40 gemaakt ten opzichte van de concurrenten maar dat door het verkleinen van de R&D
afdeling de kans groot is dat de voorsprong snel weer wordt omgezet in een achterstand. De technologische pro activiteit wordt in verhouding tot de concurrenten als goed
beoordeeld. Danielson loopt voorop in het toepassen van nieuwe technieken vooral doordat het actief in de markt met zowel leveranciers als afnemers nieuwe innovaties probeert te ontwikkelen.
4.7 Ondernemer en managementteam
Het managementteam van Danielson beschikt over vele jaren internationale werkervaring; hieronder wordt verstaan relevante werkervaring binnen organisaties waarvan een
substantieel deel van de omzet uit export van goederen of diensten voorkomt.
Tabel 5 werkervaring MT
Functie Jaren
internationale werkervaring
Opleiding Talenkennis
General Manager 30 WO Engels, Duits, Frans
Operations Manager 10 WO Engels, Duits
Sales en Marketing Manager
15 HBO Engels, Duits
Finance Manager 15 HBO Engels, Duits
Uit het interview met de General Manager komt naar voren dat internationale (werk) ervaring een vereiste is voor een organisatie zoals Danielson. Zonder deze ervaring zal internationale groei in een bedrijfstak als deze bijna onmogelijk zijn. Bij de werving en selectieprocedure van de MT leden wordt geselecteerd op het hebben van internationale werkervaring en talenkennis. Mocht de talenkennis niet toereikend zijn dan worden er bijspijkercursussen aangeboden. Voor het realiseren van groei in het buitenland is het van belang dat de technische taal wordt gesproken, daarnaast is een bepaalde mate van flexibiliteit nodig om bij klanten in West Europa langs te gaan. Zo wordt aangeven dat de voornaamste reden van groei van Danielson in Zweden voort komt uit het feit dat de
41 te komen om klanten te bezoeken. Deze noodzaak wordt verstrekt door het feit dat
Danielson actief is op een kennisintensieve markt waarbij er veelvuldig contact is tussen Danielson en haar (potentiele) afnemers. Ook blijkt dat op de Duitse markt kennis van de Duitse taal nog steeds een vereiste is om zaken te kunnen doen aldaar.
42
HOOFDSTUK 5 CONCLUSIES EN DISCUSSIE
In dit laatste hoofdstuk zal antwoord worden gegeven op de centrale onderzoeksvraag en zullen tevens enkele aanbevelingen worden gedaan richting Danielson.
5.1 Conclusies
Zoals in hoofdstuk 1 aangeven is de centrale onderzoeksvraag Welke factoren zijn van invloed bij de internationalisatie van een kennisintensief MKB bedrijf?
Om deze vraag te kunnen beantwoorden zijn er uiteindelijk vier deelvragen geformuleerd in het definitieve conceptuele model. In deze paragraaf zullen per deelvraag conclusies worden getrokken welke uiteindelijk zullen leiden tot beantwoording van de centrale
onderzoeksvraag.
Deelvraag 1: Wat is de invloed van netwerkkennis op de internationalisatie van kennis intensieve MKB bedrijven?
Netwerkkennis is Danielson van significante betekenis binnen het internationalisatieproces. Zowel de relationele wijze als de structurele wijze waarop Danielson in haar netwerk is ingebed bieden Danielson belangrijke voordelen.
Met een aantal belangrijke actoren binnen haar netwerk heeft Danielson een sterke band. Zo is met de twee belangrijkste toeleveranciers een sterke relationele band opgebouwd waarbij veel (vertrouwelijke) informatie onderling wordt uitgewisseld.
De relationele banden met de afnemers zijn intensief te noemen, vooral in de ontwerpfase wordt veel informatie gedeeld en is er veelvuldig contact. Om de schaarse bronnen van Danielson optimaal te benutten zijn er een aantal procedures ontworpen om te voorkomen dat er teveel tijd wordt besteed aan niet relevante projecten. Daarnaast hebben deze procedures een positief effect op de mate van verscheidenheid van kennisverkrijging uit het netwerk, immers door deze werkwijze wordt voorkomen dat er te nauwe banden ontstaan met een bepaald deel van de klanten ( Yli-Renko ea (2001).
