5. Oplossingen en reikwijdte van aanpassing fiscale wet en regelgeving
5.5 Mogelijke internationale oplossingen
Tot op het heden zijn er geen Europese oplossingen voor de deeleconomie. Wel heeft de Europese Commissie niet-bindende richtsnoeren gepubliceerd met betrekking tot de vijf
kernelementen van de deeleconomie.110 Een van deze vijf kernelementen heeft betrekking op belastingwetgeving en slechts deze zal ik dan ook hier behandelen.
Directe belastingen zijn grotendeels niet geharmoniseerd binnen de EU en de wetgevingsinitiatieven op dit gebied zijn moeilijk te implementeren omdat de unanieme toestemming van alle lidstaten vereist is.111 Lidstaten behouden dus autonomie over de fiscale wetgeving met betrekking tot de deeleconomie zo lang er geen secundaire EU-wetgeving is. De digitalisering zorgt voor een internationaal bereik, waardoor de eindgebruiker en de deelplatformen grensoverschrijdend kunnen opereren. Met betrekking tot de deelplatformen maakt de anti-belastingontwijkingsrichtlijn (ATA Directive) mogelijk dat agressieve tax planning wordt ingeperkt door de kunstmatige beoordeling van onderliggende
belastingstructuren. Echter, de grensoverschrijdende transacties van eindgebruikers vallen niet onder de ATA Directive. Daarnaast is er ook geen andere Europese wetgeving die toepassing kan vinden met betrekking tot die activiteiten.
De indirecte belastingen zijn behandeld onder 3.3 van deze scriptie. De Wet op de Omzetbelasting 1968 is grotendeels gebaseerd op een Europese richtlijn (Richtlijn betreffende belasting over toegevoegde waarde). Indien wordt vastgesteld dat er btw-belastingplicht bestaat, kunnen er toch door een gebrek aan specifieke regelgeving voor de deeleconomie moeilijkheden ontstaan. Dit omdat er geen harmonisatie is binnen de EU waardoor er belastingarbitrage kan ontstaan. Daarnaast hebben landen specifieke wet- en regelgeving waardoor particulieren onder de btw uit kunnen komen zoals in Nederland bij de KOR het geval is.
Mijns inziens is een Europese regeling wenselijk gezien de globalisering, het internet, een wereld zonder grenzen en de regels van het EU-verdrag. De groei van de deeleconomie gaat gepaard met deze voorgaande factoren. Juist gezien het grensoverschrijdende karakter van de deeleconomie zou een passende Europese maatregel bij uitstek geschikt zijn.
5.6 Deelconclusie
De laatste deelvraag van deze scriptie luidt als volgt: Wat is de wenselijkheid en mogelijkheid van aanpassing van de fiscale wet- en regelgeving en wat zou de reikwijdte van een dergelijke aanpak zijn? Een antwoord op deze vraag kan zowel nationaal als internationaal worden gezocht. Binnen Nederland zouden er belastingvoordelen of vrijstellingen kunnen worden ingevoerd voor inkomsten behaald met de deeleconomie. Daarnaast kan een oplossing worden 110 COM(2016)
gevonden in het verhogen van het bewustzijn van de belastingplicht en de begeleiding daarin. Ook zou het invoeren van verplichte uitwisseling van informatie tussen deelplatformen en de Belastingdienst een oplossing kunnen vormen. Als laatste zou het deelplatform verplicht kunnen worden direct de belasting te innen en af te dragen aan de fiscus. Een andere
oplossing zou zijn om een allesomvattende regeling in de Wet IB 2001 op te nemen waardoor alle inkomsten uit de deeleconomie op gelijke wijze worden belast.
Op Europees niveau zou een wet moeten worden aangenomen waar alle lidstaten mee instemmen. Vanwege deze moeilijke implementatie zou binnen Nederland eerst naar een nationale oplossing gezocht kunnen worden, met een mogelijke Europese regeling als einddoel.
