Moralistiese benaderings ten opsigte van houdings en gesindhede

Volgens  Cilliers (2004:75 e.v.) verander talle predikers  die evangelie in ‘n moralistiese oproep  tot selfverbetering. In moralisme moet ons God as’t ware teenwoordig stel, sy Woord aktiveer,  self  die  verlossing  bewerkstellig.  Die  taalstruktuur  daarvan  word  deur  voorwaardelike  sinskonstruksies  gekenmerk.  God  se handelinge word  nie  so  uitgespreek  dat  mense op  grond  daarvan  kan  handel  nie,  maar  afhanklik  gemaak  van  mense  se  handelinge.  Dis  nie  meer  God  wat deur sy handeling ‘n situasie skep nie, maar mense wat ‘n situasie moet herskep om God te  laat handel. 

Volgens  Dreyer  (2005:30)  impliseer  ‘n  moralistiese  benadering  tot  vergifnis  dat  mense  aan  bepaalde voorwaardes moet voldoen om toegang te verkry tot God se koninkryk. Slagoffers van  geweld  voldoen  moeilik  aan  hierdie  voorwaardes.  Hulle  is  reeds  deur  die  geweldenaar  tot 

slagoffer  gemaak.  Nou  kry  hulle  die  opdrag  om  te  vergewe.  Of  hulle  dit  regkry  of  nie,  is  bepalend vir hulle eie vergifnis en toegang tot God se koninkryk. Die teologiese “oplossing” wat  aangegee  word,  is  die  kruisdood  van  Jesus.  Omdat  Hy  dit  gedoen  het,  is  vergifnis  moontlik.  Hierdie “oplossing” maak dit vir ‘n slagoffer nog moeiliker. Die “ons” in die Ons Vader gebed is  volgens  Dreyer  (2005:31)  volgelinge  van  Jesus wat  die  opdrag kry  om  te  vergewe nadat  hulle  self heel geword het en vergewe is. Indien ‘n persoon nog nie heel is nie, moet die verhaal eers  vertel word en erkenning gegee word daaraan dat ‘n skreiende onreg plaasgevind het. Daarna  kan die persoon deur psigologiese prosesse wat tyd neem, tot heelheid kom. Dan eers geld die  opdrag om te vegewe. Slagoffers van geweld word nie uitgesluit uit God se genade omdat hulle  sukkel  om  te  vergewe  nie  of  selfs  omdat  hulle  moeite  het  om  te  glo  nie.  Volgens  Poling  (1997:158) is die betekenis van vergifnis deur die Christelike kerke so goedkoop gemaak dat dit  ten  opsigte  van  genesing  en  versoening  tussen  mense,  deel  geword  het  van  die  probleem  eerder as van die oplossing. Vergifnis behoort gesien te word as een van die laaste stappe in die  proses  van  genesing  wat  onder  meer  rou  insluit.  Die  feit  dat  rou  deel  is  van  die  proses  wat  nodig  is  om  by  werklike  vergifnis  uit  te  kom,  dien  vir  die  navorser  as  bevestiging  dat  die  weeklaag ‘n plek behoort te hê tydens prediking om sodoende daartoe by te dra om mense met  die rouproses te help.     

‘n Ander manier om vergifnis op ‘n moralistiese wyse te benader, is dié waarna Nel (2003:47)  verwys, naamlik dat berou as voorwaarde vir vergifnis gestel word. Die navorser is van mening  dat  dit  soms  vir  iemand  moeilik  kan  wees  om  berou  te  toon  vanweë  pyn  wat  ervaar  word.  Sodanige pyn het waarskynlik ook ‘n invloed uitgeoefen wat betref die misstap wat begaan is.  Genesing  van  daardie  pyn  is  dus  nodig  om  uiteindelik  berou  te  kan  hê.  Vergifnis  wat  onvoorwaardelik  ontvang  is,  behoort  ‘n  belangrike  bydrae  te  lewer  ten  opsigte  van  genesing  van  pyn  en  die  berou  wat  daarop  volg.  Dit  wil  dus  vir  die  navorser  voorkom  dat  berou  ‘n  uitvloeisel is van vergifnis wat onvoorwaardelik ontvang is, eerder as ‘n voorwaarde vir vergifnis.    Daar sal in afdeling 4.7.3 verwys word na preke wat die indruk skep dat ‘n mens se houding iets  is waaroor jy die volle beheer het. De Klerk (2007:193) wys egter daarop dat dit moeilik is om  houdings te verander aangesien so ‘n verandering nuwe maniere van dink vereis. Die navorser 

