Thans zien wy, na ons wensch, de wakkre Gentenaeren, Hun schrand're nagebuers in kunstzugt evenaeren! Thans zien w' hun Redenmaegd, die sints een ruymen tyd Haer waerdsten lauwertooy en schoon' hoedanigheyd In Odoacres(1)
vest ontydig had verloren,
Ryk, prachtig uytgedoscht, en op een nieuw erboren!
(1) Naem van hem die Gent ommuerde.
22
Ja, 't schynt aen haren zwier, en houding, en gelaet, Dat haer geene aerdsche hand ersteld heeft in dien staet: - Thans zien wy, in deeze oude en gryze omwalde mueren Het voorbeeld nagevorscht van uwe nagebueren;
Want, g' hebt, na hun gebruyk, heel Neêrland uytgedaegd, Ja menig kunstgenoot op uw Tooneel gevraegd
Om, op de beste wyz', met vier mael twee persoonen De Malabarsche Weeuw, Lanassa, te vertoonen, Die, door den schrand'ren geest van uwen letterheld(1) Is uyt 't oorspronklyk fransch in keurig vlaemsch gesteld. Maer, schoon of Lanassa, na haer vereysschend orden Van geestdrift, van gevoel, gebaermaking en woorden, Van landaert, van gezag door ons niet is vertoond; Denkt dat geen' maetschappy ons Nederland bewoond (Zoo ons 't gerugte tuygd van vele zedenschaeren) Die haer van stip tot stip volmaekt kan evenaeren Of schetsen op 't tooneel, na uw zoo diep gedacht: Veel min kan onze Gild', die slechts nae kennis tracht, Dit uytgekeurde stuk na uwen eysch vertoonen; Haer yverdrift dingt slechts naer uwe zegekroonen, Wyl ieder broedertal langst 't zelve spoor moet gaen, En dat die nimmer stryd geen lauw'ren kan ontfaên. - 't Is slechts door de oeffening en het gebruyk der reden Dat men den Schouwburg kent en zyn' bevalligheden! Ja, die zich niet beschaefd door oeffening en vlyt Blyft dompl'en in den poel der drieste onwetendheyd. Dit streelend' voorgedacht heeft ons, hoe onbedreven, Op 't Gentsche Schauwtooneel gewillig doen begeven,
23
En brengen onder d'oog: - ‘wat dat het snood gezag Van een' barbaersche wet in Indiën vermag; Hoe eene teedre weeuw, in 't aenzien aller volken Gedoemd word tot de vlamm' door Bramas tempeltolken! Hoe dit vervloekt gebruyk en gloeyend moord-altaer Door heblust word gestyft van Bramas offeraer; En hoe dat eyndelyk die gruwelyke zeden, Die schending der natuer, die bygeloovigheden, Dien priesterlyken haet, die dwaeling van een land,
Word eensklaps uytgeroeyd door een' menschlievend hand.’ -- Dit heeft den Gentenaer in onze tael doen bringen
Opdat men het verschil der ondermaensche dingen Leer' kennen door de kunst van 't waerdig Schauwtooneel: 'k Zing', met wat Godlijk heyl, dit dierbaer weerelddeel Veel meer dan eenig oord door d'Hemel word beschonken; 'k Zing hoe den Indiaen door geyle minnevonken
Zoo boos, ontaerd en vreed, zyn weêrloos vrouwgeslacht Veel eeuwen, goede God! heeft tot de vlam gebracht; En, trots den Indiaen en and're weereldstreeken Hoe wy Neerlanders hier rondborstig mogen spreken; Ons roemen op dit oord, als op een ryken schat, En zeg'nen onze wieg, onz' dierb're bakkermat....
'k Toon hoe men door 't bedryf van kunst en schauwtooneelen Ziet, in een kleyn bestek, de weereld en haer' deelen,
Des menschen ydelheyd, den voor en tegenspoed, Den twist, d'cendragtigheyd, den haet, den liefdegloed. -- Dit komt ge ook, schrand'ren prins der vlaemsche dichterlingen In dit zesverzig dicht zoo kundig ons te zingen:
‘'t Tooneelspel kwam in 't licht tot leerzaem tydverdryf; Het bootst de weereld na, het kittelt ziel en lyf,
24
Het prikkelt ze tot deugd, of slaet ze zoete wonden, Het wykt geen ander spel noch koninklyke vonden; Het toond, ja beurtelings, al 's menschen zottigheyd Daer Democriet om lacht en Heracliet om schreyt.’ - Ist zoo, o Gentenaers! kunstjonge Redenvad'ren,
Lyd dat onze oude Gilde U vlytiglyk mag naed'ren, Dat zy, ter goeder uer, zich need'rig werpe neer,
En, dat ik, op myn luyt, uw schauwburg-kunsten eer. Ist zoo, gaet yv'rig voord: laet, laet ons staeg beschauwen Dat gy niet anders zoekt dan tael en kunst te bauwen;
Dan 't Neèrlandsch Schauwtooneel, ten kost van zweet en vlyt, Te brengen in uw stad vol gloor' en eerlykheyd,
Tot spyt en wederwil van snoode aeterlingen Die roemen dat ze elkeen den lauwertak ontvringen, Die spreken of uw kunst, by hunne kunstwaerdy Niet waer dan kinderspel of slechte beus'lery; Ja, die hun trots gezwets zoo ver den teugel vieren, Als of geen eenig mensch den Schauwburg kon versieren Ten zy hy in hun vest zy in de kunst gevoed,
En in hun vreemde tael zich onderwyzen doet;
- Doch, tart die domme waen: voerd, voerd op uw tooneelen Wat bitt'ren tempeltwist en bloed'ge staetskrakeelen,
Wat hier een wulpsch gemoed, wat daer de goudzucht broed; Toond wat een trotse ziel d'onnooz'le lyden doet;
Toond wat een snood gebruyk, wat goddelooze zeden, Wat vuygen haet en nyd, wat laege vraek kan smeden, Toond, hoe de veynzery, de valschheyd, d'eygne baet Den zwakken ondermynd in listig momgewaed; Verheft de waere Deugd; geeft aen de weereld blyken Hoe d'ondeugd op het eynd' voor haer de vlag moet stryken.
-25
- Dan zal uw Schauwtooneel voor 's lands welvarendheyd, Gevestigd op de Deugd, in weerwil van den nyd,
Van roem, van glans omringd, en eeuw en tyd verdueren, En schitt'ren in den kring van Odoacres mueren.