Het essentiële van het strategische niveau is dat het politieke doel op een correcte manier moet worden omgezet in een militair doel. Wat was het doel van de pro-Russische troepen op de Krim?
Zoals we al geconstateerd hadden zijn de pro-Russische troepen en Oekraïense troepen weinig met elkaar in gevecht geweest. Ook was het geen oorlog van fronten. Pro-Russische troepen trokken niet langzaam op vanaf de Russische grens, maar verschenen, bezetten, omsingelden en vochten op veel verschillende plekken tegelijkertijd. De uiteindelijke beslissing is niet gemaakt door de pro-Russische troepen, maar door de politiek: de leiders van de Krim gebruikten de uitslag van het referendum als reden om voor onafhankelijkheid te kiezen. De Russische Raad van de Mensenrechten dat maar 45% gestemd heeft in het referendum en groepen zoals de Krim Tartaren het referendum hebben geboycot. Toch heeft dat uiteindelijk niet uitgemaakt, want er was niemand die verzet kon bieden: de wil van de Oekraïense troepen om effectief tegenstand te bieden werd snel, al bijna vanaf het begin, geërodeerd door de pro- Russische troepen. Dit werd ook geholpen door de onrusten in Kiev zelf, waardoor de Oekraïense interimregering niet met een adequaat antwoord kwam. Deze factoren droegen bij dat het er voor de Oekraïense troepen al snel niet rooskleurig uit zag en de pro-Russische troepen een bloedeloze verovering hadden.
Tegelijkertijd waren de pro-Russische troepen bezig met een propagandaoffensief, actief gesteund door Poetin. Op 16 april, toen Poetin eindelijk zelf toegaf dat de groene mannen op de Krim wel degelijk Russische troepen waren, zei hij dat ze nodig waren geweest om de inwoners van de Krim te beschermen en te helpen bij het bepalen van hun eigen toekomst.98 Tegen wie moesten de bewoners van de Krim
beschermd worden? Volgens Poetin de regering in Kiev. In een interview op 2 maart noemde hij de regering in Kiev fascisten, terroristen en antisemieten, opgehitst en gesteund door het Westen.99
5.4 Politiek
Het politieke doel is, ondanks alle retoriek over het ‘beschermen’ van Russen tegen antisemieten, terroristen of fascisten, een overname van de Krim. Want? Oekraïne essentieel voor de grootheid van Rusland. Zonder Oekraïne en dus de Krim is Rusland slechts een land, niet een imperium. Het doemscenario voor Rusland is dan dat Oekraïne in de invloedssfeer van de Europese Unie wordt getrokken, hetgeen ten allen tijde voorkomen moet worden.
Het aansluiten van Oekraïne bij de Euraziatische Unie, met lokkertjes zoals de kortingen op het leveren van aardgas, was de ultieme diplomatieke poging van Rusland om Oekraïne dichter in zijn eigen
invloedssfeer te krijgen. Marcel van Herpen voorspelde het al in zijn boek: als de Euraziatische Unie niet lukt, dan zal Poetin onrust gaan stoken in de delen van Oekraïne waar een hoog percentage van de bevolking Russisch is.100 Tegelijkertijd moet dat onrust stoken ondersteund worden vanuit Rusland, maar op zo’n manier dat de EU (en de VS) zich niet gedwongen voelen om harde actie te gaan ondernemen. Het is ook niet te ontkennen dat daadwerkelijk een deel van de bevolking van de Krim bij Rusland wil horen en daar ook voor bereid is te vechten. De burgers staan in het middelpunt van het conflict. Ze worden gebruikt als reden en als schild. De reden is dat deze burgers volgens Rusland beschermd moeten worden tegen de fascisten uit Kiev (en niet meer bij Oekraïne wilden horen). Het schild omdat de ‘groene mannen’ zich achter de burgers -die niet vanaf de zijlijn toekeken- konden verschuilen hetgeen de burgers tot een eerste doelwit maakte indien er geschoten zou worden van de kant van de Oekraïners. Tegelijk wordt er veel nadruk gelegd door Rusland op het referendum. Of het aangedikt is of niet, het laat zien dat burgers in dit conflict geen toeschouwers zijn; het conflict wordt niet over hun hoofden beslecht. Na het houden van het referendum op 16 maart, heeft de regering van de Krim zich onafhankelijk verklaard van Oekraïne en aansluiting gezocht bij Rusland, dat op 22 maart de Krim accepteerde: duizenden mensen kwamen bijeen op een plein in Simferopol om het te vieren.101
Nog een belangrijk punt van het politieke niveau, is dat Poetin de aanwezigheid van de Russische militairen op de Krim ontkende, tot 16 april. Waarom deed hij dat? Rupert Smith zegt het volgende over media in een conflict: ‘The media is not part of the operation, but since it is everywhere […] its presence must be calculated- especially in one’s choice of method as to how to achieve surprise.’102 Omdat media
altijd een factor is in een conflict, kan je het ook gebruiken: ‘… in order to achieve concealment, I think it is better to practice illusion rather than deception. In the latter one attempts to lie and decieve, in the former one seeks to have the opponent deceive himself.’103 Poetin doet aan illusion.
99 Interview met President Poetin op 4/3/2014, gevonden op http://eng.news.kremlin.ru/news/6763 100 idem
101 Auteur onbekend, ‘Crimea celebrates as region joins Russia’, 22/03/2014, Al-Jazeera, http://aje.me/1BmMjOr 102 Smith, p.289
Hij kon dit ook doen, doordat de ‘groene mannen’ geen insignes droegen die hun markeerden als
Russische troepen. Zolang Poetin ontkende dat de troepen in Oekraïne Russisch waren en ze hun insignes niet droegen, was Rusland niet verantwoordelijk volgens de internationale conventies. Artikel 3 van de Den Haag conventie in 1907, onderdeel van het oorlogsrecht, gaat over verantwoordelijkheid. Het zegt dat een staat verantwoordelijk is voor 'all acts committed by persons forming part of its armed forces.' Daarnaast is een 'belligerent party which violates the provisions of the said Regulations shall, if the case demands, be liable to pay compensation.'104 Oftewel: als een staat haar IHR verplichtingen niet nakomt, dan kan die staat verantwoordelijk worden gehouden voor de gedane schade. Maar wat als een staat gewoonweg weigert toe te geven dat de soldaten die de wetten overtreden bij hem horen? Het probleem met het IHR is dat het alleen werkt als alle partijen in een conflict zich aan de wetten houden. Als één van de partijen in een conflict zich niet houdt aan de regels en de andere dat wel probeert te doen, dan kan de eerste partij daar gebruik van maken.
Door expres verwarrende berichten af te geven, zoals hij deed in dat interview op 3 maart, creëert hij nog meer verwarring. In de retoriek van Poetin stelt Rusland zich niet op als agressor, maar als beschermer (van Russische burgers). Met de annexatie van de Krim is het niet Rusland, maar Kiev die de agressor is in het conflict volgens Rusland. Rusland is ook niet degene die het initiatief neemt op de Krim tot afscheiding van Oekraïne. Dat doet (een deel van) de bevolking zelf. Maar die bevolking is wel gesteund door Russische troepen. Deze elementen dragen bij aan de verwarring die ontstaat bij de regeringen in Kiev en die van het Westen: dat mensen in Oekraïne en hier in het Westen het er niet over eens zijn hoe deze annexatie precies bestempeld kan of moet worden. En dat is precies de opzet van Rusland. Die verwarring maakte ook dat er geen adequate reactie is gegeven en dat de annexatie succesvol was.