Duur verkrijgen verblijfspas
7.2 Maatschappelijke begeleiding
Verblijf
7.1 Inleiding
Dit hoofdstuk behandelt het verblijf van de hervestigde vluchtelingen in Nederland. In para-graaf 7.2 wordt ingegaan op de maatschappelijke begeleiding. Parapara-graaf 7.3 gaat in op scho-ling en paragraaf 7.4 op medische zorg. Het hoofdstuk sluit af met een overzicht van de be-langrijkste bevindingen (paragraaf 7.5).
Ook in dit hoofdstuk wordt een vergelijking gemaakt tussen de in het Implementatieplan beschreven werkwijze en de gang van zaken in de praktijk.
7.2 Maatschappelijke begeleiding
Bij vrijwel alle gemeenten (94%) zijn er één of meer personen aangewezen die voor instan-ties als vaste contactpersoon fungeren. In de meeste gevallen is dit een ambtenaar van de gemeente, soms was deze niet beschikbaar en fungeerde een medewerker van een maat-schappelijke organisatie als contactpersoon. Deze contactpersoon is over het algemeen al aanwezig bij de aankomst van de hervestigde vluchtelingen in de gemeente en zorgt daarna voor begeleiding bij de verschillende handelingen die op de aankomstdag of kort daarna plaatsvinden.
Alle gemeenten schakelen organisaties in voor de maatschappelijke begeleiding van vluchte-lingen. Deze organisaties ontvangen subsidie van de gemeente dan wel zijn geselecteerd na een aanbestedingsprocedure. De overgrote meerderheid van de gemeenten, 80%, maakt gebruik van de diensten van VluchtelingenWerk. Er zijn ook gemeenten die voor een andere organisatie voor maatschappelijke begeleiding hebben gekozen. In het kader van het vra-genlijstonderzoek is niet gevraagd waarom de gemeente voor een bepaalde organisatie heeft gekozen. Tijdens de interviews gaf één gemeente aan bewust voor een andere organi-satie te hebben gekozen, zie kader.
66
TABEL 7.1: ORGANISATIES VOOR MAARSCHAPPELIJKE BEGELEIDING (N=62)36
ORGANISATIES DIE DE MAATSCHAPPELIJKE BEGELEIDING VERZORGEN AANTAL WERKGEBIED37
VluchtelingenWerk 49 Landelijke org. actief op
regionaal en lokaal niveau
Stichting Palet 3 Regionaal
Canters Coaching 1 Lokaal
De Skûle 1 Regionaal
Kompas 1 Lokaal
Porthos 1 Lokaal
NVC centrum voor duurzame inburgering 1 Lokaal
Maatschappelijk werk van de gemeente 1 Lokaal
Steunpunt Vluchtelingen De Bilt 1 Lokaal
Stichting Cares 1 Lokaal
Bartiméus 1 n.v.t.
Stichting Wel.kom 1 Regionaal
Speciale vrijwilligers gezocht 1 Lokaal
Sagenn 1 Regionaal
Als VluchtelingenWerk is ingeschakeld, vindt de begeleiding in verschillende gemeenten over het algemeen op dezelfde wijze plaats. Per gemeente kunnen afwijkingen ten opzichte van het standaardtraject worden afgesproken. VluchtelingenWerk heeft een draaiboek en checklist opgesteld voor de begeleiding van de hervestigde vluchtelingen.38 Zij gaat uit van een standaard begeleidingstraject gericht op individueel maatwerk dat minimaal achttien maanden duurt. VluchtelingenWerk verzorgt speciale cursussen voor de vrijwilligers die de hervestigde vluchtelingen begeleiden.
36
In twee gevallen werken gemeenten met twee maatschappelijke organisaties, waardoor het totaal op 64 uitkomt.
37 Lokaal: in één gemeente of stad werkzaam, regionaal: in meerdere gemeenten of steden werkzaam.
38 Draaiboek en checklist opvang en begeleiding uitgenodigde vluchtelingen, december 2011.
Keuze organisatie voor maatschappelijke begeleiding
Een gemeente in het zuiden van het land heeft bewust gekozen voor een korte duur van begeleiding van hervestigde vluchtelingen en om die reden ook voor een andere organisatie dan VluchtelingenWerk. De gemeente geeft aan dat de periode van begeleiding van drie maanden is bedoeld om hervestigde vluchtelingen wegwijs te maken in de gemeente en hen te geleiden naar het reguliere welzijnswerk in de gemeente. De gemeente geeft aan zo weinig mogelijk onderscheid te willen maken tussen hervestigde vluchtelingen en andere inwoners van de gemeente die bijvoorbeeld net als de hervestigde vluchtelingen op het bestaansminimum leven. De gemeente en de organisatie voor maatschappelijke begeleiding zijn van mening dat drie maanden begeleiding over het algemeen volstaat. Van belang is ook dat er al familie van de hervestigde vluchtelingen in de gemeente woont. Van deze familie wordt nu ook een bijdrage in de begeleiding verwacht. Als er na de periode van drie maanden toch nog extra inspanningen nodig zijn, is dat mogelijk. Twee vluchtelingen geven aan na de beëindiging van de begeleiding met problemen bij familie terecht te kunnen. Ook zouden ze hulp kunnen vragen bij de gemeente. In hoeverre de hervestigde vluchtelingen na de periode van drie maanden gebruik maken van het reguliere welzijnswerk is onbekend.
