Lesverloop 6 mei 4 e uur

44

Toen vervolgens iedereen zat, heb ik de leerlingen gevraagd wie dit lied (her)kende en of ze ook wisten wie het zingt. Eén jongen (Kevin) durfde toe te geven dat hij het kent en dat hij ook weet wie de zanger is.

Naar aanleiding van een paar vragen hebben we een klassengesprek gevoerd. Leerlingen gaven antwoord op de vragen waar en wanneer ze muziek luisteren, of ze zelf wel eens zingen en bij wat voor gelegenheden en wat de kenmerken van een lied zijn. De antwoorden kwamen overeen met wat ik zelf al had ingeschat en ook in de theorie heb verwerkt; muziek wordt geluisterd op de fiets, thuis, met feestjes en vooral via hun koptelefoon. Zingen doen de leerlingen ook op de fiets, onder de douche en thuis en met name als ze vrolijk zijn. Gelegenheden die werden genoemd waren: verjaardagen, Sint Maarten, kerst en sinterklaas. Rijm, ritme, muziek, melodie, coupletten en refrein waren kenmerken die de leerlingen konden verzinnen.

Na dit inleidende gesprekje heb ik uitgelegd wat we de komende lessen gaan doen en wat er van ze wordt verwacht. Ik heb de eisen en beoordeling kenbaar gemaakt en alvast vooruitgeblikt naar de afsluitende opdracht, het uitvoeren van de liederen. Deze mededeling zorgde voor onrust en leerlingen luisterden niet meer naar de inhoud; ze dachten dat ze allemaal moesten gaan zingen.

Met ondersteuning van een PowerPointpresentatie heb ik de klas het een en ander verteld over de liedcultuur in de zeventiende eeuw, overeenkomstig met de informatie die ook in hun lesboekje staat.

Afsluitend hebben we samen geluisterd naar Enigheid is armoe en ik heb de leerlingen gevraagd mee te lezen. Er werd hier en daar kort gegiecheld, maar dat ebde snel weg en de leerlingen luisterden goed naar het lied en lazen aandachtig mee.

Hierna zijn de leerlingen de vragen gaan maken; ze mochten met elkaar overleggen. De eerste vragen gingen aardig, maar ik had te weinig aandacht besteed aan het begrip genre. De vraag waar leerlingen moesten tellen om hoeveel strofes het ging, stelde niet veel voor, nu ik tijdens het beluisteren niet heb gevraagd mee te tellen, omdat ik wilde dat de leerlingen meelazen. Leerlingen wisten niet meer wat fabel betekent bij vraag, dus heb ik dat nu toegevoegd aan de begrippenlijst.

De rest van de vragen konden voor mijn gevoel goed beantwoord worden; dat zal ik nog zien wanneer ik de boekjes ga doornemen. De leerlingen hebben niet alle vragen afgekregen tijdens de les, dus ik heb dat als huiswerk opgegeven.

De les heb ik afgesloten door de belangrijkste begrippen nog eens door de leerlingen te laten herhalen en vooruit te wijzen naar de volgende les.

7 mei 3e uur

In de tweede les stond het boertige lied op het programma. Ik ben de les gestart door kort terug te vragen wat we de vorige les hebben geleerd en weer een link te leggen met Bredero. Ik heb het Groot lied-boeck geïntroduceerd en de leerlingen gewezen op de driedeling van de muziekavond: boertig, amoureus en aandachtig.

Belangrijk is het punt van lering en vermaak: een lied bevat een wijze les in een vermakelijke context. Dit heb ik geïllustreerd door met de leerlingen naar Zwaar

leven te luisteren. Het lied viel erg in de smaak, het was erg herkenbaar voor de

leerlingen. We hebben kort over de inhoud van het liedje nagepraat, maar ik heb de leerlingen nog niet de bijbehorende vragen laten maken. Dit deden de leerlingen later in de les, maar het was beter geweest dit te combineren.

