Objectificatie

Participanten uit de survey-steekproef (N=338) gebruiken gemiddeld twee toestellen om YouTube te consumeren. De smartphone, computer of laptop zijn de toestellen waarop YouTube het meest gebruikt wordt. Deze toestellen worden gemiddeld twee tot drie keer per week gebruikt. De tablet en televisie blijken minder populaire toestellen te zijn. Ze worden slechts zelden tot maandelijks gebruikt. Een miniem aandeel

43

van de participanten (2%) gebruikt YouTube maandelijks of meer op andere toestellen (Playstation, Xbox, projector, Chromecast etc.). Tabel 5 geeft een overzicht weer van het gebruik van de toestellen in de steekproef van de survey. In de interviews werden de specifieke kenmerken van deze toestellen achterhaald.

Tabel 5: Gebruik van toestel per geletterdheid groep en totale steekproef Totale steekproef (N=338) Lage geletterdheid (n=105) Middelmatige geletterdheid (n=138) Hoge geletterdheid (n=95) M SD M M M De smartphone 4.79 1.91 3.88 5.05 5.43 De computer of laptop 4.90 1.82 4.19 5.05 5.46 De televisie 1.60 1.59 1.32 1.58 1.94 De tablet 0.97 1.78 0.86 0.94 1.14 Andere toestel* 0.28 1.03 0.15 0.16 0.60

* Deze optie werd niet verplicht, en werd niet door alle participanten ingevuld (n=171).

Kenmerken van de smartphone

De smartphone werd door meerdere participanten omschreven als een toestel om korte video's te bekijken (P10):‘Dan is dat zowat tussen de 5 en de 10 minuten. En dan bekijk ik dat wel op mijn gsm, […], het kan zijn dat ik bijvoorbeeld 6 filmpjes van 10 minuten bekijk.’ De smartphone werd omschreven als het meest flexibele toestel. De participanten hebben hun smartphone vaak bij, en kunnen YouTube op meerdere locaties en momenten doorheen de dag gebruiken. Door deze eigenschap wordt de smartphone ook soms geassocieerd met buitenshuis gebruik, zoals tijdens een verplaatsing met het openbaar vervoer (P6): ‘Dat zijn kortere video’s waardoor dak da sneller zo ne keer op de trein of als ik ergens aan het wachten ben en ik heb toevallig mijn oortjes bij, dan gaak da sneller doen.’ Het flexibele karakter van de smartphone werd vaak gelinkt aan het YouTube-gebruik in bed, voordat de participanten slapen (P7):‘Das veel gemakkelijker gewoon om bij u te hebben in plaats van zo ne pc op uwen schoot […] Gsm kunde gewoon mooi over je borst houden, dus zuiver voor het comfort eigenlijk.’

44 Kenmerken van de laptop of computer

In vergelijking met de smartphone, werd de laptop en computer gebruikt om video’s van langere duur te bekijken. Complementair met deze eigenschap, vermeldden de participanten dat deze toestellen vaak gebruikt worden voor het consumeren van inhoud waarbij een groot scherm van belang is. Zo geeft een participant aan dat ze bij het aandachtig en oplettend kijken eerder de laptop verkiest (P6):‘Op mijn smartphone vind ik da […] scherm te klein om da echt goed te kijken.’ Daarnaast konden de participanten op de laptop of computer andere activiteiten uitvoeren, terwijl ze YouTube consumeerden. De YouTube app op de smartphone maakt dit niet mogelijk (P7): ‘Omdak dan ook op mijn computer kan wisselen tussen tabblad, en mijne gsm als ik mijn scherm dichtdoe, dan stopt de muziek gewoon.’ Hoewel dit minder werd aangehaald dan de smartphone, werd de laptop ook gezien als een flexibel toestel. P6 verplaatst na de werkdag, haar laptop van de bureau naar haar bed om YouTube te bekijken (P6): ‘Dan neem ik die 's avonds gewoon van mijn bureau. Ge moet dat ook niet vasthouden, kzet da gewoon naast mij.’ Een andere participant geeft de nadelen weer van het gebruik van de laptop in het bed (P10):‘Als je zo met een laptop in uw bed ligt ofzo, moet je duizend kabels enzo nog, […], je moet al in bepaalde houding zitten of je ligt dan slecht soms.’ Deze standpunten geven aan dat naast de smartphone, de laptop ook wel een flexibel toestel is, in tegenstelling tot de computer die vast gekoppeld is aan een bepaalde locatie.