is verder van mening dat onverwerkte pyn ‘n invloed op mense se houdings uitoefen en dikwels  ook tot gevoelens van onwaardigheid aanleiding gee. Lindhardt (2007:117 e.v.) wys daarop dat  sommige teoloё sulke gevoelens van onwaardigheid as sonde beskou omdat dit neerkom op ‘n  gebrek aan vertroue in God. Die feit is egter dat sulke gevoelens dikwels die gevolg is van die  sosiale onderdrukking van individue en groepe. Redenasies oor vergifnis sal in so ‘n geval nie vir  die slagoffers ‘n sinvolle boodskap inhou nie. Voldens die navorser se oordeel, is dit nodig dat  daar ten opsigte van houdings en gevoelens van onwaardigheid rekening gehou moet word met  die  onderskeid  tussen  eerste  orde  verandering  en  tweede  orde  verandering  waarna  Dreyer  (2005:29) verwys. Eerste orde verandering is wanneer die persoon verander, maar die sisteem  onveranderd bly, terwyl die tweede orde verandering gaan oor die verandering van die sisteem  self. Alles is anders want die persoon en die sisteem het verander. Die navorser is van mening  dat preke wat mense tot ‘n houdingsverandering  oproep, meestal  ‘n  eerste  orde verandering  vereis  terwyl  ‘n  tweede  orde  verandering  in  werklikheid  nodig  is.  Sodoende  word  daar  ‘n  onmoontlike eis aan die individu gestel terwyl die sisteme wat moet verander nie aangespreek  word nie en die pyn wat deur die betrokke sisteme veroorsaak word buite rekening gelaat word.  Dit  is,  volgens  die  navorser  se  oordeel,  juis  nodig  dat  daar  verandering  ten  opsigte  van  die  maniere van dink oor manwees nodig is om sommige mans se houding te verander. 

Die  gedagte  wat  deur  Paulus  genoem  word  in  Galasiёrs  2:19‐20  waar  hy  sê  “Ek  is  saam  met 

Christus  gekruisig,  en  nou  is  dit  nie  meer  ek  wat  lewe  nie,  maar  Christus  wat  in  my  lewe”, 

beteken, volgens die navorser se oordeel, nie dat jy as mens ophou om te bestaan en dat jou  eie belange en die pyn wat jy moontlik ervaar, nie meer tel nie. Dit is, volgens die navorser se  oordeel,  eerder  ‘n  getuienis  van  die  feit  dat  Christus  aan  ‘n  mens  se  lewe  ‘n  besondere  betekenis  gee  wat  ‘n  verskil  maak  aan  jou  manier  van  lewe.  Hierdie  verskil  gee  daartoe  aanleiding  dat  jy  die  gesindheid  van  Christus  waarvan  Paulus  in  Filippense  2:5  praat,  al  hoe  meer begin te weerspieёl. Om Christus se gesindheid te weerspieёl is dus ‘n uitvloeisel van die  betekenis  wat  Christus  aan  ‘n  mens  se  lewe  gee  eerder  as  iets  wat  ‘n  mens  self  eers  moet  regkry om jou van God se teenwoordigheid te verseker. ‘n Mens se gesindheid kan egter deur  pyn  geblokkeer  word.  Daarom  is  dit  nodig  dat  pyn  verwerk  moet  word  in  die  lig  van  die  betekenis  wat  Christus  aan  ‘n  mens  se  lewe  gee  en  die  feit  dat  Hy  Hom  met  jou  pyn 

geїdentifiseer het. Dit is juis hierdie betekenis wat gemis word indien ‘n verandering in houding  of gesindheid as voorvereiste vir die werk van God gestel word, soos wel gebeur het tydens ‘n  preek waana daar in afdeling 4.7.3 verwys sal word.