13.1 Samenstelling van de personeelslasten
13.2 Pensioentoezeggingen en andere prestaties 13.2.1
Algemene principes13.2.1.1 Pensioenregelingen van het type toegezegde pensioenen
De geëvalueerde regelingen vertegenwoordigen enerzijds de pensioenregelingen en anderzijds de medische voordelen die verbonden zijn aan de hospitalisatiedekkingen na het pensioen.
AXA Bank Europe beschikt over 12 pensioenregelingen waarvan er 7 wettelijk zijn gestructureerd als pensioenregelingen van het type toegezegde bijdragen.
De pensioenstelsels zijn onderworpen aan de in België geldende prudentiële en sociale regels, meer bepaald aan de wet op de aanvul-lende pensioenen (WAP).
In overeenstemming met de Belgische wetgeving die geldt voor de pensioenregelingen van de tweede pijler (de wet op de aanvullende pensioenen), moeten alle Belgische pensioenregelingen van het type toegezegde bijdragen onder de IFRS-standaarden worden be-schouwd als pensioenregelingen van het type toegezegde pensioenen. De wet op de aanvullende pensioenen bepaalt dat in het kader van de pensioenregelingen van het type toegezegde bijdragen, de werkgever een rendement van minstens 3,75% moet voorzien op de persoonlijke bijdrage van de werknemer en 3,25% op de werkgeversbijdragen. Vanaf 2016 wordt dit minimale rendementspercentage een variabele rentevoet die gebaseerd is op de Belgische OLO-overheidsobligaties, maar met een minimumrendement dat vastgelegd is op 1,75% en een maximumrendement dat vastgelegd is op 3,75%.
Vanwege dit minimumrendement dat in België moet worden gewaarborgd voor de pensioenregelingen van het type toegezegde bijdra-gen, is de werkgever blootgesteld aan een financieel risico (er is een wettelijke verplichting om aanvullende bijdragen te betalen als het rendement van de onderliggende activa niet voldoet aan de wettelijke vereisten, door alle personeelsverloningen met betrekking tot de werknemersprestaties tijdens de lopende en vorige periode te betalen). Deze pensioenregelingen moeten bijgevolg worden geclassifi-ceerd en geboekt als pensioenregelingen van het type toegezegde pensioenen onder IAS 19 - Personeelsbeloningen.
Voor dit type pensioenregelingen worden de volgende boekhoudmethodes gebruikt om de activa en verplichtingen te waarderen:
• De contante verplichting (of “defined benefit obligation”) wordt bepaald door de gewaarborgde minimumreserve op de bere-keningsdatum te projecteren tegen de minimaal gewaarborgde rentevoet tot de veronderstelde pensioendatum, en die ver-volgens te actualiseren aan de hand van de weerhouden discontovoet, rekening houdend met de overlevings- en vertrekver-onderstellingen.
Pe rso ne e lsuitgave n
in '0 0 0 EUR 2 0 1 6 .1 2 2 0 1 5 .1 2
Bezoldigingen 60.974 72.579
Sociale lasten 24.645 25.696
Rust- en overlevingspensioenen en soortgelijke uitgaven -49 960
Op aandelen gebaseerde betalingen
Andere 6.851 7.954
TOTAAL 9 2 .4 2 1 1 0 7 .1 9 0
Tabe l PE.1
• De reële waarde van de activa (“assets”) wordt bepaald op basis van de reëel samengestelde reserves (op basis van de stor-tingen en reële rendementen op de berekeningsdatum).
Anderzijds biedt AXA Bank Europe aan zijn werknemers die met pensioen vertrekken hospitalisatiedekkingen. De geboden waarborgen zijn voor een groot deel van de werknemers gelijkaardig aan de waarborgen die geboden worden tijdens de activiteitsperiode. AXA Bank Europe financiert deels deze voordelen die toegekend worden aan het personeel na de pensionering.
De economische veronderstellingen die werden gebruikt voor de waardering van elke regeling op 31 december van het jaar, zijn de volgende:
De evolutie van de kosten voor de gezondheidszorg wordt op 2% per jaar geraamd.
De sterftetafels die voor de beoordelingen van de toezeggingen worden gebruikt, zijn de sterftetafels MR/FR (1988-1989) met een leeftijdsverlaging van 5 jaar.
De veronderstelde pensioenleeftijd is 65 jaar, om rekening te houden met de verwachte trends op lange termijn.