Door gebruik te maken van de gunstige structurele positie in haar netwerk (de brugfunctie) heeft Danielson (internationale) groei weten te realiseren. Dankzij de twee belangrijkste toeleveranciers is Danielson in staat geweest om belangrijk concurrentievoordeel te realiseren. De voordelen van brugfunctie nemen door de opkomst van het internet wel geleidelijk af. Dit fenomeen ook geconstateerd in een onderzoek van Chong ea (2009) waarin wordt aangegeven dat door de komst van internet informatie binnen een supply chain sneller en eenvoudiger voorhanden is waardoor er eerder wordt overgegaan tot verlaging van de totale transactiekosten binnen deze supply chain.
Daarnaast gebruikt Danielson haar netwerkkennis ook bij het verrichten van innovaties. Zo is er recent nog in samenwerking met een Duitse toeleverancier en een Finse afnemer een innovatieve techniek ontwikkeld genaamd ‘optical bonding’.
43 Deelvraag 2: Wat is de invloed van het absorptievermogen op de internationalisatie van kennis intensieve MKB bedrijven?
Uit de case studie komt naar voren dat de respondenten het absorptievermogen van Danielson in verhouding tot haar concurrenten als relatief hoog beoordelen.
De al gedane investeringen in R&D activiteiten in de afgelopen jaren hebben een positief effect gehad op de verkrijgingscapaciteit want Danielson is goed in staat om intern nieuwe competenties te ontwikkelen. Wel wordt aangegeven dat de verkrijgingscapaciteit onder druk kan komen te staan door de vermindering van het aantal R&D medewerkers. Ook de opnamecapaciteit profiteert van de investeringen in R&D want hierdoor heeft
Danielson voldoende capaciteiten om nieuwe technologieën te assimileren. Opvallend is wel dat Danielson niet beschikt over een kennismanagementsysteem; het management geeft aan hier niet de toegevoegde waarde van in te zien. De transformatiecapaciteit wordt gemiddeld gezien ook als voldoende beschouwt, wat hier vooral opvalt, is de score op de meetfactor transmissie van IT kennis, dit wordt door alle respondenten als zeer matig beoordeeld. IT staat niet op de strategische agenda van Danielson en wordt gezien als een noodzakelijk iets.
De exploitatiecapaciteit profiteert vooral van de beschikbare touchscreen kennis in
combinatie met de aanwezige productiemiddelen. Danielson is in staat om snel prototypes te maken en daarbij ook nieuwe technieken toe te passen. Hier kan gesteld worden dat er een optimum is tussen kennis en productiemiddelen iets wat Denicolai ea (2014) als een vereiste voor het kunnen realiseren van internationale groei.
Voor wat betreft de invloed van het absorptievermogen op het internationalisatieproces kan worden gesteld dat hier ook bewijs voor is gevonden in de case studie. Vooral het voorbeeld van de ontwikkeling van de ‘optical bonding’ techniek laat zien dat Danielson profiteert van haar huidige absorptievermogen omdat het in staat is om externe kennis om te zetten in innovaties voor een buitenlandse markt.
Deelvraag 3: Wat is de invloed van de ondernemer en het managementteam op de internationalisatie van kennis intensieve MKB bedrijven?
Uit de casestudie komt naar voren dat internationale ervaringen van de directeur en het managementteam een significante rol spelen bij het internationalisatieproces. Zonder internationale werkervaring en voldoende talenkennis is het praktisch onmogelijk om in een kennisintensieve bedrijfstak waarin Danielson opereert klanten goed te bedienen. Tijdens de ontwerpfase van een product zijn er veelvuldig gedetailleerde contacten met de klant en daarbij is talenkennis van cruciaal belang. Het managementteam van Danielson speelt in dit proces een belangrijke rol.
