5.2.1 vierdeligereekslezingenoverdetoekomstvande nederlandse
taalentaalkunde
1 - Joop van der Horst – ‘Taalcultuur: verleden, heden en toekomst’ (17 maart 2019)
Onze Westerse ideeën over taal, grammatica, woordenboeken, spelling, taalonder-wijs, enz., tezamen onze taalcultuur te noemen, zijn het product van de Renaissan-ce. Deze taalcultuur ontstond en groeide vanaf de vijftiende en zestiende eeuw.
Maar deze taalcultuur begint vanaf het einde van de negentiende eeuw plaats te maken voor een heel andere opvatting van taal. Een overgang waar wij thans mid-denin zitten. Dat heeft grote gevolgen voor de taal en ons denken over die taal (en voor spelling en voor taalonderwijs en voor woordenboeken, enz. enz.).
Joop van der Horst (1949) is emeritus hoogleraar Nederlandse taalkunde (KU Leuven). Naast een lange reeks boeken en artikelen over de geschiedenis van onze taal schreef hij talloze columns (o.a. voor De Standaard) en werkte hij meer dan twintig jaar mee aan het NOS radioprogramma Wat een taal. Van der Horst won in 2006 de populariseringsprijs van de Landelijke Onderzoeks-school Taalwetenschap. Het einde van de standaardtaal: een wisseling van Europese taalcultuur. (Amsterdam, 2008) en Taal op drift: lange-termijnont-wikkelingen in taal en samenleving (Amsterdam, 2013), enkele van zijn meest recente publicaties, konden op heel wat aandacht rekenen.
2 - Peter Hagoort – ‘Berichten uit de bovenkamer: het talige brein’ (24 maart 2019)
Peter Hagoort (1954) is oprichter van het Donders Centre for Cognitive Neuroimaging (Radboud Universiteit), en is sinds eind 2006 tevens directeur van het Max Planck Instituut voor Psycholinguïstiek. Beide instituten zijn in-ternationaal vermaarde wetenschappelijke onderzoeksinstituten, waar in totaal zo’n 300 mensen uit 25 verschillende landen werkzaam zijn. Zijn eigen onder-zoeksterrein betreft het menselijk taalvermogen: hoe ons brein ons in staat stelt te communiceren via een complex systeem van symbolen. Daarover publiceert hij in de meest toonaangevende wetenschappelijke tijdschriften. Tevens deelt hij de uitkomsten van zijn onderzoek met het grote publiek in tal van lezingen en optredens, onder meer op het Lowlands festival, in het Koninklijk Concert-gebouw, in Paradiso, en tijdens de Wissenschaftssommer in Duitsland. Peter Hagoort is lid van de Koninklijke Nederlandse Academie van Wetenschappen.
3 - Joop van der Horst – ‘Over het oplossen van de talen’ (12 mei 2019) Talen (meervoud), in feite: standaardtalen, zijn als zodanig een uitvinding van de Renaissance. Met het wijken van de taalcultuur van de Renaissance zullen talen ook (weer) veel van hun eigenheid verliezen. Het continuüm herstelt zich.
Biografie: zie hierboven.
4 - Luc Steels – ‘Taal en artificiële intelligentie’ (26 mei 2019)
Luc Steels (1952, Belsele) studeerde talen en letteren aan de Universiteit Ant-werpen en computerwetenschappen aan het Massachusetts Institute of Tech-nology (Cambridge, Massachusetts) met een specialisatie in de Artificiële In-telligentie.
In 1983 werd hij professor computerwetenschappen aan de VUB. Hij richtte er het Laboratorium voor Artificiële Intelligentie op waar hij met zijn studen-ten baanbrekend werk verrichte op het terrein van kennissystemen, robotica en taalverwerking. Zijn recent onderzoek gaat over hoe taal is kunnen ont-staan. Daarvoor maakt hij computersimulaties en doet experimenten met
ro-bots die hun eigen taal ontwikkelen. Hij wordt internationaal geroemd voor zijn baanbrekende werk in deze materie, en adviseert de Europese Unie bij het uitdenken van een strategisch AI-plan. Luc Steels is lid van de klasse Na-tuurwetenschappen van de Koninklijke Vlaamse Academie van België voor Wetenschappen en Kunsten, en van de European Academy of Sciences.
5.2.2 vierdeligereeksoverdeliterairecanon Meer info daarover is te vinden onder 6.2.
5.2.3 lezingeninsamenwerkingmetpartnerorganisaties
Derde Hans Groenewegenlezing met Alfred Schaffer (23 november 2019) Onder de titel Op de rug gezien. Het evenwichtsnummer van de dichter hield de Nederlandse dichter, criticus en academicus Alfred Schaffer op 23 november 2019 de derde Hans Groenewegenlezing. Hij sprak over levensveranderende ervaringen en Zuid-Afrikaanse poëzie. Tom Van Imschoot ging met de auteur in gesprek. Deze lezing werd georganiseerd door de Akademie van Kunsten (Am-sterdam), de KANTL (Gent), Perdu (Amsterdam) en Poëziecentrum (Gent).
Door middel van een tweejaarlijkse Hans Groenewegenlezing willen de organi-satoren proberen traag lezen en denken, met opschorting van een oordeel, levend te houden. Uitgaand van de essays zal een gereputeerde auteur de mogelijk- en onmogelijkheden nagaan van Groenewegens idealen, die van samenleving naar literatuur liepen, en weer terug. Vervolgens gaan dichters en denkers hierover in debat.
Free the word (15 november 2019)
Dit jaarlijkse evenement van PEN Vlaanderen streek op 15 november 2019 neer in de Minardschouwburg te Gent en boog zich over de paradox van de vrije meningsuiting. Komt de democratie in gevaar door het recht om altijd en overal je mening te uiten? Hoe gaan we om met extreme meningen die haat en verdeeldheid zaaien? Met de exponentiële groei van publieke platformen via de sociale media? Met manipulatie en fake news? Welke verantwoordelijkheid nemen de media hierin op? Zijn er grenzen aan de vrijheid? Hoe gevaarlijk is onze ongelimiteerde publieke ruimte vandaag? Ignaas Devisch, Maarten Boudry en Anne Provoost gingen erover in gesprek.
Kati Verstrepen, specialist vreemdelingenrecht, ging in op de moeilijke visum-problematiek voor vervolgde schrijvers die hun land moeten ontvluchten, en de grenzen waar ze op stoten.
Acteur Dirk Roofthooft bracht een doorleefde lezing uit Ik zal de wereld nooit meer zien, het ophefmakende werk van Ahmet Altan, erelid van PEN Vlaan-deren en momenteel opgesloten in een Turkse cel.
In zijn muziek liet Osama Abdulrasol verschillende culturen en muziekstijlen met elkaar fusioneren: van Arabisch tot Indisch, van jazz tot experimenteel.