Inleiding
Zoals uit de literatuur en richtlijnen blijkt, kunnen voedingsmiddelen, met name scherpe kruiden en bepaalde vruchten (zie Tabel 4), rosacea verergeren. [Steinhoff 2013, van Zuuren 2017, van Zuuren 2019] Dat geldt mogelijk ook voor oculaire rosacea, hoewel dit onzeker is. [Wladis 2018] Uit literatuur blijkt dat deficiëntie van omega-3-vetzuren in het dieet mogelijk ook rosacea kan verergeren. [Craig 2017] Derhalve zou toevoeging van omega-3-vetzuren aan het dieet mogelijk een therapeutische optie zijn. In de onderliggende systematische review werd één studie gevonden waarin dit effect werd onderzocht. Deze wordt hieronder besproken. [Bhargava 2016, Van Zuuren 2019]
Samenvatting van de literatuur (wetenschappelijke onderbouwing)
Een studie met een onduidelijk risico op bias met 130 patiënten met rosacea en oculaire klachten vergeleek omega-3-vetzuren tweemaal daags twee capsules (180 mg EPA en 120 mg DHA per capsule) met tweemaal daags placebocapsules gedurende zes maanden. [Bhargava 2016] Zie voor karakteristieken van de studies en risico op bias beoordelingen bijlage 1, blz. 172-5. Zie blz. 648-9 Summary of Findings Table 23 voor samenvatting resultaten en kwaliteit van bewijs.
Uitkomstmaat: Verandering in kwaliteit van leven aan het eind van de studie Deze werd niet onderzocht in de studie.
Uitkomstmaat: Verandering in ernst van rosacea volgens de patiënten aan het eind van de studie
Patiënten maakten gebruik van de ‘Dry Eye questionnaire and Symptom System’ (DESS) om deze uitkomstmaat te beoordelen (score 0-6 is mild, 6,1-12 matig en 12,1-18 ernstig). Het gemiddelde verschil (MD) na zes maanden was -5,10 (95% BI -5,63 tot -4,57; P < 0,00001) in het voordeel van de omega-3-vetzuren. [Bhargava 2016, van Zuuren 2019] Kwaliteit van bewijs is redelijk. Er is één keer afgewaardeerd voor onnauwkeurigheid (klein aantal patiënten).
Uitkomstmaat: Proportie patiënten die een bijwerking rapporteerde gedurende de studie Deze werd niet onderzocht in de studie.
Uitkomstmaat: Globale verbetering van ernst van rosacea volgens de behandelaars aan het eind van de studie
Er werden meerdere instrumenten gebruikt om deze uitkomstmaat te meten. De ‘Meibom gland score’ (lager is beter) liet een MD zien van -1,28 (95% BI -1,53 tot -1,03; P < 0,00001) in het voordeel van omega-3-vetzuren. [Bhargava 2016, van Zuuren 2019] De ‘Tear Break-
Rosacea – Richtlijn 2019 118 Up Time’ (TBUT, hoger is beter) was ook in het voordeel van omega-3-vetzuren (MD 3,30
seconden, 95% BI 2,86 tot 3,74; P < 0,00001). Tot slot liet ook de Schirmer test (hoger is beter) zien dat omega-3-vetzuren effectiever waren (MD 1,70 mm, 95% BI 0,62 tot 2,78; P = 0,002). Kwaliteit van bewijs is redelijk. Er is één keer afgewaardeerd voor onnauwkeurigheid (klein aantal patiënten).
Uitkomstmaat: Beoordeling van erytheem en/of teleangiëctasieën aan het eind van de studie Deze werd niet onderzocht in de studie.
Uitkomstmaat: Reductie in aantal laesies Deze werd niet onderzocht in de studie.