67 0 20 40 60 80 100 120 Dagelijkse begeleiding Financiën Administratie Voorlichting onderwijs Inschrijven inburgering Organisatie Gemeente Beiden
FIGUUR 7.1: BEGELEIDINGSTRAJECT VLUCHTELINGENWERK VOOR HERVESTIGDE VLUCHTELINGEN39
In paragraaf 6.4 is in figuur 6.1 aangegeven welke instantie zorgt voor begeleiding van ver-schillende taken die meteen na aankomst in de gemeente moeten worden verricht. In figuur 7.2 is aangegeven welke instantie zorgt voor begeleiding bij overige taken.
FIGUUR 7.2: TAAKVERDELING GEMEENTE EN MAATSCHAPPELIJKE ORGANISATIE (IN PERCENTAGES, N=62)40
39
In het document wordt ook een fase 0 onderscheiden. Gedurende deze fase kan een organisatie voor maatschappelijke begeleiding door gemeenten worden ingezet om allerlei voorbereidende handelingen te verrichten waar de gemeente voor verantwoordelijk is. Het gaat om de volgende handelingen die organisaties voor maatschappelijke begeleiding kunnen uitvoeringen (in opdracht van gemeenten): werven / toewijzen / raining vrijwilligers, dossier opvragen/aanmaken,
voorbereiden aanvraag gezinshereniging, huisvesting: bezichtiging, geschiktheid, evt, aanpassing. Basisinventaris, informeren directe omgeving, oa. Buren, informeren netwerkpartners, afspraken over medische zorg, huisarts, gezondheidsvoorlichting, afspraken over onderwijs/ inburgering, afspraken over financien, oa. voorschot, tekenen van documenten, voorbereiding op ontvangst (oa vervoer, tolk..), aankomst in de woning (uitleg in en om het huis/veiligheid).
40 Vanwege de overzichtelijkheid zijn de antwoordcategorieën ‘geen van beide’, ‘weet ik niet’ en ‘geen antwoord’ niet opgenomen in deze figuur. Om die reden tellen de antwoordcategorieën niet op tot 100%. Met uitzondering van de begeleiding bij gezinshereniging en het informeren van de buurt dat een vluchteling zich zal vestigen, zijn deze antwoorden ook niet vaak gegeven.
68
Gelet op het begeleidingstraject dat VluchtelingenWerk aanbiedt, doen zich qua inhoud en duur van de begeleiding van hervestigde vluchtelingen met name verschillen voor als er andere organisaties dan VluchtelingenWerk zijn ingeschakeld.
De duur van de begeleiding in de onderzochte gemeenten varieert van drie maanden tot drie jaar. De meeste gemeenten geven aan dat de begeleiding 12 of 24 maanden duurt. In de onderstaande tabel is opgenomen hoe lang de duur van de begeleiding in de bevraagde gemeenten is.
TABEL 7.2: DUUR MAATSCHAPPELIJKE BEGELEIDING PER GEMEENTE (N=53)
DUUR IN MAANDEN FREQUENTIE PERCENTAGE
3 2 3% 4 1 2% 6 4 7% 9 4 7% 12 16 26% 18 9 15% 21 1 2% 24 16 26% 30 2 3%
Gemeenten die korte begeleidingstrajecten hebben, kijken veelal na afloop van het stan-daardtraject of in verband met de specifieke behoeften van de vluchteling behoefte is aan extra begeleiding. Met de organisatie worden daarover afspraken gemaakt. Na de duur van het specifieke begeleidingstraject voor hervestigde vluchtelingen kunnen zij een beroep doen op de reguliere hulpverlening in gemeenten.
7.2.1 Vergelijking maatschappelijke begeleiding met die van andere statushouders
Gemeenten die de afgelopen twee jaar andere statushouders hebben opgevangen is ge-vraagd in hoeverre de maatschappelijke begeleiding van hervestigde vluchtelingen verschilt van die van andere statushouders. In figuur 7.3 is de duur van de begeleiding van hervestig-de vluchtelingen vergeleken met die van anhervestig-dere statushouhervestig-ders.
FIGUUR 7.3: VERGELIJKING DUUR BEGELEIDING VAN HERVESTIGDE VLUCHTELINGEN MET DIE VAN ANDERE STATUSHOUDERS (IN PERCENTAGES, N=56) 30% 48% 2% 18% 2%