Onderzoeksresultaat GWL-terrein

De beschrijving van de resultaten wordt op dezelfde wijze gedaan als de beschrijving van de resultaten van het Limos-terrein. Wel wijkt de volgorde enigszins af. In het ronde tafel gesprek met de bewoners heeft de nadruk minder gelegen op de specifieke waarde zoals die in de nota Belvedere werden genoemd.

Toegevoegde waarde cultureel erfgoed

De toegevoegde waarde van het culturele erfgoed zit hem voor de respondenten in begrippen als authenticiteit, historie, uitstraling, maar ook de functionaliteit. Het verhaal van het culturele erfgoed wordt belangrijk gevonden. De ontwerpers van de wijk hebben de geschiedenis van het waterbedrijf meegenomen bij de opzet van de wijk door het culturele erfgoed te behouden. Ook in de naamgeving van straten is het verleden van de wijk terug te vinden.

Respondenten geven aan dat cultureel erfgoed in algemene zin van levensbelang is voor het functioneren van steden. Het geeft identiteit aan plekken, behoud van kenmerkende structuren en draagt de geschiedenis van een plek over. Op langere termijn zijn dit soort plekken interessanter om te wonen dan plekken zonder cultureel erfgoed.

Een belangrijke toegevoegde waarde van het cultureel erfgoed op het GWL-terrein is het gebruik. Ook op het GWL-terrein gold dat er een programma gezocht moest worden voor het culturele erfgoed. Met name de invulling van het voormalige pompstation met een café, Café Amsterdam, is belangrijk geweest voor zowel de aantrekkingskracht van het gebied, maar ook de binding binnen het gebied. Het café geeft een binding met het complex van gebouwen en wordt beschouwd als de huiskamer van de buurt. De respondenten vragen zich af of dit met een normaal café in nieuwbouw ook was gelukt. Juist de bijzondere maten, de hoogte, de architectuur en het grote gebruik van originele elementen maken dit café bijzonder. Deze nieuwe functie voor het voormalige pompstation is voor de bewoners van het gebied erg belangrijk. Zonder deze functie was het nog steeds een mooi gebouw geweest, maar was het niet optimaal tot zijn recht gekomen. Ook de beide makelaars refereren aan de functie van Café Amsterdam voor de wijk. Het commerciële succes van dit café draagt heel erg bij aan de identiteit van de wijk.

Volgens de respondenten appelleren de gebouwen aan veel mensen. Mensen zijn nieuwsgierig naar de gebouwen. Gebieden zoals het GWL-terrein zijn hippe plekken geworden die een zekere mate van vrijheid uitstralen.

Naast de belangrijke rol van Café Amsterdam is ook het gebruik van het Buurtwachtershuisje belangrijk voor de bewoners. Deze ruimte geeft de bewoners de mogelijkheid om te vergaderen en kleine activiteiten te organiseren.

Dit geldt ook voor het gebruik van het magazijn. Dit gebouw wordt bewoond door een woongroep, maar breder voor de buurt ingezet. Hier worden bijvoorbeeld kleine concerten georganiseerd.

Overigens in niet iedereen enthousiast over al het culturele erfgoed op het terrein. Over de waarde van de 19e-eeuwse gebouwen in het gebied is iedereen het wel eens. Over het behoud van de witte watertoren die prominent als een landmark in het gebied staat verschillende de meningen. Dit nuanceert ook de waarde van cultureel erfgoed. Cultureel erfgoed is niet mooi omdat het cultureel erfgoed is, maar wordt mooi gevonden omdat de architectuur vaak aantrekkelijk of spannend wordt gevonden. Niet al het culturele erfgoed is per definitie mooi.

Net als bij het Limos in Nijmegen komt ook hier naar voren dat het niet alleen het culturele erfgoed op het GWL-terrein zelf is dat de waarde geeft. Ook de ligging naast het Culturele Park Westergasfabriek met haar activiteiten vergroot de populariteit van dit gebied. Tot slot ligt het GWL-terrein in een omgeving met begin twintigste eeuw bouw, waardoor ook de omgeving een historisch aanzicht heeft.

Binnen het gebied heeft het centrale plein een heel duidelijk karakter en ontleent zijn identiteit aan de omliggende bebouwing; het machine pompgebouw, het magazijn, de watertoren en het windketelhuis. Dit plein vormt een belangrijk punt in de wijk. Er wordt veel gebruik van gemaakt door spelende kinderen en vormt een plek voor de organisatie van gezamenlijke activiteiten. Ieder jaar wordt er bijvoorbeeld een voetbaltoernooi voor de kinderen uit de buurt georganiseerd en een buurtfeest. Zonder het culturele erfgoed zou er wellicht niet een dergelijke centrale plek zijn gecreëerd en nu deze is er is zorgen de gebouwen voor een karakteristieke en herkenbare uitstraling.

