Met effectiviteit, ook wel doeltreffendheid, wordt de mate waarin de beoogde doelstellingen worden gerealiseerd bedoeld. De doelstellingen van de Wet inkomstenbelasting 2001 die blijken uit de parlementaire toelichting zijn primair het komen tot een meer rechtvaardige heffing door middel van invoering van het boxenstelsel en een stelsel van forfaitair rendement voor inkomen uit sparen en beleggen.87 Verschillende soorten inkomsten worden onder de Wet IB 2001 tegen een verschillend effectief tarief belast. Het toepassen van geldende heffingsregels op de nieuwe deeleconomie waarvoor zij niet ontworpen zijn, brengt onduidelijkheid met zich mee. Tot dusver is er geen eenduidig antwoord te geven op hoe voordelen behaald met online platformen gekwalificeerd moeten worden binnen de Wet IB 2001. Per situatie zijn de omstandigheden van het geval doorslaggevend. Hoewel Airbnb wel een meer specifieke wetgeving kent (o.a. eigenwoningregeling en overeenkomsten met lokale overheden), blijft de wijze waarop huurinkomsten moeten worden belast onduidelijk.
Verwarring ontstaat met name door het verschil tussen tijdelijke en permanente verhuur, wanneer een ruimte kwalificeert als (een gedeelte van de) eigen woning en of sprake is van meer dan normaal vermogensbeheer. Een andere fiscale behandeling kan hiervan bijvoorbeeld het gevolg zijn, enerzijds als ondernemer op grond van afdeling 3.2 Wet IB 2001 en
anderzijds als resultaatgenieter op grond van afdeling 3.4 Wet IB 2001. Dit brengt mee dat uiteindelijk een ander effectief tarief van toepassing is op ieder van deze
inkomenscategorieën. Door deze verschillen in fiscale behandeling blijven huurbaten mogelijk onbelast, of worden verschillende tarieven toegepast. Dit is naar mijn idee niet in overeenstemming met de doelstellingen van de Wet IB 2001. Hoewel het verschillend belasten van inkomsten die in een verschillende bron vallen in overeenstemming is met de Wet IB 2001, lijkt dit met betrekking tot Airbnb niet te stroken met de bedoeling van de wetgever. Dit omdat juist op vrijwel identieke verhuur situaties verschillende
inkomenscategorieën van toepassing zijn. Dit heeft tot gevolg dat gelijke gevallen ongelijk worden behandeld.
4.2 Efficiëntie
Efficiëntie, ook wel doelmatigheid, is de verhouding tussen de middelen en het te bereiken doel. Wat efficiëntie betreft kan worden gekeken naar de openbaarheid van gegevens van deelplatformen. Ingevolge de recent ingevoerde algemene verordening gegevensbescherming
kunnen deelplatformen niet verplicht worden om persoonsgegevens af te staan aan
overheden.88 Dit wordt gedaan met het oog op waarborgen van privacy. Het garandeert zowel gebruikers als aanbieders die gebruik maken van een deelplatform dat hun persoonsgegevens op de juiste wijze worden beschermd.89 Dit heeft tot gevolg dat mogelijk een groot deel van de inkomsten behaald deelplatformen buiten het zicht van de Belastingdienst blijft en er dus geen heffing plaatsvindt. Het is dan ook een grote kostenpost voor de Belastingdienst om dit te controleren.
Ook is het eigenwoningregime een zeer gecompliceerd wettelijk construct wat zowel moeilijk te begrijpen als moeilijk uitvoerbaar is.90 In de literatuur wordt op een aanpassing dan wel een vereenvoudiging van de huidige regeling gehamerd.91 Hierin wordt de overgang naar box 3 als oplossing aangedragen. Niet alleen wordt het systeem dan begrijpelijker en eenvoudiger, ook zal er dan geen verschil meer zijn in fiscale behandeling met overig kapitaalinkomen. Overheveling naar box 3 zal zorgen voor neutraliteit tussen verschillende soorten particulier vermogen.
4.3 Wenselijkheid en mogelijkheid van aanpassing fiscale wet- en regelgeving
De groeiende deeleconomie met een grote mate aan variëteit roept veel vragen op. De vraag hoe de wet- en regelgeving rondom Airbnb aangepast zou moeten worden om tot een
effectieve heffing te komen, is eigenlijk een vraag die geldt voor de deeleconomie als geheel. Airbnb is slechts een klein onderdeel van een veel groter fenomeen. De grootste uitdaging voor de Belastingdienst is het handhaven en controleren binnen de deeleconomie. De beperkte mate van gegevensuitwisseling, het gebrek aan fiscale kennis van deelnemers aan de
deeleconomie en de kleine kans dat zij gepakt worden brengt mee dat er geen juiste
belastingaangifte wordt gedaan. De verscheidenheid aan mogelijke heffingsgrondslagen en de moeilijke uitvoerbaarheid voor de Belastingdienst als gevolg van beperkte informatie-
uitwisseling, brengen met zich mee dat de huidige wet- en regelgeving niet toereikend is om effectief te heffen over inkomsten uit deze nieuwe economie. Anderzijds kan worden
beargumenteerd dat bij het formuleren van nieuwe dan wel aanpassing van huidige fiscale wet- en regelgeving geen rekening kan worden gehouden met deze snel ontwikkelende
88 Verordening (EU) 2016/679 89 COM(2016)
90 Caminada & Stevens, 2017 91 van den Dool, 2017
nieuwe economie. In de literatuur wordt beargumenteerd dat de bestaande open normen afdoende zijn om deze problemen het hoofd te bieden.92
4.4 Deelconclusie
Aan de hand van dit hoofdstuk moet een antwoord op de volgende deelvraag worden
geformuleerd: Is de huidige wet- en regelgeving geschikt om effectief belasting te heffen over inkomsten uit de deeleconomie? De geldende heffingsregels moeten worden toegepast op de nieuwe deeleconomie waarvoor zij niet ontworpen zijn. Dit brengt veel onduidelijkheid met zich mee. Enerzijds wordt in de literatuur beargumenteerd dat de huidige fiscale wetgeving wel toereikend is om te heffen over inkomsten uit de deeleconomie. Echter, de verhuur inkomsten behaald met Airbnb zijn nu op verschillende manieren te kwalificeren, wat het zowel particulieren als de Belastingdienst onnodig moeilijk maakt. De verschillen in fiscale behandeling en toepassing van verschillende tarieven maakt dat de huidige wet- en
regelgeving de inkomsten uit de deeleconomie niet effectief belast.