Kenmerken van de tablet en televisie

Net zoals de computer of laptop werden de tablet en televisie geassocieerd met eigenschappen zoals een groter scherm en het bekijken van langere video’s. De televisie bevond zich meestal op dezelfde plaats, thuis in de woonkamer. De tablet daarentegen werd omschreven als een dynamisch toestel, dat circuleert in de gemeenschappelijke ruimte.

Het was opvallend dat het televisie gebruik op YouTube vaak verliep via de smartphone. Eerst werd op dit toestel gezocht naar inhoud, om die dan te delen op de televisie. Eén participant gaf aan dat dit een efficiënte manier is (P8):‘Maar dan ga ik wel meestal […] opzoeken via mijn smartphone omdat dat snel gaat, maar dan link ik die wel altijd direct naar mijn tv dus ik kijk dan wel verder op tv.’ Daarnaast kan dit ook te maken hebben met het feit dat gedeelde toestellen minder persoonlijk zijn. Een andere participant die dit ook deed, gaf mee dat ze bij alle toestellen ingelogd was, behalve bij haar tablet omdat dit geen persoonlijk

45

toestel was. In contrast tot de smartphone, computer of laptop, vonden we bij de tablet en televisie geen duidelijke aanwijzingen dat aanbevelingen gebruikt worden. Enerzijds werd dit gebruik geassocieerd met het opzoeken van specifieke inhoud, anderzijds werd een ander toestel gebruikt om eerst inhoud op te zoeken. Dit doet vermoeden dat aanbevelingen weinig tot niet gebruikt worden op deze toestellen. In dit onderzoek gingen we wel niet na wat participanten deden na hun zoekopdracht, er bestaat een mogelijkheid dat er gestart wordt met een zoekopdracht om dan vervolgens toch de aanbevelingen te gebruiken.

Toestellen en sociale context

YouTube wordt ook samen met anderen gedomesticeerd. Ongeveer de helft van de participanten (52%) in de survey gaven aan dat ze YouTube soms gebruikten met vrienden of vriendinnen (67%) gezin of familie (51%), vrienden of vriendinnen (47%), collega’s (18%) en leerlingen uit de klas (2%). De televisie is het meest populaire medium bij het YouTube-gebruik met anderen. Wanneer YouTube met anderen wordt gebruikt, dan is dat vaak om iets specifiek te tonen, de volgende participant geeft dit ook aan (P4):‘Als ik al ne keer op de televisie bekijk, da is dan meestal met andere mensen erbij en das dan heel specifiek een bepaalde video da iemand ne keer wil tonen of da we ne keer samen gaan bekijken.’ Hoewel we suggereerden dat het opzoeken van specifieke inhoud lag aan het gebruik met anderen, vonden we dat meerdere participanten ook specifieke inhoud opzochten toen ze individueel keken naar de televisie.

Toestellen en ruimtelijke context

Wat de ruimtelijke context betreft, blijkt het huishouden centraal te staan in de domesticatie van YouTube. Het platform wordt het meest gebruikt thuis in de persoonlijke ruimte (86%) en kan hierdoor gelinkt worden met het concept bedroom culture (Bovill & Livingstone, 2001). Jongeren en jongvolwassenen brengen een aanzienlijk deel van hun vrije tijd met media thuis door. Dit zou vaker gebeuren in een persoonlijke ruimte, dan in een gemeenschappelijke ruimte. We vonden echter ook dat YouTube vaak geconsumeerd wordt in een gemeenschappelijke ruimte (53%). Een nuancering bij het linken van dit concept aan onze bevindingen is dat de steekproef bestaat voornamelijk uit jongvolwassenen. Sommige participanten kunnen bijvoorbeeld al op zichzelf wonen, waardoor de persoonlijke ruimte wordt vervangen door de gemeenschappelijke ruimte. Daarnaast controleerden we niet of participanten beiden invulden. Naast het

46

huishouden, wordt YouTube ook op andere plaatsen gebruikt zoals op het werk (19%), in een openbare ruimte (8%), op school (8%) en op andere locaties (6%).