Optimaliseren van de voorbereiding van leerlingen op het tertiair onderwijs

Aanbeveling 4: Optimaliseren van de voorbereiding van leerlingen op het tertiair onderwijs

Het hoger en wetenschappelijk onderwijs op Curaçao wordt aangeboden door vier instellingen. Het aanbod bestaat uit een beperkt aantal opleidingen binnen de sector economie, gezondheidszorg, gedrag en maatschappij, onderwijs, taal en cultuur, recht en techniek. Door het beperkte aanbod aan opleidingen vervolgen studenten hun studieloopbaan in het buitenland, vaak gaan zij naar Nederland.

Door dit beperkte aanbod aan studiemogelijkheden op Curaçao wordt oriëntatie op studiemogelijkheden bemoeilijkt. Ook op beleidsniveau wordt weinig aandacht besteed aan beroepsoriëntatie. Door de huidige inhoudelijke aansturing en het gebrek aan beleid gaan scholen hier op verschillende manieren mee om. Zowel in het funderend onderwijs als in het voortgezet onderwijs blijkt dat het aanbod van oriëntatie op beroepen, onderwijstypen, vervolgopleidingen en de arbeidsmarkt niet planmatig noch structureel is.

De aansluiting met het hoger onderwijs is vaak problematisch door het gebrek aan studievaardigheden en 21e-eeuwse vaardigheden. Dit is een terugkerende klacht van het hoger onderwijs, zowel binnen als buiten Curaçao. Wij stellen voor een doorlopende leerlijn op het gebied van persoonlijke ontwikkeling, 21e-eeuwse vaardigheden, oriëntatie en voorbereiding op het hoger onderwijs en de arbeidsmarkt te integreren in het onderwijsaanbod.

Als laatste wordt aanbevolen op Curaçao op beleidsniveau de samenwerking en afstemming met de relevante ministeries en het werkveld te verbeteren. Met een integrale aanpak zou een reëel beeld van elk beroep, werkgelegenheid en de

behoeften op de arbeidsmarkt gecreëerd moeten worden. Dit draagt ook bij aan een overwogen studiekeuze van de Curaçaose jongeren.

Probleemanalyse

Het aanbod aan studiemogelijkheden op Curaçao

Het hoger en wetenschappelijk onderwijs op Curaçao wordt aangeboden door de University of Curaçao (UoC), University of the Dutch Caribbean, (UDC), Inter-Continental University of the Caribbean (ICUC) en Instituto pa Formashon den Enfermeria (IFE) voor hbo-verpleegkunde. Het aanbod bestaat uit een beperkt aantal opleidingen in de sector economie, gezondheidszorg, gedrag en

maatschappij, onderwijs, taal en cultuur, recht en techniek. Op Curaçao worden geen sectoroverstijgende opleidingen of opleidingen in de sectoren landbouw en natuur aangeboden.

Door het beperkte aanbod aan opleidingen op Curaçao vervolgt een groep studenten hun studieloopbaan buiten Curaçao, vaak gaan zij naar Nederland. De groep

studenten die in Nederland gaat studeren, bestaat uit studenten die:

 na het behalen van hun diploma voortgezet onderwijs of secundair beroepsonderwijs doorstromen;

 na het behalen van hun bul een vervolgopleiding gaan doen;

 op Curaçao zijn vastgelopen en voor een tweede kans gaan.

Verder blijft een groep studenten op Curaçao studeren en een andere groep gaat in de regio van de Verenigde Staten, Latijns-Amerika of Cuba studeren. De groep studenten die op Curaçao of in de regio gaat studeren, bestaat uit studenten die:

52

 na het behalen van hun diploma voortgezet onderwijs of secundair beroepsonderwijs doorstromen;

 na het behalen van hun bul een vervolgopleiding gaan doen.

Studiekeuze en loopbaanoriëntatie

Naast het beperkte aanbod aan studiemogelijkheden op Curaçao dat oriëntatie op studiemogelijkheden bemoeilijkt, wordt er doorgaans door de scholen en instellingen zelf onvoldoende tijd aan studievaardigheden, persoonlijke ontwikkeling en studie- en beroepsoriëntatie besteed. Door het gebrek aan inhoudelijke aansturing en beleid gaan scholen hier op verschillende manieren mee om.

Binnen de maatschappij en vanuit de overheid is men niet gericht op een optimale en reële beeldvorming van de behoeften op de arbeidsmarkt en de waardering van beroepen op verschillende niveaus. De media, werkgevers, beroepsgroepen en vakbonden spelen hierin een cruciale rol.

De afstemming tussen de ministeries voor wat betreft het in kaart brengen van de behoeften op de arbeidsmarkt en opleidingen is niet optimaal. Hierdoor is het binnen het onderwijs ook niet duidelijk welke richting aangegeven moet worden. De

beschikbaarheid van bruikbare en relevante kengetallen is hierbij een factor.

Het bovenstaande heeft invloed op het aanbod van studiekeuze en

loopbaanoriëntatie en kan resulteren in verkeerde sector-, profiel- en studiekeuze en er is dan onvoldoende aansluiting bij talenten, interesses, capaciteiten en

persoonlijkheid. Hierdoor zijn er studenten, zowel op Curaçao als in Nederland en de regio, die hun opleiding niet afronden, lang over hun opleiding doen of van opleiding veranderen.