Na Zwaar leven ben ik verder gegaan met het uitleggen van de theorie van het boertige lied. De uitleg heb ik beëindigd door kort het een en ander te vertellen over de inhoud van de liedjes die voor vandaag op de planning staan. De plaatjes bij het ganstrekken3 en de realisatie dat deze activiteit nog steeds plaatsvindt, zorgden voor ongeloof en walging, precies wat ik had gehoopt.

Samen hebben we naar Boerengezelschap geluisterd en omwille van de tijd hebben de leerlingen daarna de vragen gemaakt die horen bij Zwaar leven en

Boerengezelschap. De vragen bij Van Dieuwertjes vrijer mochten de leerlingen nog

even open laten.

De les heb ik rommelig afgesloten, de samenvatting is erbij ingeschoten en ik heb nog wel gewezen op de komende lessen.

8 mei 1e uur

Deze les had eigenlijk over de amoureuze liederen moeten gaan, maar omdat de boertige les meer tijd nodig had dan ik van tevoren had ingeschat, heb ik het programma deze les gewijzigd. Ik ben begonnen met een terugblik en een vooruitblik en heb de leerlingen op de hoogte gebracht van de wijzigingen.

46

We hebben de vragen die tot nu toe zijn gemaakt gezamenlijk besproken. Ik kwam erachter dat de vragen waar de leerlingen een fabel moeten reconstrueren als ‘moeilijk’ worden ervaren en daarom maar worden overgeslagen. Het is dus van belang hier extra op te letten en deze vraag voor de leerling ook als belangrijk te bestempelen.

Na de bespreking hebben de leerlingen de opdracht gekregen de vragen bij

Van Dieuwertjes vrijer te beantwoorden. Met name de vraag waar de leerlingen de

laatste drie strofes zelf moeten vertalen werd goed ontvangen. Ze vinden het lastig, maar wel leuk. Ze zien het als een puzzeltje.

8 mei 8e uur

Ha4g is op donderdag het achtste uur meestal een beetje uitgeblust, maar ik kreeg ook het idee dat de spanningsboog voor de zeventiende-eeuwse liederen ten einde was gekomen. De aandacht verslapte en het nieuwe was eraf voor ze. Drie lessen is blijkbaar genoeg. Toch heb ik deze les over de amoureuze liederen gegeven zoals gepland.

Ik ben begonnen met het theoretische stuk. Anders dan de andere lessen heb ik bij de amoureuze liederen geen actueel voorbeeld. In de uitleg komen de begrippen die eerder al zijn behandeld weer terug, maar nu met een amoureuze invulling.

Na de uitleg hebben we gezamenlijk naar de twee liederen geluisterd die deze dag op het programma stonden: ’s Nachts rusten meest de dieren en Een oud

bestevaartje met een jong meisje. Hierdoor is het contrast tussen beide liedjes goed

te horen, maar komt het niet ten goede voor de spanningsboog. Beter is om het ene lied te beluisteren en de leerlingen de bijbehorende vragen te laten maken in een vastgestelde tijd, om dit vervolgens ook bij het tweede lied te doen. Nu heb ik ervoor gekozen de beide liedjes te beluisteren en daarna de vragen te maken.

De les heb ik afgesloten door de belangrijkste stof te laten herhalen en vooruit te wijzen naar het laatste gedeelte van de muziekavond; de aandachtige liederen.

13 mei 4e uur

Na overleg met Lia van Gemert is besloten in te grijpen in het programma. Omdat de spanningsboog voor dit gedeelte van de lessenserie bij de leerlingen ten einde is gekomen en de tijd die de stof innam meer was dan ik had ingeschat, wordt het

‘aandachtige’ gedeelte voor deze groep geschrapt. Een andere reden is het aantal liederen voor de muziekavond; met de aandachtige liederen erbij zouden teveel liedjes in een les van 45 minuten moeten worden uitgevoerd.