44 Deelvraag 4: Welke invloed hebben de kenmerken van een kennisintensief MKB bedrijf op het internationalisatieproces?
Uit het literatuuronderzoek kwam naar voren dat er drie kenmerken van kennisintensieve MKB bedrijven zijn die een bepalende rol kunnen spelen, te weten de afzetmarkt van het bedrijf, de invloed van de hoge R&D kosten en de mate van concurrentie.
In het geval van Danielson komt vooral naar voren dat het actief is op een niche markt en dat het daarom noodzakelijk is om buitenlandse markten te betreden omdat het anders de groeidoelstellingen niet zal kunnen realiseren.
De invloed van de hoge R&D kosten op het internationalisatieproces bij Danielson is niet direct aangetoond in de case studie echter het vermoeden bestaat dat er een verband is. Om dit aan te kunnen tonen moet er een relatie worden gelegd tussen de R&D kosten en de groeidoelstellingen. Dit is echter tijdens de case studie niet nader onderzocht.
Voor de invloed van de grote mate van concurrentie zijn geen aanwijzingen gevonden. Volgens Saarentko ea (2004) moet een kennisintensieve organisatie snel op alle
wereldmarkten gaan acteren als het in een markt actief is met een snelle
productlevenscyclus en een grote concurrentie. Deze kenmerken zijn echter niet van toepassing op de markt waarin Danielson actief is.
Samenvattend kan worden geconcludeerd dat voor wat betreft de beantwoording van de centrale onderzoeksvraag er is aangetoond dat er vier factoren zijn die invloed uitoefenen op het internationalisatieproces van kennisintensieve MKB bedrijven namelijk,
netwerkkennis, het absorptievermogen, de rol van de ondernemer en het managementteam en de specifieke kenmerken van kennisintensieve MKB bedrijven.
5.2 Discussie
Uit de case studie komt naar voor dat Danielson beschikt over een relatief hoog
absorptievermogen in verhouding tot haar directe concurrenten. Echter nadere analyse van de uitkomsten van de meetfactoren laat zien dat er een aantal punten zijn waarop Danielson duidelijk minder scoort dan haar concurrenten. In deze paragraaf zullen een aantal
aanbevelingen worden gedaan die daar betrekking op hebben:
Het ontbreken van een kennismanagementsysteem bij Danielson kan verstrekkende gevolgen hebben. Sparrow (2000) geeft aan MKB bedrijven door hun relatief smalle personele bezetting extra kwetsbaar bij vertrek van sleutelfiguren binnen de organisatie. MKB bedrijven zijn immers erg afhankelijk van de kennis die deze medewerkers hebben verkregen en ontwikkeld. Door gebruik te maken van een kennismanagementsysteem kan dit risico worden verkleind (Sparrow, 2000). Daarnaast zal een kennismanagementsysteem de efficiency en de effectiviteit van een organisatie verbeteren (Dahiya ea 2012), waardoor Danielson haar beperkte resources optimaal kan inzetten. Het management van Danielson
45 wordt daarom geadviseerd om het invoeren van een kennismanagementsysteem te
overwegen.
Een andere constatering betreft het in stand houden van het huidige niveau van het
absorptievermogen. Door de bezuinigingen en de daarmee gepaard gaande reducering van het aantal R&D medewerkers bestaat het gevaar dat de opnamecapaciteit snel gaat
afnemen en daarmee uiteindelijk het totale absorptievermogen. Een afnemend
absorptievermogen kan ook een negatief effect geven op de netwerkrelaties. Zoals ook door Park (2012) wordt aangeven is er een directe relatie tussen de hoogte van het
absorptievermogen en de netwerkactiviteiten van een organisatie. Hierdoor bestaat het gevaar dat de internationalisatie van Danielson door twee factoren negatief wordt beïnvloed, namelijk het absorptievermogen en de netwerkkennis. Het verdient daarom aanbeveling om het huidige niveau van het absorptievermogen in stand te houden. 5.3 Nawoord
Tijdens het afronden van deze thesis werd duidelijk dat Danielson Europe BV is
overgenomen door een Zwitserse multinational genaamd Schurter AG. Deze gebeurtenis heeft geen invloed gehad op de case studie omdat de respondenten al waren geïnterviewd voor deze overname. Welke invloed deze overname gaat hebben op het
46 Literatuurlijst
Aaby, N-E., Slater, S.F. 1989, Management influences on export performance: a review of the empirical literature 1978-88, International Marketing Review, Vol. 6 No.4, pp.7-26.