6. Conclusie
In dit laatste hoofdstuk tracht ik een antwoord te formuleren op de centrale onderzoeksvraag van deze masterscriptie:
Is de huidige wet- en regelgeving geschikt om effectief belasting te heffen over inkomsten behaald met Airbnb en zo nee, op welke wijze kan dit verbeterd worden?
6.2 Conclusie
De deeleconomie is ook wel het fenomeen waarbij consumenten elkaar gebruik laten maken van hun onbenutte consumptiegoederen, eventueel tegen betaling”.112 Het gaat hierbij in de kern om het delen van goederen en/of diensten tussen consumenten. Dit begrip is in de loop van de tijd echter uitgebreid tot een bredere definitie, waarbij het niet slechts gaat om het zuiver delen alleen. Alle nieuwe vormen van ondernemen of delen waarbij gebruik wordt gemaakt van digitale platformen kunnen onder de noemer deeleconomie worden geschaard. Airbnb is een digitaal platform waar eigen woningen van consumenten worden gedeeld tegen vergoeding. Daarom is Airbnb bij uitstek een voorbeeld van de deeleconomie, omdat het binnen de nauwe definitie past.
Om de fiscale positie van verhuurders die hun huis delen via Airbnb vast te stellen is in hoofdstuk 3 de van toepassing zijnde fiscale wet- en regelgeving behandeld.
Onduidelijkheden ontstaan doordat er ‘oude’ heffingsregels worden toegepast op een nieuw ontwikkelde deeleconomie. De huidige wet- en regelgeving is hier niet voor ontworpen en heeft tot gevolg dat verhuurinkomsten op verschillende manieren te kwalificeren zijn, wat het onnodig moeilijk maakt voor zowel particulieren als de Belastingdienst. De verschillen in fiscale behandeling en toepassing van verschillende tarieven maakt de huidige wet- en regelgeving ongeschikt om effectief te heffen over de inkomsten uit de deeleconomie.
Op welke wijze tot een effectievere heffing kan worden gekomen kan worden gezocht in verschillende oplossingen. Een eerste mogelijke oplossing is de overheveling van het eigenwoningregime naar box 3 voor Airbnb. Niet alleen wordt het systeem dan begrijpelijker en eenvoudiger, ook zal er dan geen verschil meer zijn in fiscale behandeling met overig kapitaalinkomen. Overheveling naar box 3 zal zorgen voor neutraliteit tussen verschillende soorten particulier vermogen. Een andere oplossing binnen de nationale wetgeving is de invoering van een nieuwe regeling in de Wet IB 2001 waardoor alle inkomsten uit de deeleconomie op gelijke wijze worden belast. Een dergelijke maatregel zal een voorheffing van inkomstenbelasting (een gunstig tarief) inhouden waarbij de deelplatformen
inhoudingsplichtig zijn. Het deelplatform wordt verplicht de belasting direct te innen en af te dragen aan de fiscus. Dit zou de fiscus heffingszekerheid bieden, zorgen voor een
vermindering van administratieve lasten en bijdragen aan de welwillendheid van
belastingplichtigen. Het nadeel van een dergelijke wettelijke oplossing is dat het zorgt voor extra lasten en erg tijdrovend is. Een oplossing zou daarom ook kunnen worden gevonden in het sluiten van een overeenkomst tussen het Airbnb en de belastingautoriteiten. Hierbij kan worden gedacht aan verplichte informatie-uitwisseling of een mogelijkheid tot vrijwillige aangifte. Het voordeel van een dergelijke regeling is dat het minder tijdrovend is en minder lasten meebrengt dan een wetswijziging. Dit zou mijns inziens op de korte termijn de meest geschikte oplossing zijn. Gezien het grensoverschrijdende karakter van de deeleconomie zou een permanente oplossing het best kunnen worden gevonden in het ontwikkelen van
secundaire wetgeving op Europees niveau waar uiteindelijk alle inkomsten uit de deeleconomie op gelijke wijze zullen worden belast.