Het percentage waarschijnlijkheid van vertrek voor de pensionering wordt vastgesteld per leeftijd overeenkomstig de onderstaande tabel:
Al deze veronderstellingen werden bepaald in overeenstemming met de statistische waarnemingen voor de betrokken populaties en met de economische verwachtingen:
- de disconteringsvoet wordt bepaald op de afsluitdatum op basis van de marktrente voor AA-bedrijfsobligaties van de eurozo-ne en in functie van de duration en de kenmerken van de regelingen. De duration van de verbintenissen bedraagt ongeveer 11 jaar op het einde van 2016 tegenover ongeveer 13 jaar op het einde van 2015.
- door een verlaging van de disconteringsvoet met 0,5% zou de totale DBO (“defined benefit obligation”, actuariële schuld) wij-zigen met +5,7% alsook de kostprijs voor de diensten geleverd gedurende de periode met +5,3%.
- door een verhoging van de disconteringsvoet met 0,5% zou de totale DBO wijzigen met -5,1% alsook de kostprijs voor de diensten geleverd gedurende de periode met -4,8%.
- door een stijging van het inflatiepercentage met 0,5% zou de totale DBO wijzigen met +3,3% en de kostprijs voor de diensten geleverd gedurende de periode met +4,5%.
- door een stijging van het inflatiepercentage van de medische kosten met 0,5% zou de totale DBO wijzigen met +0,4% en de kostprijs voor de diensten geleverd gedurende de periode met +0,6%.
- door een stijging van een aangroei van de lonen met 0,5% zou de totale DBO wijzigen met +7,0% en de kostprijs van de dien-sten geleverd gedurende de periode met +8,3%.
13.2.1.2 Jaarlijkse variatie van de pensioentoezeggingen en andere prestaties
De jaarlijkse evolutie van de actuariële schuld (“Defined Benefit Obligation”) wordt berekend op basis van de volgende elementen:
- de aan het dienstjaar toegerekende pensioenkosten (“service cost”, vertegenwoordigt de toename van de actuariële schuld voor een bijkomend dienstjaar);
- de intrest op de actuariële schuld, die de disconteringsvoet op een jaar vertegenwoordigt (“interest cost”);
- de werknemersbijdragen;
2 0 1 6 2 0 1 5 2 0 1 4 2 0 1 3 2 0 1 2
Discontovoet 1,50% 2,30% 1,80% 3,40% 2,20%
Inflatievoet 1,60% 1,60% 2,00% 2,00% 2,00%
Percentage loonsverhogingen 2,60% 2,60% 3,00% 3,50% 3,50%
Tabe l PE.2
- de wijzigingen van de regelingen (wijziging van regeling, vermindering van rechten, vereffening van rechten, overnames en verkopen, enz.);
- de actuariële winst en verlies (als gevolg van wijzigingen van de veronderstellingen en de ervaring);
- de door de werkgever en de activa betaalde prestaties (“benefits paid”).
13.2.2
Informatie gepresenteerd in de balansDe informatie die in de balans wordt gepresenteerd voor de pensioentoezeggingen en andere prestaties, is het verschil tussen de actuariële schuld en de reële waarde van de fondsbeleggingen. Wanneer dit verschil positief is, wordt er een provisie opgenomen.
Wanneer dit verschil negatief is, wordt er een voorafbetaalde kost opgenomen in de balans.
Bovendien, en in overeenstemming met IAS 19 - Personeelsbeloningen, wordt er een activacategorie, “afzonderlijke actiefpost” (“sepa-rate assets”) geheten, in de balans opgenomen. De IFRS-standaarden hebben het concept “afzonderlijke actiefpost” gecreëerd, activa die niet van de actuariële schuld kunnen worden afgetrokken. Binnen AXA Bank Europe zijn de afzonderlijke actiefposten verzekerings-contracten, uitgegeven door bepaalde dochterondernemingen van de Groep om hun vastebijdrageregelingen te dekken. In boekhoud-termen is het gevolg van de afzonderlijke actiefposten een toename van de voorafbetaalde provisie of een daling van de voorafbetaalde kost. Deze activa worden gepresenteerd in een apart gedeelte van de volgende tabel. Omdat deze activa alleen ter beschikking zijn van de eventuele schuldeisers in geval van faillissement, is hun economische aard dus gelijkaardig aan die van de fondsbeleggingen als de exploitatie wordt voortgezet. Omdat deze activa beschikbaar worden gesteld via een verzekeringscontract, verplichten de IFRS-standaarden echter om ze in de categorie “afzonderlijke actiefposten” op te nemen en dit ondanks hun economische aard.
Op basis van de IAS 19-regels neemt AXA Bank Europe alle actuariële winsten en verliezen op in een aparte regel van de niet-gerealiseerde resultaten over de periode (“other comprehensive income” – OCI).