Ik ben deze les gestart door de leerlingen op de hoogte te brengen van de wijziging in het programma. De geestige les doen we niet, we maken af wat we tot nu toe hebben behandeld en gaan ons daarna richten op de voorbereiding van de opvoering.

Vandaag krijgen ze een kwartier de tijd om vragen die nog niet af zijn af te maken; alle vragen van les een t/m drie moeten zijn beantwoord. Een rondgang laat me zien dat veel van de leerlingen goed hebben gewerkt; de meesten moeten alleen de vragen van Boerengezelschap nog beantwoorden.

De tweede helft van de les heb ik uitgelegd wat er nu van de leerlingen wordt verwacht. De zeven liedjes die zijn behandeld, zullen worden uitgevoerd door de leerlingen, ze geven hier een eigen draai aan door een kunstvorm te kiezen die goed bij ze past. De leerlingen waren gerustgesteld dat niet iedereen hoeft te zingen. Ik heb gevraagd wie van de leerlingen een muziekinstrument bespeelt en erop gewezen dat ze die zouden kunnen inzetten voor hun opvoering.

Voordat de leerlingen groepjes mochten maken en een lied konden gaan uitkiezen, heb ik de verschillende tabellen bij de eindopdracht besproken, zoals het plan van aanpak. Samen hebben we de data ingevuld in het stappenplan en ik heb ze op de actielijst gewezen. Tot slot heb ik het beoordelingsformulier met ze doorgenomen, zodat ze weten waar ze op worden beoordeeld.

Het maken van de groepjes ging soepel en bij het kiezen van de liedjes waren

Zwaar leven en Een beetje verliefd het eerst weg. Een idee voor een volgende keer

is om de liedjes via loting te verdelen.

Ook de keuze voor de kunstvorm liep redelijk goed. Wel proefde ik bij een grote groep weerstand tegen het optreden voor de klas; leerlingen voelen zich veiliger bij het maken van een filmpje. Omdat de ideeën voor de uitvoering goed waren, maar de angst om op te treden te groot was, heb ik de leerlingen ook de gelegenheid gegeven om hun kunstvorm te filmen en het filmpje te vertonen. Hierbij heb ik opgemerkt dat een liveoptreden hoger wordt beoordeeld.

48

14 mei 3e uur

De vorige les hebben de leerlingen groepjes gevormd, deze les denken de leerlingen verder over hun plan van aanpak en maken ze de actielijst. De leerlingen gingen enthousiast verder met hun ideeën en ik heb ze waar nodig bijgestuurd met de actielijst. Veel leerlingen vullen de lijst te beknopt in en denken niet goed na over alle stappen die ze moeten nemen.

Ook heb ik alle groepjes nog eens nagelopen of het idee van de eerdere les nog steeds geldt. Twee groepjes waren er nog niet helemaal over uit. Het ene groepje heeft na een kort gesprek met mij een idee geformuleerd en kan nu ook aan het werk. Het andere groepje is opgesplitst. Een jongen, Niels, heeft ervoor gekozen de avond te gaan presenteren, de andere jongen, Donny, zag dat niet zitten en heeft zich bij een andere groep aangesloten.

Een meisje, Romy, heeft ondertussen ruzie gekregen met haar groepje. Ik heb haar een aantal keuzes voorgelegd: het bijleggen met haar groepje, zich aansluiten bij een ander groepje of de schrijfopdrachten maken die ik eerder voor een potentieel probleemgeval had bedacht. Ze heeft gekozen voor de schrijfopdracht.

Ze zal twee teksten schrijven van elk driehonderd woorden. De ene tekst is een aankondiging van de muziekavond. Deze tekst moet activerend zijn, ze moet ervoor zorgen dat de lezer (fictieve) kaartjes gaat kopen voor de muziekavond. Ze moet dus weten wat de inhoud is van het stuk om mensen naar de voorstelling te lokken. Dit artikel levert ze voor de uiteindelijke muziekavond in. De andere tekst is een recensie waarin ze een kritisch oordeel moet geven over de avond.

