraining.!Dit!werkmodel!biedt!volgens!hen!een!veilige!context!om!te!werken!aan!de!eigen!
vaardigheden.! Elke! deelnemer! zit! er! met! hetzelfde! doel,! waardoor! de! drempel! om! te! participeren!
kleiner! is.! Bovendien! is! het! contact! met! anderen! tijdens! zo’n! vorming! of! cursus! op! zich! al!
netwerkversterkend! volgens! de! respondenten.! Door! te! werken! aan! vaardigheden! in! groep! kunnen!
andere! deelnemers! een! spiegel! voorhouden! en! feedback! geven! over! hoe! iemand! overkomt.! Een!
belangrijke!voorwaarde!hierbij!is!dat!de!cursus!of!vorming!niet'louter'theoretisch!is!opgebouwd,!maar!
dat!er!vooral!oefenmomenten!worden!voorzien.!Deelnemers!willen!daarnaast!erkend!worden!in!hun!
ervaringsdeskundigheid!en!de!kans!krijgen!om!eigen!ervaringen!binnen!te!brengen!tijdens!de!sessies.!
Een!goede!groepsbegeleider!moet!naar!deze!ervaringen!kunnen!luisteren!terwijl!hij!of!zij!het!proces!
bewaakt.!Hij!of!zij!moet!kunnen!afblokken!wanneer!dat!nodig!is.!!
!
In! dit! werkmodel! kunnen! ook! verschillende! uitsluitingsmechanismen! vervat! zitten.! Een! mogelijke!
zwakte!is!dat!dit!werkmodel!stigmatiserend!kan!overkomen,!bijvoorbeeld!wanneer!gecommuniceerd!
zou!worden!dat!mensen!in!armoede!hun!sociale!vaardigheden!moeten!versterken!omdat!het!probleem!
bij!hen! zou!liggen.! Iedereen!–! ongeacht! de!sociaaleconomische! achtergrond!–! zou! beroep! moeten!
kunnen! doen! op! dit! soort! cursussen.! Maar! deelname! kan! ook! confronterend! zijn! omdat! men! zich!
bewust! kan! worden! van! de! armoede.! Dat! is! vooral! een! probleem! als! er! geen! opvolging! of! nazorg!
voorzien!is.!!
!
Andere!zwaktes!zijn!de!beperktheid!in!tijd!en!het!feit!dat!men!bij!vormingen!niet!noodzakelijk!in!de!
diepte'en'aan'het'herstel!van!verschillende!mogelijke!problemen!en!dat!ook!de!context!daarbij!niet!
altijd!betrokken!is!(zie!ook!verder).!Voor!anderen!is!deelname!aan!een!vaardigheidstraining!een!te!
grote!stap,!en!moeten!er!eerst!andere!stappen!gezet!worden.!
!
We$kunnen$eigenlijk$niet$verwachten$van$iemand$die$dakloos$is,$en$bezig$is$met$zijn$individueel$
proces$om$terug$in$de$maatschappij$te$kunnen$horen,$dat$hij$in$ene$keer$die$stap$kan$zetten$naar$
de$maatschappij,$die$stap$is$heel$groot$om$te$zetten,$dat$is$eigenlijk$dat$stukje$micro,$meso,$macro,$
dat$is$eigenlijk$een$heel$belangrijk$stuk$om$naar$te$kijken$ook,$van$hoe$groot$is$die$stap$voor$die$
persoon$(Persoon$met$armoedeEervaring,$focusgroep$ronde$3).$
!
Een! potentiële! bedreiging! is! de! kostprijs! van! de! digitalisering! van! de! samenleving.! Steeds! meer!
cursussen,! ook! de! cursussen! gericht! op! maatschappelijk! kwetsbare! groepen,! worden! online!
aangeboden.! Een! internetaansluiting! en! computer! is! voor! vele! mensen! moeilijk! te! financieren.!
Daarenboven! moet! iemand! al! over! behoorlijk! wat! computervaardigheden! beschikken! om! een!
dergelijke!cursus!te!kunnen!volgen.!In!ronde!drie!wordt!verder!aangevuld!dat!de'prijs!van!cursussen!
over! het! algemeen! een! grote! drempel! is.! Ook! niet=digitale! cursussen! worden! steeds! duurder! voor!
mensen!in!armoede.!!
!
Voor! de! cursussen! die! op! locatie! aangeboden! worden,! laten! ook! andere! drempels! zich! voelen:!
mobiliteitsQ' en' kinderopvangproblemen! (cf.! beschikbaarheid! en! betaalbaarheid).! Beide! drempels!
kunnen!vaak!slechts!overwonnen!worden!als!de!betrokkene!al!over!een!netwerk!beschikt.!
!
