Deelvraag 4: Hoe hebben de gemeenten Deventer en Tilburg het burgerparticipatieproces vormgegeven tijdens het opstellen van de omgevingsvisie?
7. Conclusie en discussie
7.3 Kritische reflectie
In het begin stadium is de keuze gemaakt om de gemeente Deventer en de gemeente Tilburg mee te nemen als cases in dit onderzoek. De gemeente Deventer is momenteel bezig met het opstellen van de omgevingsvisie, dit heeft als voordeel dat de onderzoeksresultaten erg recent zijn. Toch was het daardoor erg lastig om het burgerparticipatieproces in beeld te brengen en te analyseren, bepaalde keuzes over methoden van burgerparticipatie zijn bijvoorbeeld nog niet gemaakt. De omgevingsvisie van de gemeente Tilburg is al vastgesteld. Hierdoor was het burgerparticipatieproces van deze gemeente goed in beeld te brengen.
Gedurende het onderzoek zijn verschillende personen geïnterviewd. Het is gelukt om deze respondenten vroegtijdig te benaderen, waardoor de planning niet in gevaar kwam. Tijdens deze interviews zijn telkens dezelfde thema’s behandeld. Achteraf blijkt dat hierin te weinig de theorie naar voren kwam, waardoor de analyse te beperkt was. Dit kwam omdat ik de focus te veel heb gelegd op het beantwoorden van de deelvragen, en te weinig op de randvoorwaarden die afkomstig zijn uit de theorie. Hierdoor was het noodzakelijk om na het opstellen van de concept bachelorthesis één respondent opnieuw te interviewen. Ook is opnieuw naar alle data gekeken en zijn beide cases grondig gewijzigd.
Toch ben ik achteraf tevreden met de keuze voor de cases Deventer en Tilburg. Door de jaren heen is steeds meer bekend geworden over de Omgevingswet. Bepaalde zaken waren nog niet bekend toen Tilburg bezig was het met het opstellen van omgevingsvisie. Beide gemeenten zijn hierdoor
verschillend te werk gegaan. Waardoor inzichtelijk is geworden wat voor mogelijkheden er zijn voor de inrichting van het burgerparticipatieproces bij het opstellen van een omgevingsvisie.
7.4 Vervolgonderzoek
Dit onderzoek kan mogelijk worden aangevuld met vervolgonderzoeken. In dit onderzoek zijn twee cases uitgewerkt. Het betreft de gemeente Deventer en de gemeente Tilburg. Beide gemeenten bestaan uit één grote stad en enkele kleinere kernen. Hierdoor zijn deze gemeenten relatief overzichtelijk. Wanneer bijvoorbeeld een plattelandsgemeente met een groot aantal kernen een omgevingsvisie moet opstellen, zal het burgerparticipatieproces anders ingericht moeten worden. Onderzoek naar het burgerparticipatieproces bij het opstellen van een omgevingsvisie van een gemeente met een groot aantal kernen zal mogelijk andere resultaten opleveren. Het betrekken van verschillende dorpen vergt een andere benadering.
57
Het burgerparticipatieproces van de gemeente Deventer bij het opstellen van de omgevingsvisie heeft nog niet plaatsgevonden, dit zal na de zomer van 2017 gebeuren. In een vervolgonderzoek kan in beeld worden gebracht hoe dit proces daadwerkelijk heeft plaatsgevonden en kan beoordeeld worden of daadwerkelijk de doelen van burgerparticipatie zijn behaald. Aan de hand van interviews en beleidsstukken is geanalyseerd of voldaan zal worden aan de randvoorwaarden om de doelen van burgerparticipatie te behalen. Echter valt pas achteraf de conclusie te trekken of dit daadwerkelijk is gebeurd.
Dit onderzoek is geheel gericht op het burgerparticipatieproces gedurende het opstellen van de omgevingsvisie. Wanneer een omgevingsvisie eenmaal is vastgesteld door de gemeenteraad, zal er meer ruimte zijn voor initiatieven uit de samenleving. Het zal daarom relevant zijn om onderzoek te verrichten naar hoe burgerparticipatieprocessen worden vormgegeven gedurende de werking van de omgevingsvisie. Beide gemeenten, Deventer en Tilburg, hebben hier ideeën over. Maar in dit
58
Literatuurlijst
Aan de slag OW. (z.d.). Uitgangspunten en doel van de wet. Opgehaald van aandeslagmetdeomgevingswet.nl:
http://aandeslagmetdeomgevingswet.nl/omgevingswet/omgevingswet/uitgangspunten- doel/
Ache, P., & Hospers, G.-J. (2016). We make space - dutch planning in transition. Town & Country
Planning, 437-440.