Literatuurlijst
Airbnb, Oktober 2018
Airbnb Press Room, 2018
Airbnb Press Room (2018). Fast Facts. www.press.airbnb.com September 2018 AirDNA, 2018
AirDNA (2018). Vacation rental data Amsterdam. www.airdna.co November 2018 Belastingdienst, Oktober 2018
Belastingdienst, ‘Interneteconomie en deeleconomie’, www.belastingdienst.nl Oktober 2018. Botsman & Rogers, 2011
Botsman, R. & Rogers, R. (2011). What’s Mine is Yours. How collaborative consumption is changing the way we live. Collins.
Caminada & Stevens, 2017
Caminada, K. & Stevens, L. (2017). ‘Blauwdruk voor een belastinghervorming’, WFR 2017/101, p. 639 e.v.
Campbell Mithun, 2013
Campbell Mithun, ‘National study quantifies reality of the ‘Sharing Economy’ movement’, www.cmithun.com 2013.
Chin-Oldenziel & Matthijssen, 2018
Chin-Oldenziel, M. & Matthijssen, B. (2018). Heffing van btw in de deel economie, WFR 2018/100. van Dijck, 1976
van Dijck, J. E. A. M. (1976) “Vermogensbeheer”. WFR 1976/5258. van den Dool, 2017
van den Dool, R. P. (2017). ‘De eigenwoningregeling in het regeerakkoord’, WFR 2017/226
Ertz e.a., 2016
Ertz, M., Durif, F., & Arcand, M. (2016). "Collaborative consumption or the rise of the two-sided consumer". International Journal of Business and Management, 4(6), 195-206.
Federale Overheidsdienst Financien, 2018
Federale Overheidsdienst Financien, ‘Deeleconomie (inkomsten 2016 en 2017)’, www.financien.belgium.be Oktober 2018.
Frenken, 2016
Frenken, K. (2016). ‘Deeleconomie onder één noemer: oratie Universiteit Utrecht’. www.uu.nl 12 februari 2016.
Frenken e.a., 2015
Frenken, K., Meelen, T., Arets, M., Van de Glind, P. (2015). Wat is nu eigenlijk deeleconomie? www.mejudice.nl 27 maart 2015.
Frenken e.a., 2017
Frenken, K., van Waes, A., Smink, M., & van Est, R. Eerlijk delen. Waarborgen van publieke belangen in de deeleconomie en de kluseconomie. Den Haag, Rathenau Instituut 2017.
Hamari, Sjöklinkt & Ukkonen, 2016
Hamari, J., Sjöklint, M., & Ukkonen, A. (2016). The sharing economy: Why people participate in collaborative consumption. Journal of the association for information science and technology, 67(9), 2047-2059.
Hoeks, 2018
L. Hoeks (2018). Airbnb wil overkoepelende overeenkomst met gemeenten sluiten. Financieel
Dagblad, Januari 2018.
ING Economisch Bureau, 2015
ING Economisch Bureau (2015). Ruim half miljoen huishoudens doen mee aan de deeleconomie. Rapport Deeleconomie, Juni 2015.
Kaleidos, 2016
Kaleidos (2016). Nederlanders & de wereld 2016. http://kaleidosresearch.nl, december 2016.
Kempen, 2018
van Kempen, M. (2018). De grondslag van de inkomstenbelasting. Cursus Belastingrecht IB.0.0.1. Marres e.a., 2017
Marres, O.C.R, Mol-Verver, S.J., van der Streek, J.L., Bozia, K., Cornelisse, R.P.C., de Groot, I.M., … Wolvers, S. (2017). Hoofdzaken belastingrecht. Den Haag: Boom Juridische Uitgevers.
Meelen & Frenken, 2015
Meelen,T.,Frenken, K. (2015) Stop saying Uber is part of the sharing economy. Fast Company, www.fastcoexist.com 14 januari 2015.