Baarda, D, Goede, M. de, Teunissen, J. 2001. Basisboek kwalitatief onderzoek: praktische handleiding voor het opzetten en uitvoeren van kwalitatief onderzoek. Stenfert Kroese. Audretsch, D.B., Thurik, A.R. 2000 Capitalism and democracy in the 21st Century: from the managed to the entrepreneurial economy Journal of evolutionary economics, 10 17-34 Autio, E, Sapienza, H., Alemeida, J. 2000 Effects of age at entry, knowledge intensity, and imitability on internationalization Academy of Management Journal Oct , Vol 43, issue 5 pg 909-925
Boeije, H. R. 2006 Analyseren in kwalitatief onderzoek: denken en doen. Den Haag: Boom onderwijs
Bonaccorsi, A. 1992 On the relationship between firm size and export intensity Journal of International Business Studies (1992): 605-635.
Buckley, P.J. Foreign direct investment by small and medium sized Enterprises: the theoretical background. The internationalization of the firm (pp. 1999-) NY: International Thomson Business Press.
Camison, C. G, Fores, B. 2010 Knowledge absorptive capacity: New insights for its conceptualization and measurement Journal of Business Research 63, 707-715
CBS 2011 Het Midden en kleinbedrijf naar regio Gusta van Gessel-Dabekaussen http://www.cbs.nl/&cof=FORID:11&q=midden-+en+klein
Chong, A.Y.L., Ooi, K.B.2009 Factors affecting the adoption level of e-commerce: an empirical study. Journal of Computer Information Systems, 50 13-22
Cohen, W.M., Levinthal, D.A., 1990 Absorptive capacity: a new perspective on learning and innovation Administrative Science Quartely 35, 128-152
Corbin, J. & Strauss, A., 2008. Elaborating the Analysis. In Basics of qualitative research: techniques and procedures for developing grounded theory. 3rd ed. Thousand Oaks: Sage Publications. pp.195-229.
Dahiya, D., Gupta, M., Jain, P. 2012 Enterprise Knowledge Management System: A multi agent perspective Information Systems, Technology and Management 285 (4), 271-281
47 Denicolai, S. Zucchella, A. Strange, R. , 2014 Knowledge assets and firm international
performance International Business Review 23 55-62
Dooley, K. 2001 Social research methods. 4 th ed. Upper Saddle River, NJ.
Dyer, J.H., Singh, H. 1998 The relational view: Cooperatieve strategy and sources of interorganizational competitive advantage. The Academy of Management Journal, 23(4) Foss, N.J., Eriksen, B. 1995 Competitive advantage and industry capabilities in Montgomery (CA) Resource based and Evolutionary theories of the firm Kluwer Academic Publishers, Boston, MA pp 43-69
Freeman, S. Hutchings, K. Lazaris, M. Zyngier, S. 2010 A model of rapid knowledge development: the smaller born-global firm International Business Review, 19 (1) 70-84 Gulati, R. 1999 Network location and learning: The influence of network resources and firm capabilities on alliance formation Strategic Management Journal, 20 (5), 397-420
Gholami, M. Mehrdad Asli, M. Shirkuhi, S. 2013 Investigating the influence of knowledge management practices on organizational performance: An empirical study. Acta
Polytechnica Hungarica, Vol 10. No2
Gruber, M. 2004 Marketing in new ventures, Theory and empirical evidence Schmalenbach business review 56: 164-199
Harris, R., Li, Q 2009 Exporting, R&D, and absorptive capacity in UK establishments Oxford Economic Papers, Oxford University Press, vol 61(1), pages 74-103, January
Johanson, J, Wiedersheim-Paul, F. 1975 The internationalization of the firm-four Swedish cases, Journal of Management Studies, October , pp 305-22
Johanson, J., Vahlne, J.E. 1977 , The internationalisation process of the firm- a model of knowledge development and increasing foreign market commitments, Journal of International Business Studies, Vol 8 No. 1, pp 23-32
Karagozoglu, N., Lindell, M. 1998 Internationalization of small and medium technology based firms: An exploratory study Journal of Small Business Management, 36 (1) 44-59 Kim, L. 1997 Imitation to innovation: The dynamics of Korea's technological learning. Harvard Business Press
Lu, J.W., Beamish, P. 2001 The Internationalization and Performance of SMEs Strategic Management Journal, Vol. 22, No. 6/7, Special Issue: Strategic
Entrepreneurship:Entrepreneurial Strategies for Wealth Creation. (Jun. - Jul., 2001), pp. 565-586.