22 mei 1e uur

Tijdens dit uur mochten de leerlingen hun stuk repeteren. Alle groepjes hebben aangegeven waar ze zouden gaan oefenen, zodat ik tijdens het uur langs kon komen om te kijken hoe het gaat. Vijf minuten voor het einde van de les moest iedereen zich weer melden in het lokaal.

Vier groepjes besloten buiten in het zonnetje te gaan staan. De leerlingen en docenten die aankwamen werden getrakteerd op een groepje zingende meiden, een paar jongens die Bredero’s teksten rapten, twee jongens die hun filmscenario uitdachten en een groepje dat limericks aan het voordragen was. Binnen werd er gefilmd, decor gemaakt en gezongen over een eigen muziekopname.

Niels de presentator en Romy de verslaggever hebben eenzelfde rondje gemaakt als ik en hebben zo informatie verzameld voor hun taken. Met Niels heb ik de volgorde bepaald voor de uitvoering. Hij heeft de keuze gemaakt om moderne liedjes af te wisselen met de liedjes van Bredero.

Een groepje zal hun stuk een dag later uitvoeren, omdat een van hen afwezig is. Het meisje dat afwezig is, Melisa, is normaal niet te porren voor dit soort activiteiten, maar wil nu per se meezingen. Naar de buitenwereld doet ze net alsof ze het een rotopdracht vindt, maar ze is zo fanatiek dat ik heb besloten om dit groepje toch een dag later te laten optreden.

Een viertal jongens gaat als rockband hun lied vertolken. Ze wilden graag een gitaar van school lenen, maar dat mag niet van de muziekdocent. Bij Engels moeten ze een klachtenbrief schrijven en ze hebben gekozen om dat over dit voorval te doen. Ik heb ze, samen met de docent Engels, aangeraden om de brief ook daadwerkelijk naar hun afdelingsleider te sturen.

27 mei 4e uur

Vandaag was het zover; de muziekavond. Helaas was het voor twee groepjes niet mogelijk om deze dag hun optreden te laten zien, zij zijn de volgende les op 28 mei aan de beurt.

Twee leerlingen waren afwezig: Nathan is het hele jaar veel ziek geweest en zijn afwezigheid was al door mij en zijn groepje ingecalculeerd. Lars heeft zijn groepje wel laten zitten, hij is een zittenblijver en heeft zich met name de eerste helft van het jaar niet van zijn beste kant laten zien. De laatste maanden was hij wel betrokken en kwam er weer een lach op zijn gezicht. Dat hij afwezig was, kwam voor mij als een verrassing. In Magister staat dat hij vanaf het uur Nederlands zich ziek heeft gemeld, de volgende dag (28 mei) was hij tijdens Nederlands naar de tandarts. Sindsdien heb ik hem nog niet gesproken.4

Aan het begin van de les heb ik de leerlingen bekend gemaakt wie ze moesten beoordelen. Ik heb ervoor gezorgd dat er telkens minimaal een act tussen de eigen act en de act die beoordeeld moest worden zat. Een aantal heeft verzuimd om het lesboekje mee te nemen, voor hen had ik kopietjes gemaakt. Hierdoor weet ik ook precies wie zijn spullen niet op orde had. Doordat er twee groepjes pas de

50

volgende les aan de beurt kwamen, kon ik ook Niels groepjes laten beoordelen en kon ik iemand van die groepjes Niels laten beoordelen zonder dat diegene afgeleid zou zijn door zijn eigen optreden. Het beoordelen ging prima; leerlingen hadden tijd genoeg tussen het wisselen om hun formulieren in te vullen.

Rabia heb ik gevraagd telkens de filmpjes in te starten aangezien zij pas de volgende les aan de beurt was. Marit en Claudia heb ik gevraagd alle liveoptredens te filmen; zij hadden zelf een filmpje, dus dat was goed te doen.

