Machtsverhoudingen

Bij toepassing van het transparante participatiemodel komt de besturing van de ziekenhuis-VOF naar verwachting in handen te liggen van RvB van het ziekenhuis en een delegatie van

193 _{PricewaterhouseCoopers, Een verdieping van besturingsmodellen voor een duurzame relatie tussen}

ziekenhuis en specialist, 2014, p. 26 [online].

194 _{Ibid, p. 27 [online].}

195 _{PricewaterhouseCoopers, Een verdieping van besturingsmodellen voor een duurzame relatie tussen}

ziekenhuis en specialist, 2014, p. 26 [online].

Pagina 43

vrijgevestigd medisch specialisten. Dit betekent dat de RvB zijn macht gaat delen met vrijgevestigd medisch specialisten.197

De machtsverhouding tussen MS-aandeelhouders en het ziekenhuis als aandeelhouder, is in grote mate afhankelijk van de verhoudingen binnen de AvA. Zo kan het zijn dat bij bepaalde specialismen de specialisten in loondienst blijven, terwijl bij andere specialismen de specialisten grotendeels aandeelhouder worden. Op deze manier is de AvA geen goede afspiegeling van de medisch specialisten werkzaam in het ziekenhuis. Dit kan gevolgen hebben voor de betrokkenheid van medisch specialisten in de besluitvorming. In het Rode Kruis Ziekenhuis in Beverwijk geldt bijvoorbeeld dat de MS-aandeelhouders niet worden betrokken bij bepaalde besluiten indien de gezamenlijke aandelen van die groep medisch specialisten kleiner is dan 10% van alle aandelen.198 In die gevallen zal het ziekenhuis als aandeelhouder dan ook de uiteindelijke zeggenschap hebben. Daarnaast kan het zijn dat de het ziekenhuis het ultimo voor het zeggen heeft door de dubbele rol van de RvB van het ziekenhuis (zij is tevens de RvB van de ziekenhuis-BV) en een mogelijk groter aandelenbezit waardoor het ziekenhuis het meer voor het zeggen heeft in de AvA. Indien niet het ziekenhuis, maar de specialisten-coöperatie of specialisten-maatschap in overwegende mate aandeelhouder is, verandert de machtsverhouding in positieve zin voor de MS-aandeelhouders.199 De machtsverhoudingen raken meer in evenwicht indien MS-aandeelhouders onderdeel kunnen vormen van de RvB van de ziekenhuis- BV. Deze mogelijkheid lijkt bij oprichting van de ziekenhuis-BV echter beperkt, doordat de rol van bestuur bij oprichting van de BV weggelegd lijkt te zijn voor de RvB van het ziekenhuis.200 In een later stadium worden de leden van de RvB benoemd door de AvA.201 _{Dit biedt} mogelijkheden voor de MS om in een later stadium alsnog onderdeel te vormen van de RvB. Of dit ook werkelijk gaat gebeuren zal onder andere afhangen van de wijze waarop benoeming plaatsvindt. Indien dit gebeurt bij meerderheid van stemmen, en het ziekenhuis deze meerderheid bezit acht ik deze kans minder groot. Op deze manier blijft het ziekenhuis steeds de grootste macht uitoefenen.

197 _{Raadgevers in de Zorg, VOF als besturingsmodel onderbelicht in OMS/NVZ plan, 2014, p. 3 [online].} 198 _{Van der Voort, Borgt het participatiemodel Rode Kruis Ziekenhuis de betrokkenheid van alle specialisten?,}

2015 [online].

199 _{PricewaterhouseCoopers, Een verdieping van besturingsmodellen voor een duurzame relatie tussen}

ziekenhuis en specialist, 2014, p. 26 [online].

200 _{Indien een medisch specialist reeds lid was van de Raad van Bestuur van het ziekenhuis gaat dit}

uitgangspunt uiteraard niet op.