Antea Group. (2016). Participatie en de Omgevingswet. Opgehaald van anteagroup.nl: http://www.anteagroup.nl/nl/diensten/cursussen-en-opleidingen/inhoudelijke- trainingen/omgevingswet-opleidingen-en-trainingen/participatie-en-de-omgevingswet Arnstein, S. R. (1969). A Ladder Of Citizen Participation. AIP Journal, 216-224.
Asselbergs, F., & Coenen, J. (2010). Ambitie document voor de binnenstad. Gemeente Deventer. B-in motion. (2013). Bewonersadvies. Opgehaald van ruimtelijkeplannen.nl:
http://www.ruimtelijkeplannen.nl/documents/NL.IMRO.0855.STV2015001- d001/d_NL.IMRO.0855.STV2015001-d001.pdf
B-in motion. (2013). Impressies van burgerparticipatie. Opgehaald van
http://www.ruimtelijkeplannen.nl/documents/NL.IMRO.0855.STV2015001- d001/d_NL.IMRO.0855.STV2015001-d001.pdf
Bos, D. (2014). Monitor Burgerparticipatie 2013. Den Haag: ProDemos.
Buitelaar, S. (2015). Kamer stemt voor verplichte omgevingsvisie. Opgehaald van
binnenlandsbestuur.nl: http://www.binnenlandsbestuur.nl/ruimte-en-milieu/nieuws/kamer- stemt-voor-verplichte-omgevingsvisie.9481940.lynkx
Burns, D., Hambleton, P., & Hoggett, P. (1994). The Politics of Decentralisation. Londen: Macmillan. CBS. (2016). Locatie van de gemeente Deventer. Opgehaald van
https://nl.wikipedia.org/wiki/Deventer_(gemeente)#/media/File:NL_- _locator_map_municipality_code_GM0150_(2016).png
CBS. (2016). Locatie van de gemeente Tilburg. Opgehaald van
https://nl.wikipedia.org/wiki/Tilburg_(gemeente)#/media/File:NL_- _locator_map_municipality_code_GM0855_(2016).png
CBS. (2017). Bevolkingsontwikkeling. Opgehaald van statline.cbs.nl:
http://statline.cbs.nl/Statweb/publication/?DM=SLNL&PA=37230ned&D1=0-2,4-5,7-8,13- 17&D2=159&D3=1,40,105,170,183,l&HDR=G2&STB=G1,T&VW=C
CBS. (2017). Bevolkingsontwikkeling. Opgehaald van statline.cbs.nl:
http://statline.cbs.nl/Statweb/publication/?DM=SLNL&PA=37230ned&D1=0-2,4-5,7-8,13- 17&D2=498&D3=1,40,105,170,183,l&HDR=G2&STB=G1,T&VW=C
Connick, S., & Innes, J. E. (2003). Outcomes of collaborative water policy making: applying complexity thinking. Journal of Environmental Planning and Management, 177–197.
59
Dieperink, M. (2016). Participatie in de Omgevingswet. Opgehaald van http://dare.ubvu.vu.nl: http://dare.ubvu.vu.nl/handle/1871/55131
Dilweg, A. (2016). Praktijkbijeenkomst Nu al aan de slag met de Omgevingswet. Opgehaald van platform31.nl:
https://www.platform31.nl/uploads/media_item/media_item/67/33/Omgevingsvisie_Tilbur g_-_Annemoon_Dilweg-1465480475.pdf
Dinjens, M. (2010). Burgerparticipatie in de lokale politiek. Amsterdam: Instituut voor Publiek en Politiek.
Domingo, A. (2016). Monitor Burgerparticipatie. Den Haag: ProDemos.
Elderink, T., Witteveen, S., & Jonker, S. J. (2016). Omgevingswet Deventer - Toepassing van de
Omgevingswet en participatie. Deventer: StadsLAB.