De muziekavond werd gepresenteerd door Niels. Hij had een mandoline bij zich en het jasje van de rector geleend. Zijn presentatie was erg leuk; hij had de lachers op zijn hand en bracht wat van zijn persoonlijkheid in zijn ‘act’. Hij kondigde elk stukje goed aan door alvast kort vooruit te blikken en hij kondigde ook elk stukje af door zijn mening te geven en in te haken op wat we hadden gezien of gehoord. Niels zorgde ervoor dat het tempo er goed in zat.

De eerste act was die van Ruben L, Luc en Tobias. Nathan hoorde ook bij dit groepje, maar ontbrak zoals ik hierboven al heb uitgelegd. De jongens vertolkten Een

beetje verliefd van André Hazes en hadden er een rocknummer van gemaakt. Ruben

en Tobias speelden gitaar en Luc zong er doorheen. De muziek paste erg goed bij de inhoud van het lied. Jammer was dat Luc de tekst erbij hield en de jongens niets aan hun outfit hadden gedaan.

Het volgende nummer was Enigheid is armoe door Bi’Bi, Claudia en Marit. Zij hadden een speelfilm gemaakt met op de achtergrond de muziek van het oorspronkelijke lied waar de meiden dan weer overheen gezongen hadden. Alles zat erin: humor, drama en actie. De film startte met een rijke vrouw die alles had wat haar hartje begeerde. Deze rijkdom werd van haar afgepakt door twee arme vrouwen die aan het bedelen waren en vol afgunst naar de rijke vrouw opkeken. Aan het eind van het filmpje waren de rollen omgedraaid; de rijke vrouw was nu bedelaar en de arme vrouwen zwommen in geld. Het enige wat ontbrak was iemand die naast hen in bed wilde liggen.

Het stokje werd overgenomen door Sven en Jasmijn. Zij hadden een geluidsfragment gemaakt. Ze hadden de muziek van Mannenharten van Blöf genomen en daar overheen hadden ze de tekst van Bredero’s Van Dieuwertjes vrijer gezongen. Sven was helaas niet goed te horen en het was beter geweest wanneer ze het live hadden gebracht. Maar de keuze van de melodie van Mannenharten vind ik wel goed. Het laat zien dat ze begrepen hebben waar Van Dieuwertjes vrijer over

gaat want Mannenharten gaat over mannen die van de buitenkant hard lijken, maar dat niet zijn. Net als in Van Dieuwertjes vrijer moeten vrouwen zich niet laten tegenhouden door het uiterlijk, maar kijken naar de binnenkant.

Ruben I, Mathijs en Kevin (zonder Lars) hadden wel een liveoptreden. Ze hadden een aantal limericks gekozen/geschreven die ze vonden passen bij

Boerengezelschap. Deze limericks dreunden ze op over de melodie die André van

Duin een keer in zijn show heeft gebruikt voor zijn limericks. Ze moesten er hard overheen brullen om goed verstaanbaar te zijn, maar de limericks waren erg grappig. Ze raakten af en toe de draad kwijt, hadden verder niet nagedacht over hun kleding en moesten de tekst erbij houden. Ze kregen wel het hele publiek mee; iedereen zong mee met het refrein en zwaaide met zijn handen. De mannen hebben laten zien dat ze de essentie van een boertig lied hebben begrepen: het moet grappig zijn, er moet een wijze les inzitten en de personages moeten dom zijn en zich knullig gedragen.

Helaas waren de laatste twee acts van de muziekavond in deze les niet echt interessant. Mara, Soraya en Kimberley hadden een filmpje gemaakt over Een oud

bestevaartje en een jong meisje. Het was een combinatie van een voordracht en een

toneelstuk. Ze waren slecht te verstaan, bleven op een plek, hadden hun kleding niet aangepast; het was ronduit saai. Gelukkig deden ze de voordracht wel uit het hoofd.

Melvin, Timo, Raynaldo en Donny wilden erg graag Bloed, zweet en tranen

In document Bredero en RTTI-onderwijs (pagina 43-54)