Wy vernemen in België van tyd tot tyd wel eens, dat in Holland dit of dat werk van de pers trekt; maer wanneer de boeken ons voor oogen komen, dan is het dikwyls al wat te laet om deszelfs verschyning aen te kondigen. Zoo gaet het waerschynlik in Holland ook met onze belgische gewrochten.
Hoe dat nu ook zy, wy kunnen den luste niet wederstaen, den belgischen
lettervrienden te melden dat, prof. Schrant (voor 1830 reeds in België vermaerd en geschat) het spoor van Lulofs en Willems zaliger, van Alberdingh Thym en
Vanvlooten volgende, een lief boekjen van 300 bladz. in de wereld zond onder den titel Oud-Neêrlandsch Rym en Onrym, en slechts 1 gulden 50 kostende.
Wy raden dit werk even als die der bovengenoemde heeren den leerzuchtigen beoefenaren der vlaemsche tael aen. Zy vinden by een aendachtig lezen, zoo als wy het reeds vroeger zeiden, waerom de nieuwere spraekleeren zoo menige ketteryen hebben opgenomen die nu allengs moeten verdwynen. De onkunde immers kon gemakshalve den hateliken regel vaststellen, dat alle voorzetsels den accusatief
regeren; dat men onverschillig de voorouders of voorouderen, der vogels of der vogelen schryft. En wat zal men zeggen, na al hetgene heer Alberdingh Thym zoo
duidelik en onwedersprekelik getoond heeft, van den voortdurenden gebruike van
de en der in de plaets van den in den dativo plurali des vrouweliken geslachts? Daer
zyn nog zoo vele bloodzinnigen, die niet durven schryven: den bloemen, den vrouwen,
den moederen, voor aux fleurs, aux femmes, aux mères. Daer zyn er zoo velen die
heel wel met onzen geleerden Vandenhove zullen bekennen, dat het oorverscheurend is te lezen: der engels choor, der vogels zang, en dat zy steeds de voorkeur geven aen: der engelen choor, der vogelen zang; maer waerom schryven zy dan by
voorduring: het boek der moeders, de kleur der gevels? Willen die goede menschen zich dan niet de moeite getroosten eenen blik te werpen op: De verbuigingen der
zelfstandige naemwoorden, door den heer Vandenhove uitgegeven, en
waerin zonnenklaer aengeduid is, dat de en, in gen. en dat. plur. in de woorden op
el en er uitgaende, sints de oudste oirkonden der dietsche talen noodzakelik is?
Wie zou by het inzien van vyftig verschillende geschriften uit de middeleeuwen nog durven ex cathedrâ beweren, dat de voornaemwoorden du, dy en dyn niet van alledaegschen gebruike by onze voorouders waren?
Leest, leest de werken onzer middeleeuwsche schryveren, en gy zult verwonderd zyn over de onkunde van hen, die regels durfden vaststellen voor rechtschryving (ortographie) en spraekleere, daer zy niet eens wisten te onderscheiden, wanneer der
vrouwen, de la femme was of des femmes; der zonnen, du soleil kenden zy evenmin,
deshalve konden zy zonopgang en zelfs zonsopgang in plaets van het vloeijende en alleen goede zonnenopgang schryven.
Wy roepen dus herhaerdelik de aendacht onzer lezeren in op de goedkoope uitgaven der Nederlandsche Gedichten uit de XIIdetot XVIdeeeuw, van Alberdingh Thym, op Oud-Neërlandsch Rym en Onrym, van J.M. Schrant, op de Nederlandsche
Liedeboekjens, van Vanvlooten, zoo als ook op diens bundel: Oude Prozastukken.
Daer wy sedert eenige jaren reeds onze belgische dichters uitgenoodigd hebben de ernstige studie der dichtvormen der middeleeuwen te beginnen, en tot nogtoe te vergeefs of in de woestyne preekten, houden wy ons tot eigenen trooste verpligt te bestadigen dat men sedert eenigen tyd by onze noordsche stam- en taelgenooten die studie ernstig opneemt.
De heeren Heye en Alberdingh Thym, zoo als ook de heer Vanvlooten, laten ons de oneindige afwisseling der oude dicht-vormen in hun oirspronkelik en vernieuwd kleedjen vatten en waerdeeren; en het doet ons tevens een oneindig genoegen, dat jonge, reeds door Lulofs aengetoonde nederlandsche dichters het spoor inslaen, en grieksche en middeleeuwsche vormen met knapheid beseffen, en hunne gedachten er in overgieten.
Zoo heeft onlangs de heer P.A. De Génestet, zyne eerste gedichten in eenen bundel van 160 bladzyden uitgegeven.
Leest er bladz. 141, de Avondzon, en gy zult begrypen, welke pogingen de heer Génestet aenwendt om den anapaest in te voeren. Dat hy vaek een foutjen tegen den taelrhythmus begaet, is by de thans
weinig verspreide kennis der zuivere prosodia, niet bevreemdend; maer wy juichen den jongen dichter toe, hy zal zich niet laten knellen in het eentoonig juk van kort lang, of lang kort. Hy zal den spondaeus met den dactylus, den anapaest met den ïambus en choraeus, afwisselend in dezelfde strophe durven gebruiken, wanneer zyn gehoor daerdoor bevredigd wordt, zoo als hy het reeds deed.
Wy deelen het laetste stukjen uit zynen allerzins merkwaerdigen bundel mede, níet om dat dit stuk het beste is, neen, maer omdat hier de eentoonigheid der dactylen onderbroken wordt door wel aengebrachte trochaeën, en wy hopen, dat men hier te lande ook meervuldige bewyzen zal leveren van welgegronden teruggang naer het melodische streven der oudheid. Eentoonigheid is voorzeker geen bewys van melodie; de tegenwoordig meest gebruikte versvoeten zyn kort lang of lang kort - zy zyn dus zonder afwisseling, zonder beweging; zy zyn dikwerf vervelend. Die vervelende maten door levendigere vervangen zy het doel des dichters!
Het slotdicht des heeren Génestet luidt als volgt:
Vogeltjens, die zoo vroeg zingen, krygt de poes.
Een vogeltjen, vroeg in den morgen Zong vrolyk en zonder veel zorgen,
Als vogelkens zyn, een lied. o Vogeltjen, hou toch uw snater! Denk aen den loerenden Kater
-Gy zingt... ge ontsnapt hem niet. Een dichtertjen vroeg in den morgen Des levens, zong zonder veel zorgen,
Als dichteren zyn, een lied. o Zangertjen, hou toch uw snater! o Zie toçh dien loerenden Kater, Dien kritischen, spottenden sater
-Gy zingt... ge ontsnapt hem niet.
Het vinkjen bezweek onder wonden En klauwen, en werd verslonden
En 't was met het vinkjen gedaen. En de ander? - Hy scheurde zyn kleêrtjens En liet er een bundeltje veêrtjens... Maer vloog toch weêr op in de sfeertjens En spoedig ook groeiden zyn veêtjens Veel moeier, Meneertjens,
Weêr aen.
Hoe vindt ge die wyze des Heeren Génestet? is ze niet heel aerdig? Hy kent zeer wel de kracht zyner wieken en hy weet ook, de critici te waerdeeren. Hy mag zich vry boven het gemeene slach der zifteren verheffen, die reiken nimmer tot zyne hoogte.
J.M.D.
Elsene, 1852, 18 january.