Starters naar bedrijfstak en beroepsgroep
3.3 Ondernemerschap bij genaturaliseerde Belgen
In deze paragraaf bespreken we de situatie van de allochtone onder-nemers die de Belgische nationaliteit hebben aangenomen. Het gaat hier om drie procent van de Belgische zelfstandigen in de arrondisse-menten Hasselt, Gent en Antwerpen die voorheen een andere nationaliteit had dan de Belgische. De genaturaliseerde ondernemers komen voornamelijk uit de restgroep van andere landen en uit de buurlanden, aangevuld met Zuid-Europese Belgen. Ook de genatu-raliseerde Turken zijn duidelijk aanwezig in de groep van de tot Belg genaturaliseerde zelfstandigen. De Marokkanen blijven echter, ook wanneer ze genaturaliseerd zijn, weinig terug te vinden in het zelfstandigenstatuut.
Het ziet ernaar uit2 dat de verhouding tussen mannen en vrouwen iets evenwichtiger is bij de genaturaliseerden met een zelfstandigen-statuut dan bij de niet-Belgen. In de groep van zelfstandigen die uit een buurland afkomstig zijn, vormen de vrouwen zelfs de meerderheid.
Desalniettemin is de aanwezigheid van vrouwen met een Turkse, Marokkaanse en Oost-Europese herkomst binnen de groep van ondernemers zeer beperkt; bijzondere aandacht voor vrouwelijke allochtone ondernemers, ook al hebben zij de Belgische nationaliteit, is zeker te rechtvaardigen…
2 Omdat we niet beschikken over het aantal genaturaliseerde Belgen in de bevolking op arbeidsleeftijd per herkomstgroep kunnen we het juiste aandeel van zelfstandigen niet berekenen, en het exacte aandeel mannelijke en vrouwelijk ondernemers niet met elkaar vergelijken.
Beroepsgroepen bij genaturaliseerde zelfstandigen
Uit de literatuur komt naar voor dat de oudere generatie van migranten zich vaker concentreert op de traditionele sectoren en etnische producten die voorzien in de noden van de eigen etnische groep (de Marokkaanse bakker, het Chinees restaurant en dergelijke).
Jongere generaties zijn over het algemeen meer beïnvloed door de sociale, economische en culturele context van het gastland dan de eerste generatie allochtonen. Ze hebben meer ervaring met niet-etnische situaties. Ze zijn meer open en zoeken vaker naar nieuwe opportuniteiten buiten de traditionele markten (Levent e.a., 2003;
European Commission, 2000). Als we ervan uitgaan dat de genatu-raliseerde Belgen globaal genomen reeds langer in België verblijven dan de niet-Belgen, dan lijkt dit althans deels een verklaring te bieden voor de verschillen die we vaststellen tussen genaturaliseerde en (nog) niet genaturaliseerde allochtonen wat betreft hun keuze voor een bepaald type van zelfstandige activiteit.
Die keuze wijkt bij de genaturaliseerde allochtonen nogal af van de beroepsgroepen die bij de niet-Belgische zelfstandigen op de voorgrond kwamen. Een uitzondering vormen de ondernemers uit de buur-landen die zich ongeacht of ze de Belgische nationaliteit hebben in de dezelfde beroepsgroepen ophouden.
Bron
> voor de cijfers over niet-Belgische ondernemers gebruiken we enquête-gegevens, namelijk een steekproef van zelfstandigen getrokken voor 30 juni 1997 in de arrondissementen Hasselt, Gent en Antwerpen*.
Meerdere cijferbronnen over ondernemers vermelden de
nationaliteit van de ondernemer, maar cijfers over ondernemer-schap bij Belgen van allochtone herkomst (de ‘genaturaliseerden’) zijn uitermate schaars.
In de steekproef die we gebruiken vinden we indicaties over de mate waarin het zelfstandigenstatuut verspreid is bij de tot Belg genaturaliseerde mannen en vrouwen.
* De steekproef werd getrokken in het kader van een VIONA-studie over allochtoon ondernemerschap.
landbouw en visserij industrie en bouw handel diensten vrije en intellectuele beroepen
overige landen 8 82 2 8
8 15 69 8
Genaturaliseerde vrouwelijke zelfstandigen naar beroepsgroep en herkomstland - Arrondissementen Antwerpen, Hasselt en Gent, 1998
Bron: Administratief databestand allochtonen op de arbeidsmarkt (Bewerking Steunpunt WAV)
In de eerste plaats blijken de genaturaliseerde Belgen minder eenzijdig gericht te zijn op de handel (voornamelijk horeca en kleinhandel) dan de niet-Belgen. Zo vinden we een groot deel van de zelfstandige Belgische vrouwen van Marokkaanse origine terug in vrije en intellectuele beroepen (29%), wat een grote vooruitgang is ten aanzien van hun landgenoten die geen Belg zijn. Van de groep zelfstandige vrouwen met de Noord-Afrikaanse nationaliteit (hoofdzakelijk Marokkanen) werkt immers slechts 3% in de vrije en intellectuele beroepen.
Iets gelijkaardigs zien we bij de vrouwen uit Oost-Europa en de Belgische onderneemsters van Griekse, Spaanse of Portugese herkomst waarvan een kwart in vrije en intellectuele beroepen de kost verdient.
De Italiaanse vrouwelijke ondernemers vormen dan weer een buiten-beentje omdat zij, eens Belg geworden, voor maar liefst 38%, terug te vinden zijn in een zelfstandige activiteit in de dienstensector.
Tot Belg genaturaliseerde vrouwen uit Oost-Europese en Balkanlanden vallen op met een aandeel in de industrie en de bouw (25%) dat opvallend hoger is dan bij de Belgische vrouwen. Ook de Turkse en Marokkaanse vrouwen in het zelfstandigenstatuut bevinden zich vaker dan de Belgische in deze beroepsgroep.
landbouw en visserij industrie en bouw handel diensten vrije en intellectuele beroepen
Genaturaliseerde mannelijke zelfstandigen naar beroepsgroep en herkomstland - Arrondissementen Antwerpen, Hasselt en Gent , 1998
Bron: Administratief databestand allochtonen op de arbeidsmarkt (Bewerking Steunpunt WAV)
Eenzelfde fenomeen zien we bij de mannelijke zelfstandigen. Ze gaan zich, eens Belg geworden, wat beter spreiden over de beroepsgroepen en houden zich eveneens wat minder eenzijdig op in de handel.
Belgische mannen met een Italiaanse en Oost-Europese herkomst bouwen opvallend meer dan gemiddeld een zaak uit in de industrie of bouw en in de diensten. Mannen van Turkse en Marokkaanse afkomst blijven voornamelijk zelfstandige activiteiten in de handel uitoefenen.
In de literatuur wordt erop gewezen dat de aard van het allochtoon ondernemerschap niet enkel verschilt van herkomstgroep tot herkomstgroep, maar ook evolueert met de tijd die men reeds in het gastland aanwezig is, zoals we in de cijfers vaststelden. Welk type van zelfstandige activiteit men uitoefent hangt dan ook samen met de generatie allochtonen waartoe de ondernemer behoort. Het heeft een invloed op hun houding ten aanzien van ondernemen en op de kansen die ze krijgen om geld te verzamelen om een zaak op te starten en de zaak verder te runnen.