Hoofstuk 3: Raakpunte tussen kontekstuele teologie en die situasie van die
3.6 Die noodsaaklikheid dat prediking kontekstueel moet wees
Volgens González & González (1994:52) sou prediking nie nodig wees nie indien dit nie nodig was dat die boodskap van die evangelie met ‘n hedendaagse situasie in verband gebring moet word nie. In hierdie afdeling sal daar vervolgens gepoog word om sekere van die gedagtes wat in afdeling 3.3 opgeduik het, na die prediking deur te trek. Daar sal verder gepoog word om vir die gedagtes in verband met prediking waarby daar op hierdie wyse uitgekom sal word, ondersteuning te vind in literatuur wat op prediking betrekking het.
Daar is in afdeling 3.3 daarop gewys dat kontekstuele teologie nie net aandag gee aan die ervarings wat in sekere situasies ontstaan nie, maar ook daarna streef om die betrokke konteks te verander om sodoende deel te wees van die proses van kulturele vernuwing. Prediking behoort dus ook aandag te gee aan die ervarings wat binne die betrokke konteks aan die orde is. Cilliers (2004:150) wys daarop dat dit nodig is dat die regte dieperliggende eksistensiёle vrae in die preekmaakproses aan die orde kom sodat dit nodig is dat predikers na mense in hulle konteks moet luister. Verder behoort die prediking by te dra tot die verandering van die betrokke konteks. Volgens Pieterse (1991:20 e.v.) is die bedoeling van prediking die opwek van die geloof in Jesus Christus, die opbou van die geloof en die gevolglike verandering wat op persoonlike en samelewingsvlak bewerk word.
In afdeling 3.3 is daar verder daarop gewys dat teologie se taak daarin geleë is om God se werk – dit is sy bevrydende handelinge – vir die wêreld te interpreteer. Ten opsigte van hierdie bevrydende handelinge is persepsies en samewerking met alles wat geskep is, van besondere belang. Prediking behoort ook die bevrydende handelinge van God te verkondig. Cilliers (2004:53) noem die volgende die basiese homilitiese reёl: “Prediking het altyd te make met die
verkondiging van die realiteit van die teenwoordige, verlossende God, van die werke van die Vader, Seun en Heilige Gees.” Die verkondiging behoort daartoe by te dra om mense se
persepsies te verander. Volgens Cilliers (2004:155) is die taak van prediking onder meer om die tydgees telkens weer in die lig van die Koninkryk van God te herinterpreteer, om te onderskei waarop dit werklik aankom. Die navorser is van mening dat die herinterpretasie van die tydgees van besondere belang is ten opsigte van die bydrae wat deur prediking gelewer kan word in verband met nuwe maniere van dink oor manwees. Die gemarginaliseerde man wat daartoe genoodsaak is om vir homself nuwe maniere van dink oor manwees uit te werk, moet juis die tydgees herinterpreteer ten einde te onderskei waarop dit werklik aankom. Volgens die navorser se oordeel sal die onderskeiding van waarop dit aankom, sinvol wees indien dit gepaard gaan met die ontdekking van wat God deur die betrokke man wil doen of reeds besig is om deur hom te doen. Volgens Muehl (1986:81) behoort predikers ernstig aandag te gee aan die verband tussen Christologie en die kwessie van die doel van die mens se lewe. Dit kom daarop neer dat kruis van Jesus Christus nie op so ’n wyse verkondig moet word dat die klem val op verlossing uit ‘n sondige wêreld eerder as die transfomasie van die manier van lewe binne die geskiedenis nie.
Daar is ook in afdeling 3.3 verwys na die persepsie van sonde as iets wat beide persoonlik en struktureel is. Sonde het nie net te doen met mense se verhouding met God en met mekaar nie, maar is ook in die strukture van die samelewing ingebed. Cilliers (2004:58) wys daarop dat prediking wat vryspraak is, ook die omstandighede en strukture waarbinne spesifieke mense hulself bevind, aanspreek. Muehl (1986:65) wys daarop dat sosiale strukture ‘n lewe van hulle eie het wat ernstig opgeneem en verstaan moet word deur diegene wat ‘n meer menslike wêreld wil bou. Muehl (1986:70 e.v.) wys verder daarop dat om net Christus te verkondig uiteindelik daarop neerkom dat Christus glad nie verkondig kan word nie. Dit kom daarop neer
dat predikers daarteen moet waak om nie so oorgretig te wees om die goeie nuus te bring dat die indruk geskep word dat die ewigheid so gretig is oor ons verlossing dat God nie omgee oor wat ons intussen met ons lewens doen nie en ons korrupsie in die proses oorgesien word. Dit wil dus vir die navorser voorkom dat die verkondiging van Christus se verlossingswerk eers tot sy reg kom indien dit geskied in samehang met die strukture van die samelewing waarin sonde op so ‘n wyse ingebed is dat die strukture ‘n destruktiewe invloed op sekere mense se lewens uitoefen. Daar is in afdeling 3.3 reeds daarop gewys dat die navorser van mening is dat die stereotipes ten opsigte van manwees ‘n voorbeeld is van sonde wat in strukture neerslag gevind het. Dit hou die implikasie in dat die prediking ook sodanige stereotipes en die destruktiewe gevolge wat dit vir sommige mans inhou, moet aanspreek. Daar sal in afdeling 3.9 verder aan hierdie gedagte aandag gegee word.