Gebiedsontwikkeling. (2015). Sessie B: Nu al een omgevingsplan: bestemmingsplan met verbrede
reikwijdte. Opgehaald van gebiedsonttwikkeling.nu:
https://www.gebiedsontwikkeling.nu/artikelen/sessie-b-nu-al-een-omgevingsplan- bestemmingsplan-met-verbrede-reikwijdte/
Gemeente Deventer. (2010). Raadsvoorstel: Ambitiedocument Deventer: een bericht aan de stad. Gemeente Deventer. (2012). Beleidsnota Ecologie Deventer.
Gemeente Deventer. (2012). Nota voor burgemeester en wethouders: Bestuursopdracht
Beleidsagenda Ecologie.
Gemeente Deventer. (2013). Gemeentebrede Structuurvisie. Opgehaald van deventer.nl:
https://www.deventer.nl/besturen/ruimtelijke-plannen/structuurvisies/gemeentebrede- structuurvisie
Gemeente Deventer. (2013). Herijking Woonvisie 2008+ en prestatieafspraken.
Gemeente Deventer. (2013). Participatie- en zienswijzenota structuurvisie leegstand; delen A, B en C. Opgehaald van deventer.nl.
Gemeente Deventer. (2013). Presentatie gemeentbrede structuurvisie.
Gemeente Deventer. (2013). Raadsvoorstel: Structuurvisie Stadsaszone Deventer. Gemeente Deventer. (2013). Structuurvisie Stadsaszone Deventer.
Gemeente Deventer. (2014). Koersdocument Ruimtelijk Erfgoed.
Gemeente Deventer. (2015). Nota voor burgemeester en wethouders: Detailhandelsvisie Deventer
2015-2020.
Gemeente Deventer. (2015). Ruimte maken voor vernieuwing - Visie op de detailhandelstructuur
2015-2020.
Gemeente Deventer. (2016). Omgevingsvisie Deventer Denklijn. Deventer: Gemeente Deventer. Gemeente Gooise Meren. (2016). Burgerparticipatie in de gemeente Gooise Meren. Opgehaald van
60
https://bestuur.gooisemeren.nl/fileadmin/user_upload/wind_meetings/208652_bijlage_1_- _Burgerparticipatie_in_de_gemeente_Gooise_Meren.pdf
Gemeente IJsselstein. (2011). Burgerparticipatie en de participatieladder. Opgehaald van ijsselstein.nl: https://www.ijsselstein.nl/mozard/document/docnr/221453
Gemeente Tilburg. (2015). Omgevingsvisie Tilburg 2040. Opgehaald van ruimtelijkeplannen.nl: http://www.ruimtelijkeplannen.nl/documents/NL.IMRO.0855.STV2015001-
d001/d_NL.IMRO.0855.STV2015001-d001.pdf
Gemeente Winsum. (2014). Kadernota burgerparticipatie. Opgehaald van winsum.nl:
https://www.winsum.nl/bestand/publicaties/persberichten/reageren_op_de_concept_kader nota_burgerparticipatie/concept_kadernota_burgerparticipatie_369266+&cd=1&hl=nl&ct=cl nk&gl=nl
Gemeente Zuidhorn. (2016). Evaluatie Burgerparticipatie Gemeente Zuidhorn. Opgehaald van zuidhorn.nl:
https://www.zuidhorn.nl/document.php?m=10&fileid=3820&f=a20a53ea4529af09a544cb3f 1a928538&attachment=0&c=3853
Geurtz, C., & van de Wijdeven, T. (2010). Making Citizen Participation Work: Challenging Search for New Forms of Local Democracy in The Netherlands. Local Government Studies, 531-549. Groothuijse, F., Korsse, D., & Schueler, B. (2014). Kroniek van het omgevingsrecht - De weg naar een
nieuwe Omgevingswet. Nederlands Juristenblad, 2514-2524.
Healey, P. (1993). Planning through debate: the communicative turn in planning theory, in: F. Fischer & J. The Argumentative Turn in Policy Analysis and Planning, 233-253.
Healey, P. (1997). Collaborative Planning: Shaping Places in Fragmented Societies. UBC Press. Hoorn, M. (z.d.). Waarom een nieuwe Omgevingswet? Opgehaald van platsform31.nl:
http://www.platform31.nl/wat-we-doen/kennisdossiers/kennisdossier- omgevingswet/waarom-een-nieuwe-omgevingswet
Houwelingen, P., Boele, A., & Dekker, P. (2014). Burgermacht op eigen kracht? Den Haag: Sociaal en Cultureel Planbureau.