Uitkomstmaat: Benodigde tijd tot zichtbare verbetering
Dit was geen uitkomstmaat in de studie maar een lichte verbetering werd reeds gezien na een maand en nam daarna duidelijk toe. Kwaliteit van bewijs is redelijk. Er is één keer afgewaardeerd voor onnauwkeurigheid (klein aantal patiënten).
Uitkomstmaat: Duur van remissie Deze werd niet onderzocht in de studie.
Conclusies
-
Uitkomstmaat: Verandering in kwaliteit van leven aan het eind van de studie (cruciaal)
We zijn onzeker over het effect van het gebruik van omega-3-vetzuren op kwaliteit van leven. Er zijn geen data bekend.
Redelijk
Uitkomstmaat: Verandering in ernst van rosacea volgens de patiënten aan het eind van de studie (cruciaal)
Omega-3-vetzuren verminderen in vergelijking met placebo waarschijnlijk de klachten van oculaire rosacea volgens de patiënten.
Bhargava 2016, van Zuuren 2019
-
Uitkomstmaat: Proportie patiënten die een bijwerking rapporteerde gedurende de studie (cruciaal)
We zijn onzeker over het effect van het gebruik van omega-3-vetzuren op het aantal patiënten dat een bijwerking rapporteert. Er zijn geen data bekend.
Redelijk
Uitkomstmaat: Globale verbetering van ernst van de rosacea volgens de behandelaars aan het eind van de studie (belangrijk)
Omega-3-vetzuren verminderen in vergelijking met placebo waarschijnlijk de ernst van oculaire rosacea volgens de behandelaars.
Rosacea – Richtlijn 2019 119 -
Uitkomstmaat: Beoordeling van erytheem en/of teleangiëctastieën aan het eind van de studie (belangrijk)
We zijn onzeker over het effect van het gebruik van omega-3-vetzuren op erytheem en/of teleangiëctasieën. Er zijn geen data bekend.
-
Uitkomstmaat: Reductie in aantal laesies (belangrijk)
We zijn onzeker over het effect van het gebruik van omega-3-vetzuren op reductie in aantal laesies. Er zijn geen data bekend.
Redelijk
Uitkomstmaat: Benodigde tijd tot zichtbare verbetering (belangrijk)
Het effect van omega-3-vetzuren is in vergelijking met placebo waarschijnlijk na ongeveer een maand zichtbaar.
Bhargava 2016, van Zuuren 2019
-
Uitkomstmaat: Duur van remissie (belangrijk)
We zijn onzeker over het effect van het gebruik van omega-3-vetzuren op het duur van remissie. Er zijn geen data bekend.
Overige overwegingen
Op basis van de studie van Bhargava et al. is het aannemelijk dat suppletie met omega-3- vetzuren waarschijnlijk effectief is bij klachten van droge ogen bij oculaire rosacea volgens zowel patiënten als behandelaars. De ‘overall’ kwaliteit van bewijs is redelijk. Dit wordt ondersteund door algemenere publicaties over droge ogen en Meibomklierdysfunctie. [Craig 2017, Geerling 2017, Qiao 2013, TFOS DEWS II]
Omega-3-vetzuren zitten behalve in capsules ook in natuurlijke voeding zoals vette vis (makreel, zalm, haring, sardines en forel) en schaal- en schelpdieren. Alfa-linoleenzuur zit bijvoorbeeld in lijnzaadolie, sojaolie en walnoten. Omega-3-vetzuren zijn niet geregistreerd voor oculaire rosacea, maar zijn vrij verkrijgbaar bij drogisten en apotheken. Gebruik van omega-3-vetzuren gaat gepaard met kosten voor de patiënt. De gunstige effecten wegen duidelijk op tegen de ongunstige effecten.
Aanbevelingen
We bevelen aan om patiënten voor te lichten over de mogelijke effectiviteit van omega-3- vetzuren bij oculaire rosacea. Suppletie van omega-3-vetzuren kan door aanpassingen in het dieet of door het nemen van supplementen (tweemaal daags 360 mg EPA en 240 mg DHA).