Eigenlijk$moet$je$al$een$netwerk$hebben$om$te$kunnen$deelnemen,$veronderstel$ik.$Stel$je$bent$een$
alleenstaande$moeder,$je$hebt$vier$kinderen,$je$wilt$deelnemen$aan$zo$een$cursus,$wat$ga$je$doen$
met$ je$ 4$ gasten?$ Zo$ denk$ ik$ dat$ je$ al$ iemand$ in$ de$ buurt$ moet$ hebben$ waardoor$ dat$ je$ kan$
deelnemen,$ in$ een$ bepaalde$ situatie$ of$ gezinnen$ die$ ik$ voor$ mij$ heb,$ dat$ we$ naar$ cursussen$
doorverwijzen,$ maar$ dan$ blijft$ hetzelfde$ probleem,$ rond$ opvang,$ rond$ mensen$ die$ kunnen$
inspringen$op$dat$moment$(Beroepskracht,$focusgroep$ronde$3).$
$
Een!laatste!bedreiging!die!zowel!ten!aanzien!van!fysiek!aangeboden!cursussen!of!vormingen!geldt!als!
ten! aanzien! van! het! online=aanbod,! is! dat! er! niet' altijd' voldoende' draagvlak! aanwezig! is! bij!
bijvoorbeeld!de!partner!of!andere!familieleden!van!de!betrokkene.!Het!volgen!van!de!cursus!en!de!
groei!van!de!betrokkene!kan!een!grotere!afstand!of!zelfs!breuk!creëren.!Verschillende!deelnemers!
merken!op!dat!deze!bedreiging!zich!het!sterkste!kan!laten!voelen!bij!mensen!in!armoede.!Ze!zitten!
immers!al!in!een!precaire!situatie.!
!
Wij$zien$bijvoorbeeld$mensen$die$in$een$schrijfgroep$of$in$een$andere$cursus$komen$en$dan$zijn$er$
dikwijls$vrouwen$die$daardoor$sterker$worden,$waardoor$dat$soms$de$relatie$ook$stuk$gaat,$en$dan$
zie$je$dat$daardoor$ook$het$netwerk$dat$ze$dan$maar$een$beetje$hebben,$dat$dat$dan$ook$helemaal$
verbrokkelt,$op$een$bepaald$moment$hebben$wij,$…$zo$van$we$vragen$mensen$ook$naar$de$cursus,$
maar$we$hebben$niet$de$achterban$mee,$en$zij$komen,$mensen$maken$dan$een$evolutie$binnen$de$
vereniging,$ maar$ die$ evolutie$ maakt$ niet$ het$ gezin$ mee…$ (Persoon$ met$ armoedeEervaring,$
focusgroep$ronde$3).$
$
Niet!alleen!deze!bedreiging,!maar!ook!de!eerder!vermelde!bedreigingen!vereisen,!naast!de!algemene!
voorwaarden!die!reeds!geschetst!werden,!dat!er!een!goede'afstemming,'omkadering'en'opvolging!
nodig!is.!Pas!als!deze!voorwaarden!vervuld!zijn,!kan!het!een!nuttig!en!zinvol!initiatief!zijn.!
!
Uit$de$dingen$die$ik$hoor,$daarnet$ook,$ik$volg$dat$wat,$maar$ik$denk$dat$er$bij$elk$model,$maar$
zeker$hier$bij$dit$model,$de$sterktes$en$de$zwaktes$heel$sterk$afhangen$van$de$mate$waarin$het$
aansluit$bij$de$mensen,$of$bij$de$persoon$met$wie$dat$je$te$maken$hebt.$En$dat$kan$te$maken$hebben$
met$hoe$leren$mensen,$dat$kan$te$maken$hebben$met$hun$draagkracht$op$dat$moment,$met$wat$
ze$ nodig$ hebben$ op$ dat$ moment.$ Ik$ kan$ me$ voorstellen$ dat$ sommige$ mensen$ niet$ direct$ een$
vormingscursus$nodig$hebben,$want$dat$ze$zeggen$ik$ben$hier$bezig$met$overleven$en$dan$moet$je$
niet$afkomen$met$een$cursus$van$zoveel$euro.$Dus$ik$denk$voor$de$professionelen,$wat$dat$ik$er$
heel$sterk$uit$leer,$eigenlijk$dat$je$moet$te$weten$komen$wat$wil$deze$mens,$wat$kan$die$aan,$wat$
heeft$ die$ nodig?$ …$ Er$ is$ niets$ tegen$ een$ goede$ cursus$ en$ dat$ je$ daar$ andere$ mensen$ kunt$
ontmoeten$en$dat$kan$heel$verrijkend$zijn,$maar$dat$je$dat$niet$voor$iedereen$kunt$(Beroepskracht,$
focusgroep$ronde$3).$
!