Muehl (1986:90) wys daarop dat die werke wat ons gedoen het ‘n gekanseleerde tjek is wat geen reddende krag het nie. Niemand word in die oё van God geregverdig op grond van wat gister gebeur het nie, maar die moontlikhede wat die toekoms inhou, maak wel saak. Hierdie moontlikhede is ‘n belangrike deel van genade aangesien dit die maniere sal wees waarop ons sal ervaar dat God aan die werk is in ons lewens. Volgens die oordeel van die navorser is die kern van kontekstuele prediking die feit dat dit die werk van God in mense se lewens ernstig opneem en daarom erns maak met die moontlikhede wat ontsluit is deur God se verlossingswerk en die werk wat Hy steeds deur ons wil doen. Dit wil vir die navorser voorkom dat hierdie moontlikhede ook nuwe maniere van dink oor manwees insluit. Om die moontlikhede wat deur die werk van God ontsluit word tot hulle reg te laat kom, vereis die herinterpretasie van ons tydgees ten einde te kan onderskei waarop dit werklik aankom. Hierdie herinterpretasie vereis weer op sy beurt dat daar aandag gegee moet word aan sonde, veral dié wat in die strukture van die samelewing ingebed is en ook sekere stereotipes ten opsigte van manwees insluit.
Dit wil vir die navorser voorkom dat kontekstuele prediking behoort te geskied binne ‘n onvermydelike spanning tussen die bestaansdoel van die mens wat betekenis gee aan sy/haar lewe, aan die een kant en die realiteit van sonde wat in die pad staan van die verwesenliking
van daardie doel, aan die ander kant. Indien enige van hierdie twee sake op so ‘n manier oorbeklemtoon word dat die ander een nie genoegsaam in aanmerking geneem word nie, word die evangelie nie tot sy reg gebring nie. Die oorbeklemtoning van sonde kan aanleiding gee tot ‘n wettiese ingesteldheid en dat verlossing beperk word tot die vergifnis van sonde met die oog op die mens se ewige bestemming wat die gevolg inhou dat nuwe bestaansmoontlikhede vir hierdie lewe wat deur God se verlossingswerk moontlik gemaak is, nie tot hulle reg kom nie. Indien die bestaansdoel van die mens oorbeklemtoon word, kan dit daartoe aanleiding gee dat daar op so ‘n wyse klem geplaas word op menslike potensiaal dat die effek wat die gevolge van sonde op mense se lewens het, nie genoegsaam in aamerking geneem word nie en dat God se verlossingswerk deur Christus op die agtergrond geskuif word. Die gevolge van sonde sluit onder meer die pyn wat deur sommige mense ervaar word, in. Die navorser voel sterk daaroor dat kontekstuele prediking nie by die pyn wat deur mense ervaar word, kan verbygaan nie aangesien pyn in die pad kan staan van die verwesenliking van die moontlikhede wat deur die werk van God ontsluit word. Die volgende gedagte van Culbertson (1994:83) behoort in hierdie verband ernstig opgeneem te word:
“To many in our society, the church seems to be out of touch with the human soul.
It answers questions that are not being asked but ignores the questions that are. It seems to care more about conformity and doctrine than about the struggles of men and women to find new ways to live together in an equality and justice expressive of God’s love. It seems to have turned its back on the sufferings of the oppressed, siding instead with the patriarchal establishment. The church seems so protective of the past that it has sacrificed its own future.”
Die navorser is van mening dat daar tydens prediking sekere verdraaiings kan intree indien die pyn wat deur sommige mense ervaar word, nie in gedagte gehou word nie, selfs al word die kerngedagte van kontekstuele prediking ernstig opgeneem. Dit beteken dat daar moontlike gevare met kontekstuele prediking gepaard gaan. Daar sal in die volgende afdeling aan sodanige gevare aandag gegee word.