Pagina 44

Duidelijk mag zijn dat de machtsverhouding tussen vrijgevestigd medisch specialisten en het ziekenhuis meer in evenwicht is bij het transparante samenwerkingsmodel. Zonder ingrijpen lijkt de macht binnen het niet-transparante samenwerkingsmodel, meer in handen te liggen van het ziekenhuis als aandeelhouder.

5.6 Samenvattend

In dit hoofdstuk is gekeken naar de rol en positie van medisch specialisten in een participatieverband in de besturing van ziekenhuizen. Gebleken is dat de vrijgevestigd medisch specialisten in het transparante participatiemodel op twee manieren invloed kunnen uitoefenen op het besluitvormingsproces: indirect via de medische staf, en direct als vennoot van de ziekenhuis-VOF. Voor de vrijgevestigd MS bij het niet-transparante participatiemodel geldt dat hij indirect invloed kan uitoefenen via de medische staf, en directe invloed als aandeelhouder van de ziekenhuis-BV. De indirecte zeggenschap via de medische staf is echter beperkt: het is de RvB die uiteindelijk beslist. Hoe de directe zeggenschap in de praktijk uitwerkt, is afhankelijk van de verantwoordelijkheidsverdeling tussen de AvA en de RvB (bij het niet-transparante model), en tussen vennoten onderling (bij het transparante model).

Het participatiemodel scoort goed op de gelijkgerichtheid van financiële belangen. Doordat zowel de MS als het ziekenhuis eigenaar zijn hebben beide partijen baat bij een toename van de waarde van de BV of VOF door beheersing van kosten en opbrengsten. De gelijkgerichtheid van strategische en operationele belangen scoort in dit model voldoende.202 _Dit komt onder andere doordat dit model zowel medisch specialisten in loondienst kent, als medisch specialisten die mede-eigenaar zijn van de BV of VOF. Aangezien de financiële belangen van de vrijgevestigd MS gelijkgericht zijn ten opzichte van de belangen van het ziekenhuis, hoeft dit geen belemmering te vormen om een bestuurdersrol aangewezen te krijgen. Bij het transparante model lijkt van een bestuurdersrol voor de MS bij oprichting van de VOF ook daadwerkelijk sprake te zijn.203 Op deze manier wordt de eindverantwoordelijkheid gedeeld door een delegatie

van medisch specialisten en het ziekenhuis tezamen. Een verdere

verantwoordelijkheidsverdeling van partijen binnen het transparante model is niet wettelijk geregeld. Dit hangt dan ook sterk af van de overeenkomsten die partijen sluiten.

202 _{Zie onder meer: Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen, Passend Model, 2013, p. 8 [online], Meurs e.a.,}

Gezond belonen, 2012, p. 5 [online], en PricewaterhouseCoopers, Een verdieping van besturingsmodellen voor een duurzame relatie tussen ziekenhuis en specialist, 2014, p. 27 [online].

Pagina 45

Bij het niet-transparante model lijkt de eindverantwoordelijkheid bij de oprichting van de BV te liggen bij de RvB van het ziekenhuis door haar dubbel rol als RvB.204 Daarnaast kent het niet-transparante model verantwoordelijkheden toe aan de AvA, zoals; de benoeming, schorsing en ontslag van de leden van de RvB. Ook lijkt het ziekenhuis als aandeelhouder meer zeggenschap te hebben in de AvA dan de MS-aandeelhouders, doordat wordt vastgehouden aan de oude verdeling van zeggenschap tussen maatschappen en het ziekenhuis.205

Hieruit kan geconcludeerd worden dat zonder ingrijpen, de rol en positie van vrijgevestigd medisch specialisten in het transparante participatiemodel in de besturing van ziekenhuizen het grootst is doordat hierbij de oude rolverdeling tussen maatschappen en het ziekenhuis het meeste wordt losgelaten; een delegatie van vrijgevestigd medisch specialisten maakt vanzelfsprekend onderdeel uit van het bestuur van de ziekenhuis-VOF.