06
Personentoetsingen
In 2021 lag – net als in 2020 – de focus bij de personentoetsingen op de kwaliteit en consistentie van de toetsingen. Doorlooptijd blijft daarentegen een aandachtpunt.
Dit wordt mede veroorzaakt door het toegenomen aantal toetsingen. Het totaalaantal toetsingen is in 2021 met 25% toegenomen ten opzichte van 2020. De stijging is grotendeels een resultaat van veel toetsingen bij de derde-landen-auditorganisaties als gevolg van brexit en een consolidatieslag bij financieel dienstverleners waardoor een aantal medebeleidsbepalers opnieuw getoetst moest worden.
In het afgelopen jaar zijn geen aanvragen buiten behandeling gesteld of afgewezen. Wel zijn door de aanvrager gedurende het traject aanvragen ingetrokken waardoor het totaalaantal aanvragen
hoger ligt dan verleend. Tabel 2 in deze paragraaf toont het totaalaantal AFM-toetsingen, uitgesplitst naar de verschillende categorieën.
Tabel 2: aantal toetsingen per categorie door de jaren heen
Categorie 2021 2020 2019
Adviseurs/bemiddelaars/kredietaanbieders 1.577 1.235 1.409
Beleggingsondernemingen/beleggingsinstellingen 439 448 348
Beleggingsobjecten en beurs 15 24 32
Accountantsorganisaties 199 85 125
Dubbele poortjes 12 19 32
Hertoetsing* 33 5 11
Totaalaantal toetsingen 2.275 1.816 1.957
* 2020 en 2019 excl. aantallen hertoetsingen vanuit toezicht op de accountantsorganisaties
Maatregelen
In 2021 is in het totaalaantal toezichtmaatregelen met meer dan 35% gestegen tot 1232, tegenover 906 in 2020. Deze stijging wordt veroorzaakt door het aantal informele maatregelen. Het aantal maatregelen met een primair handhavend karakter is namelijk gelijk gebleven (44) ten opzichte van 2020.
Het aantal (in)formele maatregelen kan per jaar sterk wisselen. Bij formele maatregelen komt dat bijvoorbeeld door de complexiteit van de onderzoeken. Bij informele maatregelen is het aantal voor een groot deel afhankelijk van bepaalde thematische projecten in het betreffende jaar.
Als hierbij bepaalde tekortkomingen naar voren komen informeren wij de markt soms sectorbreed, wat kan leiden tot bijvoorbeeld een groot aantal norminformerende brieven.
Speerpunt van de AFM was ook in 2021 verscherpte controle op hoe banken, verzekeraars en krediet-verstrekkers producten op de markt brengen. Daar gaan we ook in 2022 mee verder. Daarnaast blijven wij scherp toezien op ondernemingen die te weinig doen tegen witwassen, of die beurstransacties niet goed melden, waardoor handel met voorkennis niet op tijd ontdekt kan worden.
Ons uitgangspunt is om er met een proactieve aanpak, bijvoorbeeld door beïnvloeding, voor te zorgen dat de wet wordt nageleefd en schade wordt voorkomen. Immers, bij herstel achteraf is de schade al geleden voor consumenten, markten, de economie en het vertrouwen in de financiële sector.
Dit betekent dat als de AFM bekend is met een situatie waarin regels niet worden nageleefd, zij zal optreden om deze situatie te beëindigen. De wijze waarop de toezichthouders van de AFM dat
53
Autoriteit Financiële Markten Jaarverslag 202106
bewerkstelligen en de keuze voor het inzetten van een formele of informele maatregel, hangt af van de concrete situatie en het effect wat wij willen bereiken.
Dit uitgangspunt laat onverlet dat de AFM in het kader van de gehanteerde risicogebaseerde aanpak en met het oog op de beschikbare capaciteit prioriteiten in haar handhaving kan stellen.
Formele maatregelen Boetes
In 2021 heeft de AFM 2 boetes opgelegd, tegenover 13 in 2020. Het aantal boetes blijft hiermee achter bij het gemiddelde van de afgelopen jaren. De trajecten die voorafgaan aan een besluit om al dan niet een boete op te leggen zijn intensief qua voorbereiding, onderzoek en afhandeling.
We zetten de boetes gericht in, waarbij het maatschappelijk effect ervan zwaarder weegt dan het aantal opgelegde boetes. Het opgelegde bedrag aan boetes in 2021 (€2,7 miljoen) is licht hoger dan het bedrag in 2020 (€2,2 miljoen).
Boetes verantwoorden we pas als opbrengsten in de jaarrekening zodra ze onherroepelijk zijn en we het bedrag daadwerkelijk hebben ontvangen.
Hierdoor kan de in de jaarrekening verantwoorde boeteopbrengst afwijken van de totale hoogte van de opgelegde boetes.
Lasten onder dwangsom
De last onder dwangsom wordt ingezet om informatie te verkrijgen van ondernemingen die geen gevolg geven aan onze reguliere verzoeken om informatie. Ook wordt een last onder dwangsom ingezet om een overtreding te beëindigen of herhaling van een overtreding te voorkomen.
Het aantal lasten onder dwangsom dat in 2020 is opgelegd bedroeg 5 (2020: 4).
Vergunningintrekking
De vergunningintrekkingen betreffen onder meer (deel)intrekkingen als gevolg van het niet voldoen aan de vakbekwaamheidseisen en/of beheerste bedrijfsvoering. In 2021 waren er 8 intrekkingen, in 2020 waren dat er 3.
Informele toezichtmaatregelen
Het totaalaantal informele maatregelen bedraagt 1188 (2020: 862). De informele maatregelen bestaan uit waarschuwingsbrieven en normoverdragende en norminformerende brieven. Daarbij is ook een verschuiving te zien van waarschuwingsbrieven naar normoverdragende en norminformerende brieven, die ook al deels zichtbaar was in 2020. De stijgende trend van het aantal informele maatregelen heeft vooral te maken met een proactieve aanpak waarbij we het zoveel mogelijk in preventieve maatregelen zoeken die overtredingen kunnen voorkomen.
De opgelegde maatregelen betreffen issues zoals:
informatieverstrekkingssignalen, (deel)illegaliteit, benoeming zonder voorafgaande goedkeuring AFM en niet-gemelde antecedenten.
06
Tabel 3: overzicht formele en informele maatregelen
Formele toezichtmaatregelen 2021 2020 2019
Opgelegde boetes 2 13 15
Opgelegde lasten onder dwangsom 5 4 12
Aangiftes 5 -
-Vergunning intrekkingen 8 3 5
Aanwijzingen 4 3 3
Openbare waarschuwingen 14 17 30
Mededeling zonder aanbeveling (Wtfv) 6 2 3
Klachten accountantskamer - 2
-Totaalaantal formele maatregelen 44 44 68
Informele maatregelen 2021 2020 2019
Normoverdracht: waarschuwingsbrieven 105 125 316
Normoverdracht: normoverdragende brieven 255 232 132
Normoverdracht: norminformerende brieven 828 505 168
Totaalaantal informele maatregelen 1.188 862 616
Totaalaantal formele en informele maatregelen 1.232 906 684