Mol-Verver, 2017
Mol-Verver, S. J. (2017). Nodigt groei deeleconomie uit tot nieuwe fiscale wetgevingsinitiatieven? NTFR Artikelen, 2017/55.
Mol-Verver, 2018
Mol-Verver, S. J. (2018). Nodigt groei deeleconomie uit tot nieuwe fiscale wetgevingsinitiatieven? NTDR Artikel, 2018/542.
van Norden, 2015
van Norden, G. J. (2015). Fiscaliteit en de nieuwe economie. NTFR: Nederlands Tijdschrift voor
Fiscaal Recht, 2015(2205).
Pipping-van der Storm, 2015
Pipping- van der Storm, P. (2015). Appartement Inkomsten Regels Belastingdienst Nu Beter? 2015, VP-Bulletin 2015/37.
PwC, 2016
PricewaterhouseCoopers (2016). Future of the sharing economy in Europe. www.pwc.co.uk 2016.
PwC, 2017
PricewaterhouseCoopers (2017). Share Economy 2017, The New Business Model. www.pwc.de Februari 2018.
Rabobank, 2017
Coöperatieve Rabobank U.A. (2017). Hotels, cijfers en trends. www.rabobank.nl, December 2017
Renkers, 2017
Renkers, C. (2017). Ondernemersbegrip in de deeleconomie: Eerlijk zullen we alles delen? BtwBrief 2017/68.
Republic of Estonia Tax and Customs Board, 2018
Tabri, K. L. (2018). Estonia and Airbnb sign unique agreement on host income tax. www.emta.ee, 5 december 2018.
Rijksoverheid, 2018
Rijksoverheid (2018). ‘Wat is een zelfstandige woning en wat is een onzelfstandige woning?’ www.rijksoverheid.nl Oktober 2018.
Rozendal, 2015
Rozendal, A. (2015). Vastgoedexploitatie in de inkomstenbelasting. NTFR Artikelen, 2015.
Schnitzler, 2015
Schnitzler, H. (2015). Het digitale proletariaat. Amsterdam: De Bezige Bij. SLVO-notitie, 2015
SVLO-notitie ‘Deelname aan het economische verkeer’ d.d. 2 juni 2015, p. 2
Soerdjan, 2011
Soerdjan, K. (2011). Kamerverhuurvrijstelling, FF 2011/214-01. The People Who Share, 2013
The People Who Share (2013). The State of the Sharing Economy May 2013: Food Sharing in the UK. www.thepeoplewhoshare.com Mei 2013.
de Waard, 2016
de Waard, P. (2016). Amsterdamse Airbnb-hosts verdienen jaarlijks gemiddeld 3.800 euro. Volkskrant. 29 mei 2016.
Wise, 2013
Wise, S. (2013). New Survey Reveals ‘Disownership’ is the New Normal. www.businesswire.com Februari 2013.
Wood, 2017
Wood, B. (2017). ‘Airbnb is now bigger than the world’s top five hotel brands put together.’ www.thespaces.com 15 augustus 2017.
World Economic Forum, 2011
World Economic Forum (2011). Consumer Industry Emerging Trends and Issues. www3.weforum.org 4 oktober 2011.
105 Airbnb Statistics and Facts, 2018
Smith, G. (2018). 105 Airbnb Statistics and Facts, By the Numbers.
https://expandedramblings.com/index.php/airbnb-statistics/ September 2018. 100 Amazing Uber Statistics, 2018
Smith, G. (2018) 100 Amazing Uber Statistics, Demographics and Facts https://expandedramblings.com/index.php/uber-statistics/ September 2018
Parlementaire documenten
Kamerstukken II 1991/1992, 22 336 nr. 3 (MvT) Kamerstukken II 1991/1992, 22 336, B
Kamerstukken II 1998/1999, 26 727, nr. 3 Kamerstukken II 2014/2015, 34 003, nr.3 Kamerstukken II 2015/2016, 33 009, nr. 12 Kamerstukken II 2017/2018, 34 785, nr. G Kamerstukken II 2017/2018, 34 785, nr. 57 Besluit Staatssecretaris, 2002
Besluit Staatssecretaris van Financiën van 2 september 2002, nr. CPP2002/2127M, V-N 2002/47.12. Besluit Staatssecretaris, 2009
Besluit Staatssecretaris van Financiën van 24 november 2009, nr. CPP2009/2342M, Stcrt. 2009, 18 386, V-N2009/62.13.