De actuariële winsten en verliezen worden gedefinieerd als aanpassingen die te wijten zijn aan veranderingen in de actuariële veron-derstellingen en ervaringsaanpassingen (evoluties van de kenmerken van de populatie tussen twee waarderingen). De actuariële win-sten en verliezen omvatten ook de verschillen tussen het verwachte rendement (dat overeenstemt met de disconteringsvoet in over-eenstemming met IAS 19) en het reële rendement van de financiële beleggingen.
De norm IAS 19 legt ook op dat de taksen en sociale bijdragen die van toepassing zijn op de pensioenstelsels en de gezondheidszorg-stelsels in België ten laste worden genomen.
De onderstaande tabel toont de evolutie van de actuariële schuld en de verschillen in de fondsbeleggingen van de pensioenregelingen en andere prestaties volgens de categorieën “fondsbeleggingen” en “afzonderlijke actiefposten” op 31 december 2016.
Dit verschil is voornamelijk te verklaren door de verandering in de financiële veronderstellingen omdat de disconteringsvoet is gedaald van 2,30% eind 2015 tot 1,50% eind 2016.
13.2.3
Jaarlijkse kost van de pensioenen en de andere prestatiesDe jaarlijkse kost van de pensioenen en de andere prestaties (“pension and other benefits expense”), die in de winst-en-verliesrekening werd opgenomen (inbegrepen in de “kost van de pensioentoezeggingen en andere prestaties”), wordt hieronder gepresenteerd op 31 december 2015 en 2016:
1 2 .2 0 1 6 1 2 .2 0 1 5
145.792 161.060
5.133 4.043
2.699 2.911
447 416
Actuariële winsten (verliezen) ten gevolge van op ervaring gebaseerde wijzigingen 599 -2.899
Actuariële verschillen ten gevolge van wijzigingen in de demografische veronderstellingen
Actuariële verschillen ten gevolge van wijzigingen in de financiële veronderstellingen 17.511 -20.713
-10.888 -9.284
Impliciet rendement van de activa 187 188
Reëel rendement van de dekkingsactiva, met uitsluiting van het impliciet rendement van de activa 576 136
639 5
5
-653 -1.292
1 0 .8 6 0 1 0 .1 0 6
91.908 82.649
Impliciet rendement van de activa 1.666 1.442
Reëel rendement van de dekkingsactiva, met uitsluiting van het impliciet rendement van de activa 1.548 1.838
6.183 2.583 Actuariële schuld in het begin van de periode
Betaalde prestaties Pensioenkosten
Interest op de actuariële schuld Werknemersbijdragen
Wijzigingen van stelsel (incl. overnames en overdrachten)
Prestaties direct betaald door de werkgever
Werknemersbijdragen
Ev olutie v an de de k k ingsactiv a (Pla n Assets) Reële waarde van de activa in het begin van de periode
Werkgeversbijdragen Werknemersbijdragen
Inkomende (uitgaande) transfers (incl. overnames en overdrachten) Betaalde prestaties
Wisselkoerseffecten
Reë le w aa rde va n de a ctiv a op het e inde v an de pe riode (B) Ev olutie v an de activ a
Reële waarde van de activa in het begin van de periode
Werkgeversbijdragen
Actuariële schuld op het e inde v an de pe riode ( A)
(buiten Sepa ra te Assets)
Inkomende (uitgaande) transfers (incl. overnames en overdrachten) Betaalde prestaties
Wisselkoerseffecten
Reë le w aa rde va n de a ctiv a op het e inde v an de pe riode F ina ncie ring va n de v erplichtingen
Passiva o pgenom en in de resultate nre k e ning Ondergefinancierde stelsels (plan per plan) Overgefinancierde stelsels (plan per plan) Niet-gefinancierde verplichtingen (B)-(A) Kosten van de vorige niet toegerekende diensten Gecumuleerde impact van de plafonnering van de activa
Reële waarde van de Separate Assets op het einde van de periode N e tto econo m ische f inanciering
(w aa rv an Se pa rate Assets) Vastgestelde activa Opgenomen provisies
N e ttopo sitie ( buite n Se parate Asse ts) N e tto econo m ische f inanciering (w aa rv an Se pa rate Assets)
Impliciet rendement van de activa Plan/separate assets
Jaarlijk se k o st van de pensio e ne n e n andere pre statie s Jaarlijk se k o st van de pensio e ne n e n andere pre statie s Pensioenkosten
Vereffeningen, verminderingen Werknemersbijdragen
13.2.4
Evolutie van de provisie op de balans (exclusief afzonderlijke actiefposten)De evolutie van de provisie op de balans tussen 1 januari 2016 en 31 december 2016 toont enkel de evolutie van de provisie die is opgenomen in de jaarrekening van AXA Bank Europe. Deze vergelijking houdt geen rekening met de afzonderlijke actiefposten (“separa-te assets”). Ze ver(“separa-tegenwoordigt bijgevolg niet helemaal de economische reali(“separa-teit. De onderstaande tabel toont de gedetailleerde evolu-tie op het passief van de balans, met de afzonderlijke acevolu-tiefposten toegevoegd op het einde van elk boekjaar.