Aansluitingsproblematiek

De aansluiting met het hoger onderwijs is vaak moeilijk door het gebrek aan studievaardigheden en 21e-eeuwse vaardigheden. Dit is een terugkerende klacht van het hoger onderwijs, zowel binnen als buiten Curaçao.

In april 2021 bracht ResearchNed het rapport ‘Studiesucces en ervaringen van studenten uit de Caribische delen van het Koninkrijk’ uit. In dit rapport wordt onder andere geconcludeerd dat:

 De algemene voorbereiding in de Cariben op de overstap naar vervolgonderwijs schiet tekort: leerlingen worden te weinig gevormd in zelfstandigheid,

studievaardigheden en vaardigheid in het Nederlands.

 De specifieke voorbereiding (studiekeuze, praktische voorbereiding op de overstap) is vaak ook onvoldoende: leerlingen hebben veel moeite om een realistisch beeld van de opleiding in Nederland te krijgen.

 In het vervolgonderwijs is er vaak een uitgestelde studiekeuze: Caribische studenten gaan vaak pas in het vervolgonderwijs echt nadenken over wat ze eigenlijk kunnen en willen.

 Er is in het vervolgonderwijs in Nederland weinig (proactieve) hulp bij de studiedruk en emotionele problemen die veel Caribische studenten ervaren in het vervolgonderwijs.

Caribisch-Nederlandse studenten vallen uit in Nederlandstalige opleidingen, maar blijken uit te blinken in Engelstalige opleidingen en bij het volgen van een deel van hun studie in het buitenland. In deze opleidingen lijken uitsluitingsmechanismen een kleinere rol te spelen en lijken ze hun meertaligheid en sterktes gerelateerd aan hun

53

multiculturele opvoeding beter in te kunnen zetten. Toch zagen we dat hun meertaligheid en multiculturele opvoeding nauwelijks ingezet werden bij de ontworpen interventies door de deelnemers aan dit onderzoek. Hier zou in de toekomst verandering in gebracht kunnen worden.⁷⁵

Volgens de University of Curaçao zijn er inderdaad problemen en komt dit door de gebrekkige kennis waarmee studenten instromen. De universiteit spant zich op allerlei manieren in om de hiaten in beeld te brengen en studenten het beoogde niveau te laten halen. De University of Curaçao investeert tijd in

studieloopbaanbegeleiding en is gestart met een optioneel pre-academisch

(half)jaar. Alle studenten die toelaatbaar zijn, worden getoetst en krijgen op basis van hun score een gericht aanbod, bijvoorbeeld op het gebied van taal en

academische vaardigheden. Dit aanbod in het pre-academische (half)jaar is vrijwillig, omdat de studenten volgens de wet toelaatbaar zijn. Niet alle studenten kiezen voor dit pre-academische traject, bijvoorbeeld in verband met de kosten of omdat zij snel hun diploma willen halen.

Wetgeving en beleid voor het hoger onderwijs

Het beleid voor hoger onderwijs is vastgesteld. De wetgeving voor hoger onderwijs bevindt zich momenteel in de fase van toetsing en vaststelling. Aangezien de wetgeving nog niet is bekrachtigd, is er ruimte voor eigen interpretatie. Hierdoor verschilt het instroomniveau van de leerlingen afhankelijk van welke school en welk onderwijstype ze komen. Desondanks blijkt uit de verschillende gesprekken dat het ontwikkelen van sociale en academische vaardigheden van belang wordt gevonden.

Aanbevelingen

De concretisering van de aanbeveling ‘Optimaliseren van de voorbereiding van leerlingen en studenten op het tertiair onderwijs’ vraagt nadere verkenning van de beschikbare voorzieningen in samenspraak met alle betrokken partijen.

Een eerste voorstel is bij deze verkenning na te gaan wat de mogelijkheden zijn om bijvoorbeeld voorgestelde oplossingen uit het onderzoek naar ‘Het studiesucces van Studenten uit de ABC-eilanden - van uitdagingen naar oplossingen’⁷⁶ te

implementeren. Uit de voorgestelde oplossingen blijkt dat uitgebreidere, systematische en holistische programma’s nodig zijn. Samenwerking blijkt het sleutelwoord te zijn. Samenwerking tussen de verschillende onderwijsinstellingen in Nederland, samenwerking tussen hoger-onderwijsinstellingen in Nederland en middelbare scholen op de eilanden, samenwerking tussen officiële instanties op de eilanden en instanties in Nederland, samenwerking tussen de eilanden,

samenwerking tussen scholen en ouders en, ten slotte, samenwerking tussen alle instanties die zich inzetten voor Caribisch-Nederlandse studenten. De belangrijkste conclusie is dat men verder moet gaan dan het plegen van conventionele

interventies en conventionele manieren van helpen en interveniëren. Het probleem moet breder aangepakt worden.⁷⁷

Een tweede voorstel is een doorlopende leerlijn op het gebied van persoonlijke ontwikkeling, 21e-eeuwse vaardigheden en oriëntatie en voorbereiding op het hoger onderwijs en de arbeidsmarkt te integreren in het onderwijsaanbod.

Als laatste wordt aanbevolen op beleidsniveau de samenwerking en afstemming met de relevante ministeries en het werkveld te verbeteren. Met een integrale aanpak zou een reëel beeld van elk beroep, de werkgelegenheid en de behoeften op de

54

arbeidsmarkt gecreëerd moeten worden en het aanbod aan opleidingen moet hierop afgestemd worden.

55