In tabel 5 t/m 7 wordt een overzicht gegeven van de in dit hoofdstuk
Tabel 5: Factoren die verband houden met de kans op een vaststellingsovereenkomst
Factoren verband met de kans op een akkoord civiele zaken en
(kleine) vorderingen echtscheidingszaken/gezags- en omgangs-zaken collectieve arbeidsconflicten Zaakkenmerken Bewijsproblemen principiële kwesties hoge eis
omvang te verdelen middelen.
negatief negatief negatief ? a positief negatief positief Partijkenmerken
pos. attitude t.o.v. wederpartij initiatief tot mediation v. partijen (machts)evenwicht goede communicatie blijvende relatie positiefb positief geen positief positief positief positief
fase van procedure/conflict waarin mediation plaatsvindt (dreigende) acties
procedure loopt 9-12 mnd (nog) geen voorlopige voorziening aangevraagd kort na aanhangig maken v. procedure doorverwezen
positief
positief positief
positief
context en kenmerken van mediation introductiebijeenkomst vooraf
fasering (partijen al snel laten brainstormen en onderhan-delen)
vrijwillig/verplicht besproken onderwerpen tijdsduur sessies (1 à 2 uur) aanwezigheid van advocaten
positief geen positief geen/negatiefd positief positief geen geen positiefc
kenmerken en technieken van de mediator Ervaring
professionele achtergrond expertise m.b.t. soort zaak leeftijd en sekse bevordert communicatie en wederzijds begrip stelt agenda op herformuleert standpunten intervenieert voorkomt gezichtsverlies doet voorstellen
zet partijen onder druk
positief positief geen positief/geene geen geen positief positief positief positief/negatieff geen positief positief positief positief of negatiefg positief of negatiefh a Bij echtscheidingszaken staan er voor partijen bij gezags- en omgangszaken waarschijnlijk meer principiële
kwesties op het spel dan bij hun financiële geschillen. Het is niet bekend of bij mediation eerstgenoemde zaken moeilijker zijn op te lossen dan laatstgenoemde. Mediation in echtscheidingszaken blijft juist vaak beperkt tot de gezags- en omgangskwesties.
Bij echtscheidingszaken blijkt het voor de kans op een vaststellingsovereenkomst niet uit te maken of er alleen in gezags- en omgangszaken wordt gemedieerd of in alle geschilpunten.
b Bij vorderingen blijken gevoelens van verbittering ten aanzien van de wederpartije negatief verband te houden met de kans op een akkoord.
c Met elke partij apart.
d De onderzoeksresultaten zijn niet eenduidig. Bij onderzoek naar mediation in kleine vorderingen en algemene civiele zaken is geen verband gevonden; uit een Brits onderzoek naar mediation in vorderingen van 3000 pond of meer blijkt echter dat vooral de aanwezigheid van de advocaat van de eiser negatief verband houdt met de kans op een akkoord.
f Succesvolle mediators interveniëren vaker op het moment dat het conflict escaleert en minder vaak op het moment dat het deëscaleert; niet succesvolle mediators interveniëren te veel of te weinig en en/of op het verkeerde moment.
g Indien partijen dicht bij elkaar staan vergroten voorstellen van de mediator de kans op een akkoord; indien partijen echter ver van elkaar afstaan maken voorstellen van zijn kant de kans op een akkoord juist kleiner.
h Bij niet-financiële geschillen maakt druk van de kant van de mediator de kans op een akkoord groter, bij financiële geschillen juist kleiner. Bij (dreigende) acties is druk uitgeoefend door de mediator bevorderlijk voor het bereiken van een akkoord, maar indien er geen acties worden gevoerd of daar niet mee wordt gedreigd werkt druk contraproductief.
Tabel 6: Factoren die samenhangen met de mate waarin partijen zich
houden aan hun vaststellingsovereenkomst
Factoren verband met de mate van nakoming v.d. condities v.d. oplossingen
civiele zaken en (kleine) vorderingen Partijkenmerken
blijvende relatie negatief kenmerken van mediation
vrijwillig/verplicht geen
Tabel 7: Factoren die verband houden met de tevredenheid van partijen
Factoren verband met tevredenheid van partijena civiele zaken en (kleine)
vorderingen echtscheidingszaken/gezags- enomgangszaken Partijkenmerken
blijvende relatie
achterstandspositie positiefgeen
fase van procedure/conflict waarin mediation plaatsvindt (nog) geen voorlopige
voorziening aangevraagd positief context en kenmerken van mediation
introductiebijeenkomst vooraf vrijwillig/verplicht besproken onderwerpen positief/geenb geen geenc context en kenmerken van mediator
Ervaring
niet in dienst van gerecht heeft meldingsplicht tegenover gerecht
zet partijen onder druk negatief
geen
positief/geend geen
negatief
a Bij mediationprojecten of –programma’s gericht op algemene civiele zaken blijken partijen minder vaak tevreden te zijn over de gang van zaken bij mediation en over de oplossing van hun geschil dan bij alle andere meer ‘specialistische ‘ projecten of programma’s, zoals die voor mediation in kleine vorderingen en in familiezaken.
b Een introductie vooraf houdt positief verband met tevredenheid van partijen over de gang van zaken bij hun mediation, maar geen verband met hun tevredenheid over de oplossing van hun geschil.
c Bij echtscheidingszaken blijkt het voor de tevredenheid van partijen niet uit te maken of er alleen in gezags-en omgangszakgezags-en wordt gemedieerd of in alle geschilpuntgezags-en.
d Het al dan niet in dienst zijn bij het gerecht van de mediator houdt geen verband met de tevredenheid van partijen over de gang van zaken bij hun mediation; er is echter een positief verband gevonden tussen het niet in dienst van het gerecht zijn van de mediator en de tevredenheid van partijen over de oplossing van hun geschil
5.5 Conclusie
Uit het voorgaande blijkt dat er slechts incidenteel onderzoek is gedaan naar het verband tussen specifieke factoren en de effectiviteit van mediation in bepaalde typen zaken.
Er zijn aaanwijzingen dat de aanwezigheid van principële kwesties negatief en een (machts)evenwicht tussen partijen positief verband houdt met de kans op een akkoord. Uit de beperkte gegevens valt echter meestal niet op te maken of voor mediation in één type zaak gevonden verbanden ook gelden voor mediation in andere typen zaken.
Zelfs bij hetzelfde type zaak heeft één specifieke factor niet altijd hetzelfde effect op het resultaat van mediation. Dit geldt bijvoorbeeld voor het uitoefenen van druk door de mediator bij collectieve arbeidsconflicten. Verder is het opvallend dat bepaalde technieken van mediators die volgens de regels van mediation niet zijn toegestaan, zoals het uitoefenen van druk en het doen van voorstellen, in bepaalde gevallen de kans op een akkoord kunnen vergroten. Er zijn echter ook aanwijzingen dat partijen die onder druk tot een vaststellingsovereenkomst zijn gekomen, vaker ontevreden zijn over de oplossing van hun geschil. Hoewel dat niet direct is onderzocht zou die ontevredenheid over het bereikte resultaat van nadelige invloed kunnen zijn op de mate waarin de partijen zich aan hun afspraken houden.
kanttekeningen
Er worden in de literatuur methodologische kanttekeningen geplaatst bij het meten van de effectiviteit van mediation, bij de vergelijking tussen de
effectiviteit en efficiëntie van mediation en die van procedures voor geschillenbeslechting, en bij de generaliseerbaarheid van de
onderzoeksresultaten.