‘Je bezag het deur jouw oogen, dat dee' je Giel. Mijn wil en jouw wil binnen gien
broers, al kommen we uit hetzelfde nest.’
‘Maar waarom dàn Willem?’
‘Om, om... je mot niet gekken d'r meê, al is 't een raar woord.’
‘Neeë, zeg nou op.’
‘'k Doen 'et om de eer veur onzen boerenstand en onze familie, gelijk vaders.’
‘Zoo, zoo, 'n elk zijn zinnigheid. Ik verstaan dat niet. 't Verlangen naar groote
woorden en groote dingen is d'r bij mijn uit. Je zal wel anders worren, wanneer je
alvast op vaders steê in 't polderbestuur zit. 't Regeeren is voor de heeren.’
‘Zeg dat niet. Tot 'an zijn dood is vaders eigens een man van wil en verlangen
naar beter gebleven. Hij mot fel zijn aangevuurd veur 't goeie doel.’
‘Willem, 'k praat niet langer met jou daarover hoor. 't Is me te lee. Jij bint bar
verzekerd veur zoo'n jonkbloed. Jij gelooft vàst dat jouw drijven veur anderen belang
het. Je bint alzoo de Dominee uit onze familie. En ik bin een zwalker, gien enkel
minsch tot nut. 'k Gaan nou weer van m'n jeugdsteê wegzwerven, op m'n kop moeders
verwensching. Maar jij blijft; jij kan je verstand laten groeien en in aanzien stijgen,
en een man worren, deur elk geacht. Onderhand trek ik weg. Maar ik wil niet verruilen
mijn part. 'k Zal de smaad van alle minschen dragen Willem, al was 't van jou en van
Wieleke: toch, ruilen wil ik niet. Alle dingen zijn verdeeld. In goed en in kwaad
Willem. Maar 't goeie van mijn part acht ik bàr goed...’
‘Ik veroordeel jou niet.’
‘En gaan nou maar hier van de tilbury af Willem; gunterwijd, in de stad, daar gaan
de praters. Ze motten ons niet meer saâm zien. 'k Mag veur jou lijen, dat je veul eer
kan vergaren deur de jaren.
Houd moeder d'r buiten. Want die draagt in heur handen een weegschaal, daarop leit
geld en de harten van minschen. Laat ze nooit of nooit joù wegen. 'k Zal nievers van
heur kwaad verzeggen, al het ze me veul bitters bereid. 'k Zal gedenken (naast dat
kwaaie) dat ze me in zorgen het grootgebrocht. Al weegt dat andere zwaar. Kin jij
dat dan nooit leeren gelooven Willem, jij, die àl die boeken maar heit open te slaan,
dat een minschenhart naar stand en geld niet en vraagt as 't wild wordt veur een
ander? 'k Bin maar een eenvoudig boerminsch, van achteraf gekommen. Maar 'k wil
niet gelooven dat wij, de jongens van Rijk Beijen die toch gien hufter was, dat wij
maar as keuen gedachteloos kannen leven en vrijen. Kan een minsch altijd met een
aangewezen vrouw gelukkig zijn? En is een boer gien minsch? Eén is er, en die mot
je hemmen!’
‘Daar is wel wat van waar Gieljan.’
‘Nou praat jij zoo, rebellenpraat meê. Veur twee jaren, speulde je veur onnoozel
moederskeind. Leer van mijn: keer nóóit een opgezwiept hart. 't Is sterker dan water
en wind. Wie den strijd wint, die verbuigt en verwringt een levend minsch. Aaigie
is thans in het graf en van heur gien kwaad aldus. 't Was háár opzet niet. 't Mag zonde
hieten Willem om iets van dien aard te zeggen, maar 'k bin in alle miserabeligheid
blij da 'k verlost bin van heur. An jou kan 'k dat zeggen; jij zal d'r gien venijn uit
zuigen teugen mijn. 'k Bin van binnen zwart geworren. 't Zal wel jaren duren, aleer
die giftigheid gesleten is.’
‘En gaan je nou ievers tuinderen, niet meer boeren he'k vernomen?’
‘Jaat Willem, 'k bin daartoe besloten. 'k Gaan de nieuwigheid tegemoet zonder veul
plan. Zoo 't uitkomt, zoo zal ik het verder leven aanvaarden. Maar Hoenkoop zal 'k
mijen, uit Hoenkoop kommen de kwaaie herinneringen veur mijn.’
Daarop steeg Willem af, want ze waren de stad genaderd. Alvoor hij wegliep, van
't gerij af, vatte hij het paard liefkoozend bij 't hoofdstel en sprak, met zijn oogen
gericht op 't jonge dier, dat hij gekend had als veulen op Water-Snoodt, in de
voorliggende jaren, toen Gieljan nog werkte op moeders woord aan: ‘Gieljan, 'k zou
dat bekant nog vergeten zijn: onze Wieleke gaf me de groeten veur jou meê. Ze weet
er veul van jong, 't is heur in de oogen 'an te zien. Alles zal nog ten beste keeren. As
je schrijft, stuur je brief dan naar Rijkelijkhuizen, 'k zal alle week vragen as we d'r
uitspannen. Leef gelukkig!’ Met deze woorden liep hij met wiegende passen,
nadenkend naar den molen, alwaar zijn fiets stond.
En stapvoets reed z'n broer door het stadje, waarvan hij ieder huis en iederen
bewoner kende. Dat eigene leek dien dag zoo ongewoon, want hij was zich bewust
dat hij dit knutselige stadsleven, dat daar mierde en wroette in enkele kronkelstraten
en langs de haven, mogelijk zag voor 't laatst. Toen hij 't grint van den
Hekendorpschen dijk (die langs den IJssel voert) weer onder de tilburywielen hoorde
kniersen, vuurde hij zijn paard aan. Moei en verslagen geraakte hij op ‘Scherreveldt,’
het verlaten huis.
Toen hij de stoep afreed, naar de laaggelegen hoeve, die daar in 't ingeklonken
In document
Herman de Man, Het wassende water · dbnl
(pagina 63-66)