Innes, J. E. (1996). Planning Through Consensus Building: A New View of the Comprehensive Planning Ideal. Journal of the American Planning Association, 460-472.
Innes, J. E., & Booher, D. E. (2004). Reframing Public Participation: Strategies for the 21st Century.
Planning Theory & Practice, 419-436.
Iserief, H. (z.d.). De omgevingsvisie. Opgehaald van relevant.nl: https://relevant.nl/display/THEMA/Pilots+omgevingsvisie
Kadaster. (2017). Kaart gemeente Deventer. Opgehaald van http://www.topotijdreis.nl/ Kadaster. (2017). Kaart gemeente Tilburg. Opgehaald van http://www.topotijdreis.nl/
Kompier, V., & Bogaerds, S. (2016). MijnOmgevingsvisie.nl analyseert de eerste gemeentelijke
omgevingsvisies. Opgehaald van mijnomgevingsvisie.nl:
http://mijnomgevingsvisie.nl/opinie/mijnomgevingsvisie-nl-analyseert-de-eerste- gemeentelijke-omgevingsvisies/
61
Kranendijk, J. (2016, maart 2). Plan van aanpak participatietraject Omgevingsvisie en Omgevingsplan. Deventer: Gemeente Deventer.
Kumar, A., & Paddison, R. (2000). Trust and collaborative planning theory: The case of the Scottish planning system. International Planning Studies, 205-223.
Lodewijck Groep. (2015). De zes kern instrumenten van de Omgevingswet. Opgehaald van lodewijckgroep.nl: http://lodewijckgroep.nl/wp-content/uploads/2016/10/de-zes-kern- instrumenten-van-de-omgevingswet-def-email-en-website-toegevoegd-februari-20161.pdf Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijkrelaties. (2009). Nederlandse code voor goed
openbaar bestuur. Den Haag: Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijkrelaties.
Ministerie van Infrastructuur en Milieu. (2016, januari 4). Eindrapportage pilots omgevingsvisie. Opgehaald van Omgevingswebportaal.nl:
https://www.omgevingswetportaal.nl/praktijk/documenten/rapporten/2016/01/04/eindrap portage-pilots-omgevingsvisie
Ministerie van Infrastructuur en Milieu. (z.d.). Procedure structuurvisie. Opgehaald van infomil.nl: http://www.infomil.nl/onderwerpen/ruimte/ruimtelijke/wet-
ruimtelijke/structuurvisie/procedure/
Ministerie van Infrastructuur en Milieu. (z.d.). Procedure Structuurvisie. Opgehaald van Kenniscentrum InfoMil: http://www.infomil.nl/onderwerpen/ruimte/ruimtelijke/wet- ruimtelijke/structuurvisie/procedure/
Ministerie van Verkeer en Waterstaat. (2008). Adviesrapport Commissie Elverding (Sneller & Beter). Opgehaald van rijksoverheid.nl:
https://www.rijksoverheid.nl/documenten/rapporten/2008/04/21/het-advies-van-de- commissie-versnelling-besluitvorming-infrastructurele-projecten
Movisie. (2015). De voordelen van de participatiesamenleving. Opgehaald van movisie.nl: https://www.movisie.nl/artikel/voordelen-participatiesamenleving
Müjde, A., & Daru, S. (2005). Actieve burgers en vrijwilligersorganisaties. Utrecht: Civiq.