Niet alle aspecten met betrekking tot het culturele erfgoed zijn goed verlopen. De gedeeltelijke invulling van het culturele erfgoed met kantoren vindt men minder geslaagd. Dit ontneemt het publieke karakter. De relatie tussen het culturele erfgoed en de nieuwbouw had beter gelegd kunnen worden. De nieuwbouw is door het gebruik van dezelfde baksteen door het hele gebied weinig spannend.

Kopers motieven

De motieven om in het gebied te gaan wonen zijn divers. Voor sommige bewoners speelt het aanwezige culturele erfgoed een belangrijke rol. Zonder dit erfgoed hadden zij hier niet gewoond. Dit geldt nog sterker voor de bewoners van de oudbouw die specifiek voor het pand hier naar toegekomen zijn.

Toch is ook hier het culturele erfgoed voor veel bewoners niet het belangrijkste motief. De ligging niet al te ver van de binnenstad, dicht bij de Jordaan en naast het Culturele Park Westergasfabriek spelen ook een belangrijke rol. Feitelijk gaat het om het complete plaatje waar het culturele erfgoed onderdeel vanuit maakt. Door dit complete plaatje ziet men wel dat er een positieve waardeontwikkeling is in het gebied. Zowel binnen het GWL-terrein zelf als daarbuiten. Als er geen cultureel erfgoed aanwezig was geweest had dit het GWL-terrein wel minder aantrekkelijk gemaakt. De oude gebouwen geven het terrein karakter en identiteit. Wanneer dit niet aanwezig was geweest, was het een gewone buurt geworden en daarmee minder interessant.

De sociale cohesie op het terrein trekt mensen aan. Deze sociale cohesie komt nog deels voor uit de ideële inslag waarmee de buurt destijds opgezet is, met de sterke nadruk op milieu. De binding uit die tijd is nog sterk. Dit milieu aspect staat nu echter wel minder op de voorgrond. De invloed van het culturele erfgoed door de functies die het biedt en haar ruimtelijke structuur speelt nu een belangrijke rol in de sociale samenhang binnen het terrein.

Net als bij het Limos gold ook hier dat de bouw van nieuwe appartementen een unieke mogelijkheid gaf om op deze locatie in de nieuwbouw te kunnen wonen. Dit argument gaat ook nu nog op en zorgt voor een zekere waardevastheid van de woningen.

De ligging en de opzet van de wijk maken dat mensen hier prettig wonen. Mensen blijven hier volgens de respondenten dan ook langer wonen dan in andere wijken.

Doelgroepen en leefstijlen

De doelgroepen die zich aangetrokken voelen tot het GWL-terrein bestaan wat betreft levensfase grotendeels uit jonge mensen, jonge stellen en mensen die ongebonden zijn. De meesten van hen hebben een redelijk goede opleiding.

Het type mens op het GWL-terrein wordt omschreven als mensen die wat vrijer in het leven staan, meer met cultuur bezig zijn, een wat meer linkse oriëntatie hebben en zoeken naar de juiste balans tussen werk en privé. Ook gemoedelijkheid en onderlinge saamhorigheid is voor hen van belang. Bij de eerste kopers van de wijk was het milieubewuste van de ontwikkeling nog erg van belang. Voor veel bewoners geldt dat ze een wat bredere maatschappelijke oriëntatie hebben.

Waarde van cultureel erfgoed

Onder waarde van cultureel erfgoed stonden specifiek de vragen centraal of de populariteit van het gebied door het culturele erfgoed is toegenomen en of men bereid is om hier meer voor te betalen. In algemene zin kan gesteld worden dat de uitstraling van de gebouwen en invulling hiervan zeker heeft bijgedragen aan de populariteit van het gebied. De aanwezigheid van het culturele erfgoed is van invloed op de koopbeslissing, zowel indirect door de functies die hierin gevestigd zijn als meer direct door de uitstraling die deze gebouwen hebben. Hierbij is niet het feit dat de gebouwen cultureel erfgoed zijn van belang, maar gaat het om de sfeer en karakter die deze gebouwen uitstralen. Hierdoor wordt het mogelijk om een hoger prijsniveau te hanteren voor de woningen in het gebied.

Terugkijken

Terugkijkend op de ontwikkeling geven bewoners aan dat het verhaal van het drinkwater nog beter terug had kunnen komen in het gebied. De waterkelders en de oude leidingen zouden ze bij de ontwikkeling zichtbaar terug hebben kunnen laten komen. Nu zijn deze grotendeels gesloopt.