Mejri, K, Umemoto, K. 2010 Small and medium-sized enterprise internationalization: towards the knowledge based model Journal of International Entrepreneurship, 8(2): 156-167
48 Moenaert, R.,Souder, W. 1990 An information transfer model for integrating marketing and
R&D personnel in new product development projects Journal of product innovation
management 7.2: 91-107.
Mowery, D., Oxley, J. 1995 Inward technology transfer and competitiveness: the role of
national innovation systems. Cambridge journal of economics 19.1 : 67-93.
Muscio, A. 2007 The impact of Absorptive Capacity on SMEs’Collaboration Economics of Innovation and New Technology Vol. 16(8) pp 653-668
Musteen, M., Francis, J. Datta, D. 2010 The influence of international networks on
internalization speed and performance: A study of Czech SMEs Journal of World Business 45 197-205
Nummela, N, Puumalainen, K, Saarentketo, S.2005 Internationational Growth Orientation of Knowlegde-Intensive SMES. Journal of International Entrepreneurship 3, 5-18
Ojala, A. 2009 Internationalization of knowledge-intensive SMEs: The role of network
relationships in the entry to a psychically distant market. Information Technology Research Institute, University of Jyvaskyla. International Business Review , 18 , 50-59
Oviatt, B., McDougall, P. 1994 Toward a theory of international new ventures Journal of International Business Studies; First Quarter 1994;25,1
Pangarkar, N. 2008 Internationalization and performance of small- and medium-sized enterprises Journal of World Business Volume 43, Issue 4 October 2008, Pages 475-485 Park, T, Rhee, J. 2012 Antecedents of knowledge competency and performance in born globals: the moderating effect of absorptive capacity Management Decision Vol 50 No 8 Pittaway, L 2004. Networking and innovation: a systematic review of the evidence. International Journal of Management Reviews 5.3‐4: 137-168.
Prashantham S 2005 Towards a Knowledge-Based conceptualization of Internationalization Journal of International Enterprises 3 (1): 37-52
Qian, G. 2002 Multinationality, product diversification and profitability of emerging US small and medium enterprises. Journal of Business Venturing 17: 611-633
Rao, S., Metts, G., Monge, C. 2003 Electronic commerce development in small and medium sized enterprises: A stage model and its implications. Business Process Management Journal, Vol 9 No 1 Emerald Group Publishing
Reuber, R Fischer, E. 1997 The influence of the management team’s international experience on the internationalization behavior of SMES Journal of International Business Studies, Vol 28 issue 4
49 Ruzzier, M., Hisrich, R., Antoncic, B. 2006 SME Internationalization research: past, present, and future Journal of Small Business and Enterprise Development, Vol 13 No. 4
Saarenketo, S, Puumalainen, K., Kuivalainen, O. Kylaheiko, K. 2004 Dynamic knowledge-related learning processes in internationalizing high-tech SMEs International Journal Production Economics 89 p 363-378
Silverman, D. 2006. Interpreting qualitative data: methods for analyzing talk, text and interaction. London: Sage Publications.
Schoonjans, B, Van Cauwenberge, P., Bauwhede, H. van der 2013 Formal Business networking and SME growth Small Business Econ 41: 169-181
Sparrow, J. 2001 Knowledge management in small firms. Knowledge and Process Management 8.1 : 3-16.