Muskee, M. (z.d.). Nu aan de slag met de Omgevingswet. Opgehaald van vng.nl: https://vng.nl/nu- aan-de-slag-met-de-omgevingswet
Nationale ombudsman. (2009). We gooien het de inspraak in. Opgehaald van
nationaleombudsman.nl: https://www.nationaleombudsman.nl/uploads/rapport2009- 180_2.pdf
Ossewaarde, R., Moulijn, M., Ketner, S., Hermsen, F., Verkaik, L., & Bron, P. (2008). Effectieve vormen
van burgerparticipatie. Opgehaald van arcon.nl:
http://www.arcon.nl/uploads/assets/images/Publicaties/Rapport%20burgerparticipatie%20d efinitief.pdf
Praktijkgroep Omgevingswet. (2017). Participatie Omgevingsplan en Omgevingsvisie Deventer. Opgehaald van saxion.nl: https://saxion.nl/site/index/omgevingswet/living-lab-
pilot/participatie%20omgevingsplan%20en%20omgevingsvisie%20deventer/
ProDemos. (2016). Afwegingskader burgerparticipatie bij beleid. Opgehaald van prodemos.nl: https://www.prodemos.nl/wp-content/uploads/2016/04/Schema-burgerparticipatie-zp.pdf
62
Raad voor het openbaar bestuur. (2004). Burgers betrokken, betrokken burgers. Opgehaald van rob- rfv.nl: http://www.rob-rfv.nl/documenten/migratie/burgers_betrokken.pdf
Rekenkamer. (2012). Onderzoek burgerparticipatie - Koepelnotitie. Opgehaald van
rekenkamerwestbrabant.nl: https://www.rekenkamerwestbrabant.nl/docs/kpn/kpn09-2012- dec-burgerparticipatie.pdf
Rekenkamer. (2012). Onderzoek burgerparticipatie Gemeente Oosterhout. Opgehaald van
rekenkamerwestbrabant.nl: https://www.rekenkamerwestbrabant.nl/docs/oh/oh-21a-2012- dec-burgerparticipatie.pdf
Rijksoverheid. (2015). Minder regels en een mooiere leefomgeving dankzij Omgevingswet. Opgehaald van rijksoverheid.nl: https://www.rijksoverheid.nl/actueel/nieuws/2015/02/18/minder- regels-en-een-mooiere-leefomgeving-dankzij-omgevingswet
Rijksoverheid. (2016). Omgevingswet - NIeuwe omgevingswet maakt omgevingsrecht eenvoudiger. Opgehaald van rijksoverheid.nl:
https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/omgevingswet/inhoud/vernieuwing- omgevingsrecht
Saxion. (2015). Startconferentie Regionale Praktijkgroep Omgevingswet. Opgehaald van saxion.nl: https://saxion.nl/leefomgeving/site/_calendar/startconferentie-regionale-praktijkgroep- omgevingswet/
Spit, T., & Zoete, P. (2015). Planologie: een wetenschappelijke introductie in de ruimtelijke ordening in
Nederland. Assen: Coöperatie In Planning U.A.
Sruiksma, J. (2012). Gemeentelijke planologische instrumenten: weinig nieuws onder de zon. Naar
een nieuwe omgevingsrecht, 73-84.
Tewdwr-Jones, M., & Allmendinger, P. (2002). Conclusion. Planning Futures: New Directions in
Planning Theory, 206-216.
Tonnaer. (z.d.). Verschillen tussen Omgevingsvisie en Structuurvisie. Opgehaald van
omgevingswet.tonnaer.nl: http://omgevingswet.tonnaer.nl/omgevingsvisie/verschillen- tussen-omgevingsvisie-en-structuurvisie
Van Angeren, J. R., Barkhuysen, T., Kortmann, T., & Ten Veen, A. (2014). Op weg naar de
Omgevingswet. Amsterdam: Stibbe.
Van Buuren, A., & Nooteboom, S. (2010). The success of SEA in the Dutch planning practice - How formal assessments can contribute to collaborative governance. Elsevier , 127-135.
Van den Broek, A., Steenbekkers, A., Van Houwelingen, P., & Putters, K. (2016). Niet buiten de burger
rekenen! Den Haag: Sociaal en Cultureel Planbureau.
Van Dixhoorn, A., & Rosmalen, P. (2012). Plan van aanpak bewonerstraject. Breda: B-in motion. Verschuren, P., & Doorewaard, H. (2007). Het ontwerpen van een onderzoek. Den Haag: Boom
Lemma.
VNG. (2016). De gemeentelijke omgevingsvisie. Opgehaald van vng.nl:
https://vng.nl/onderwerpenindex/ruimte-en-wonen/omgevingswet/juridische- routekaart/gemeentelijke-omgevingsvisie
63
VNG. (2016). De Omgevingswet. Opgehaald van vng.nl: https://vng.nl/onderwerpenindex/ruimte-en- wonen/omgevingswet/juridische-routekaart/de-omgevingswet
Wilcox, D. (1994). The Guide to Effective Participation. Opgehaald van partnerships.org.uk: http://partnerships.org.uk/guide/guide1.pdf
64
Bijlage 1: Beleidsdocumenten
Deze bijlage bevat een overzicht van de geraadpleegde beleidsstukken van de gemeente Deventer en de gemeente Tilburg. Al deze verschillende beleidsstukken zijn ook opgenomen in de literatuurlijst.