De afzonderlijke actiefposten vertegenwoordigen de reële waarde van de activa die de verplichtingen dekken voor de toezeggingen met vaste prestaties die tegelijk worden gedekt door de verzekeringspolissen die bij AXA Bank Europe werden onderschreven, die de werk-nemers directe rechten geven, en door de verzekeringspolissen met verbonden partijen die zich buiten de consolidatiekring bevinden.
In deze omstandigheden kunnen deze activa niet worden aangemerkt als activa van stelsels die in mindering komen van de toezeggin-gen, maar vertegenwoordigen ze rechten op terugbetaling, geboekt als aparte actiefposten, overeenkomstig de aanbevelingen van de IAS 19-standaard. De activa en de technische verzekeringsprovisie (voor de entiteiten die zich binnen de consolidatiekring bevinden) blijven eveneens in de geconsolideerde balans.
De evolutie van de netto economische financiering van de verplichtingen tussen 1 januari 2016 en 31 december 2016 weerspiegelt de evolutie van de provisie die in de rekeningen van AXA Bank Europe werd opgenomen en de evolutie van de afzonderlijke actiefposten.
13.2.5
Toekomstige betalingen (betaalde prestaties en werkgeversbijdragen)Raming van de toekomstige te betalen prestaties
De verwachte toekomstige prestaties bedragen 1,5 miljoen EUR voor 2017 en 2 miljoen EUR voor 2018. Deze bedragen kunnen vari-eren afhankelijk van de verschillen tussen de veronderstellingen en de realiteit in de komende jaren.
Verwachte werkgeversbijdragen voor de fondsbeleggingen en afzonderlijke actiefposten
De entiteiten moeten jaarlijks de kost van de rechten op prestaties financieren waarvoor de bijdragen worden bepaald als percentage van de lonen die recht geven op pensioen afhankelijk van de leeftijdsklasse of de anciënniteit van de begunstigden. Het geraamde bedrag van de door de werkgever te betalen bijdragen in 2017 in het kader van de pensioentoezeggingen bedraagt 6,2 miljoen EUR. Dit bedrag kan variëren afhankelijk van de verschillen tussen de veronderstellingen en de realiteit in de komende jaren en vertegenwoor-digt de bijdragen zonder direct verband met de pensioenkost en de andere IFRS-prestaties.
13.2.6
FondsbeleggingenAls gevolg van de lange looptijd van de pensioentoezegging, bestaan de fondsbeleggingen in het algemeen uit aandelen, obligaties en vastgoed.
De dekkingsactiva van AXA Bank Europe zijn voornamelijk verzekeringscontracten met een gewaarborgd rendement. Deze contracten werden onderschreven bij AXA Belgium.
Voor het stelsel ex-Anhyp dat sinds 1 juli 1983 bestaat, is het financieringsvehikel een pensioenfonds. De allocatie van de financiële activa van het pensioenfonds op 31 december 2016 is als volgt: 18% aandelen en 82% obligaties.
12 .2 0 1 6 1 2 .2 0 1 5
Variatie van de pro visie o pge no m e n in de re sultate nre k e ning -135.686 -149.990
Pro visie in de re sultate nre k e ning in het be gin van de pe rio de
Jaarlijks kost van de pensioenen en de andere prestaties -8.087 -6.295
Werkgeversbijdragen 639 5
Werknemerprestaties 100 94
Prestaties betaald door de Separate Assets 10.235 7.992
Actuariële winsten en verliezen opgenomen in de component SoCI -17.534 23.748
DC plannen -11.239
Pro visie s in de re sultate nre k e ning o p het e inde van de pe rio de -150.333 -135.686
Reële waarde van de Separate Assets op het einde van de periode 91.412 91.908
-58.921 -43.778
Tabe l PE.6 (in '000 EUR)
N etto e co no m ische financie ring van de ve rplichtinge n o p het e inde van de pe rio de