Thiel, S. van 2007. Bestuurskundig onderzoek; een methodologische inleiding. Uitgeverij Coutinho,Bussum.
Thun, J-H, Druke, M., Hoenig, D. 2011 Managing uncertainty- an empirical analysis of supply chain risk management in small and medium-enterprises International Journal of Production Research, Vol 49 No 18 2011
Uzzi, B. 1997 Social structure and competition in interfirm networks: The paradox of embeddedness. Administrative Science Quarterly, 42 (1), 35-67
Yin, R.K., 2009. Case Study Research. In Design and Methods. 4th ed. California: Sage. Yli-Renko, H. , Autio, E., Sapienza, H. 2001 Social Capital, knowledge acquisition and
knowledge exploitation in young technology based firms Strategic Management Journal, Vol 22 pp 587-613
Zahra, S, George, G. 2002 Absorptive Capacity: A Review, Reconceptualization and Extension The Academy of Management Review, Vol 27, No 2 (2002) pp 185-203
Zahra, SA, Ireland RD, Hitt MA 2000 International expansion by new venture firms: international diversity, mode of market entry, technological learning and performance. Academy of Management Journal 43(5): 925-950
Zucchella, A, Palamara, G, Denicolai, S.2007 The drivers of early internationalization of the firm Journal of World Business 42 268-270
50 Bijlage A Vragenlijst
Vragenlijst voor open interviews:
Inleiding
Netwerk
Kunt u aangeven welke netwerkrelaties Danielson in uw ogen heeft? Wat zijn de voordelen van de verschillende netwerkrelaties?
Wat zijn de nadelen van de verschillende netwerkrelaties? Welke informatie wordt gedeeld met de relaties?
Hoe sterk is de band met de verschillende relaties? Werkervaring managementteam
Wat is uw internationale werkervaring? Welke opleiding heeft u genoten? Welke buitenlandse talen spreekt u?
Hebt u veel zakelijke contacten in het buitenland? Hebt u ervaring met internationalisatietrajecten?
Hoe belangrijk is volgens u het hebben van internationale werkervaring?
Absorptievermogen
Kunt u onderstaande stellingen afzetten tegenover de concurrentie van Danielson door een cijfer van 1 tot 5 toe te kennen waarbij 1 staat voor in zeer geringe mate en 5 staat voor in zeer grote mate:
V1 In welke mate heeft Danielson de capaciteit om voortdurend relevante en up to date informatie en kennis te verkrijgen over huidige en potentiele concurrenten?
V2 De mate waarin wordt samengewerkt met andere R&D organisaties voor kenniscreatie en innovatie
V3 De mate waarin het management een pro actieve houding naar haar omgeving heeft om ontwikkelingen in de gaten te houden en nieuwe mogelijkheden te ontdekken.
51 V4 Hoe beoordeelt u de effectiviteit van Danielson in het maken van programma’s welke
gericht zijn op het intern ontwikkelen van technologie verkrijging van R&D centra, klanten of toeleveranciers?
O1 In hoeverre heeft Danielson de capaciteit om nieuwe technologieën en innovaties op te nemen in de organisatie welke bruikbaar en succesvol zijn.
O2 In welke mate kan Danielson gebruik maken van het kennisniveau, ervaring en competenties van de medewerkers om nieuwe kennis op te nemen en te interpreteren?
O3 In welke mate wordt er door de medewerkers van Danielson deelgenomen aan trainingen en beurzen?
O4 De mate waarin Danielson mogelijkheden creëert voor het opstellen van kennis managementprogramma’s welke de firma in staat stelt om kennis en technologie van andere bedrijven te begrijpen en te analyseren.
T1 In welke mate heeft Danielson de capaciteit om informatie technologie te gebruiken om processen te verbeteren zoals informatiestromen en kennisdeling?
T2 De mate waarin de organisatie in staat is om haar eigen competenties te gebruiken om onnodige interne kennis te elimineren opdat het extern zoeken van alternatieven wordt gestimuleerd.
T3 De mate waarin Danielson bevordert dat technische kennis tussen alle medewerkers