COM(2016)
Een Europese agenda voor de deeleconomie (SWD, 2016, 184 final), Brussel 2 juni 2016, COM (2016) 356 final.
COM(2017)
Een eerlijk en efficiënt belastingstelsel in de EU voor de digitale eengemaakte markt, Brussel 21 september 2017, COM (2017) 547 final.
COM(2018)
Tijd om een moderne, eerlijke en efficiënte standaard voor de belastingheffing van de digitale economie vast te stellen, Brussel 21 maart 2018, COM (2018) 146/F1 final.
Conferentie Europese Commissie, 2018
Conferentie Europese Commissie: Collaborative economy: opportunities, challenges, policies. 11 oktober 2018.
Kamerbrief, 2018
Kamerbrief Staatssecretaris Keijzer. Kamerbrief met reactie op het Rathenau Instituut over deeleconomie. 9 januari 2018.
OECD, Action Plan on Base Erosion and Profit Shifting, OECD Publishing, 2013. OECD 2015
OECD, Addressing the Tax Challenges of the Digital Economy, Action 1 – 2015 Final Report, OECD/G20 Base Erosion and Profit Shifting Project, OECD Publishing, 2015.
OECD 2018
OECD (2018), Tax Challenges Arising from Digitalisation – Interim Report 2018, OECD/G20 Base Erosion and Profit Shifting Project, OECD Publishing, 2018.
Persbericht College B&W, 2018
Persbericht College van burgemeester en wethouders Gemeente Amsterdam, Amsterdam verkort termijn vakantieverhuur naar 30 dagen, 10 januari 2018.
Resolutie van het Europees Parlement, 2017
Resolutie van het Europees Parlement van 15 juni 2017 over onlineplatforms en de digitale eengemaakte markt (2016/2276(INI)).
Verordening (EU) 2016/679
Verordening (EU) 2016/679 van het Europees Parlement en de Raad van 27 april 2016 betreffende de bescherming van natuurlijke personen in verband met de verwerking van persoonsgegevens en betreffende het vrije verkeer van die gegevens en tot intrekking van Richtlijn 95/46/EG. Wetsvoorstel Italiaanse Parlement, 2016
Wetsvoorstel Italiaanse Parlement – AC 3564 – 27 januari 2016. Working Paper, 2015
Europese Commissie, Working Paper no. 878, 22 september 2015, taxud.c 1(2015)4370160.
Jurisprudentie Hoge Raad
HR 21 juni 1946, B. 8137 HR 2 mei 1984, BNB 1984/295
HR 9 september 1987, BNB 1987/298
HR 17 augustus 1994, nr. 29755, BNB 1994/319 HR 1 februari 2002, LJN AD8763
HR 3 april 2015, BNB 2015/174-175 Hof van Justitie
HvJ EG 1 april 1982, nr. 89/81 (Hong-Kong Trade) HvJ EG 26 september 1996, nr. C-230/94 (Renate Enkler)
HvJ EG 13 december 2001, nr. C-235/00 (CSC Financial Services Ltd.) HvJ EG 13 december 2007, nr. C-408/-6 (Franz Götz)
Hof Den Haag, 8 december 2009, nr 09/00033, NTFR 2010/1193
Hof Arnhem-Leeuwarden 5 november 2013, ECLI:NL:GHARL:2013:8439 HvJ EU 12 mei 2016, nr. C-520/14 (Gemeente Borsele)
Rechtbank