byeengebragte schat gering was, in vergelyking van hetgeen hy had kunnen
verzamelen, zoo uit boeken als onder 't volk in de steden en te platte lande. De hier
achter volgende lyst van liederenboeken bewyst hoe overvloedig onze schat nog is,
maer tevens dat er behoefte bestaet aen een kritisch overzicht dier verzamelingen.
Willems bezat er betrekkelyk weinig; doch des te ryker was hy aen uitlandsche, wat
hem ter vergelyking wonderwel te stade kwam. Enkele vrienden bragten het een en
ander uit den mond des volks over. Hoe ryk van dezen kant wy nog zyn, en hoe nuttig
deze bron voor de studie van 't volkslied en van de volksmuzyk is, bewyst het weinige,
sedert myne bemoeijing met deze uitgave door my verzameld. Deze wyze van
verzamelen levert echter menigvuldige bezwaernissen op. Het volk, en vooral buiten,
waerhenen men zyne aendacht meest te rigten heeft, wantrouwt de aenzoeken tot
mededeeling; en het is als 't ware by verrassing dat men een lied of eene sage magtig
wordt.
Aenteekeningen liet Willems weinig na: zyn werk zat hem in 't hoofd. Wat hy had
opgeschreven, was grootendeels voor hem alleen bruikbaer. Waer het mogelyk was,
heb ik het als zyn eigendom aengevoerd. Een tamelyk aental spreekwoorden en
spreekwyzen, aen muzyk en lied ontleend, door hem byeen vergaderd, heb ik
alfabetisch gerangschikt, overtuigd zynde dat ze hier gevoegelyk plaets mogen nemen:
ze zullen meer dan éenen welkom zyn:
Altyd het zelfde liedeken. Altyd koekoek éenen zang. Altyd koekoek éenen toon.
Alle noten zyn niet goed voor den zanger. Binnen zingen, buiten schreijen.
XXXI
C'est bon pour vous, dat zeyt de Wale. HOUWAERT. Daermeê is 't liedjen uit.
Dat gaet een toontje te hoog. Dat gaet te grof.
Dat liedeken is hem wat te hoog. Dat liêken hebdy zoo dikwils gezongen.
Dat zynze niet die Wilhelmus blazen, zei Hansken van Gelder. De beste zang verdriet ook wel.
De oude deuntjes zyn de beste. De speelman zit nog op 't dak. De zang en sust geen maeg in slaep. De boventoon zingen.
De vogels die vroeg zingen worden van de kat geknapt. Die goed zingt laet zich kwellen.
Droevig zingt ook.
Een goed lied mag men driemael zingen. Een zoet gezang, een zoet woord,
bindt droefheid aen een vaste koord. Gy zingt altyd den zelfden zang. Goede zingers drinken gaern. 't Gerucht is meer als de noten. Heesch wil altyd zingen.
't Is een man als David, had hy maer eene harp. 't Is niet al goud dat er blinkt,
't Is niet al bly dat er zingt. 't Is 't oude deuntje.
't Is wildzang.
't Liedeken van verlangen.
Hy heeft veel noten op zynen zang. Hy vedelt voor de dooven.
Hy zal daer geen liedjes van dichten. Hy zal wel klein leeren zingen.
Hy zingt een deuntje op zyn eigen hand. Hooge zang vermoeit.
Ik ken de wyze, wist ik de woorden. Men zou er een liedje van dichten. Met uw galgeliedje!
Moeten is bedwang,
krysschen is kindergezang. Kortryk. Niet al die zingen zyn verblyd. Oude liedjes zyn de beste. Schik naer den tyd uwen gang,
zing hoog' of leegen zang. Schoon gezang duert niet lang. Schreeuwen en zingen is twee.
XXXII
Schreijende kinders maken zingende moeders. Slecht zingt eerst.
Speel op de ruispyp dat 't de boeren niet verstaen. Swanen sane singen.
Wel spreken gaet voor zingen.
Wie heeft van zyn leven zulke toonen gehoord? Wie lydt die bidde,
wie verblydt die zinge.
Wy zullen er discant van zingen. HOUWAERT. Zangers keel is altyd droog.
Zing naer vaders wyze.
Zoo d'oude zongen, zoo piepen de jongen.
By Willems' overlyden was ik er niet op voorbereid, om de zware taek van de
voortzetting dezer uitgave op my te nemen. Overtuigd evenwel van het nut, dat
daermede aen den volksgeest te doen was, besloot ik het begonnene werk te
voltrekken. Een eerste moeijelyk punt was het verzamelen der melodiën, waervan
ik op verre na geen genoegzamen voorraed tusschen Willems' papieren vond. Ik
maekte eene alphabetische lyst der genen, welke ik in een tiental liederenboeken met
muzyk, uit de zestiende en zeventiende eeuwen, vinden mogt. Deze lyst had ik hier
ingelast, indien ik niet van hare onvolledigheid overtuigd ware, al beloopt ze tot een
getal van byna acht honderd. By eene minder haestige kennismaking met de stof,
ware ik ook in staet geweest een ruimer getal melodiën mede te deelen, gelyk blyken
kan uit de N
rsLXXVIII en CXI. Ik merkte te laet dat de wyze van het eerste, doch
zonder het referein, in de Souterliedekens, ps. I, die van het andere in den Bellerophon
bewaerd is. De door my opgespoorde melodiën werden nagezien of overgezet door
den heer R.-J. Van Maldeghem, te Brussel
1, terwyl degene welke het my gelukte uit
den mond van 't volk op te vangen, door den heer Reylof genoteerd zyn. Waer andere
persoonen zich omtrent onze uitgave verdienstelyk maekten, heb ik ter plaetse
vermeld. Zy nemen hier allen nogmaels myn hartelyken dank aen.
Aen den titel: Vlaemsche Liederen, in een beperkten zin opgevat, heb ik my niet
gebonden gerekend. Buiten de
vorsten-1 Tot de overgezette behooren de Nrs
LI, LXVI, LXXX, XCVIII, CVIII, CIX, CXIX, CXXXIV, CXXXIX, CL-CLII, CLIX, CLXXI, CLXXII, CLXXVII-CLXXIX.