Het kredietrisico is het risico op verliezen die te wijten zijn aan het in gebreke blijven of de achteruitgang van de kredietkwaliteit van tegenpartijen bij kredietactiviteiten verslechtert.
De belangrijkste kernactiviteit van AXA Bank Europe bestaat uit een zuivere retail bankenactiviteit, m.a.w.
het inzamelen van fondsen (dagelijkse transacties, spaarproducten) en het verstrekken van leningen aan zijn klanten, met name huishoudens, professionals en kleine ondernemingen (met een balans van maximaal
€ 2M) via zijn netwerk van zelfstandige agenten. Het grootste deel van het kredietrisico van de bank vloeit voort uit deze activiteit die zowel balans als buitenbalans posten omvat zoals niet opgenomen kredietlijnen.
De ratio kredieten/deposito's bedroeg eind 2015 bijna 100%.
AXA Bank Europe heeft ook een deel van zijn retail hypotheekleningen omgezet in RMBS, waarvan een deel is omgezet in gedekte obligaties die worden verkocht op de professionele markt waardoor een comfortabele buffer kon worden aangelegd in termen van liquiditeit. Een deel van deze liquiditeit is ondergebracht in een beleggingsportefeuille met een laag kredietrisicoprofiel. (zie hfdst 4.2.2)
Een andere bron van kredietrisico is de derivatenactiviteit die uitgeoefend wordt om de activiteiten van de AXA Groep te ondersteunen, alsook voor het beheer van repo/reverse repo activiteit voor de AXA Groep.
4.2.1
Retail kredietrisicoAXA Bank Europe is blootgesteld aan kredietrisico als gevolg van een kredietactiviteit aan Belgische retail-klanten alsook van een hypotheekactiviteit in Hongarije.
Retail kredietrisico in België
De risico's die verbonden zijn aan de retail kredietportefeuille in België betreffen hypotheken, consumenten-kredieten eniprofessionele consumenten-kredieten met een overwicht voor hypotheekleningen (met een aandeel van bijna 87% van de totaal uitstaande bedragen).
De portefeuille woonkredieten kende een nettogroei van meer dan 715 miljoen euro dankzij een aanzienlijke productie en een uitstekende kwaliteit, maar deze wordt gedeeltelijk gecompenseerd door een hoog volume aan herfinanciering in de Belgische markt.
Voor de portefeuille consumentenkredieten alsook voor de kredietportefeuille voor zelfstandigen, merken we een daling van respectievelijk 65 miljoen euro (consumentenkredieten) en 39 miljoen euro (professionele kredieten) omdat de productie niet volstond om de natuurlijke erosie van de portefeuille te compenseren.
Gezien de goede dekking en de lage waarschijnlijkheid van wanbetaling voor deze financiering, is het risi-coprofiel van de totale kredietportefeuille bijzonder laag.
Kredietverliezen bedroeg in 2015 in totaal 19,7 miljoen euro, tegenover 22,2 miljoen euro in 2014. Onge-veer EUR 3,8 miljoen van de kredietverliezen in 2015 houden verband met wijzigingen in de definitie van
"default". Deze wijzigingen werden doorgevoerd om de definitie van "default" af te stemmen op de meest recente wijzigingen in de Europese wetgeving.
Risk management heeft een uitgebreide rapportering over risicofactoren in de Belgische retail kredietporte-feuille, waardoor managers een goed inzicht krijgen in de risico-evoluties.
De bank hanteert voor haar Belgische kredietportefeuille een geavanceerd op op interne ratings gebaseerd model (IRBA). Hiervoor worden interne ratingmodellen ontwikkeld. Naast het feit dat ze gebruikt worden om minimale kapitaalvereisten te berekenen, worden ze ook gebruikt voor aanvaarding, retail kredietbeheer en voor het berekenen van voorzieningen.
Retail kredieten worden aanvaard op basis van een reeks acceptatienormen en beleidsregels. Hier spelen de acquisitiescoringsmodellen die ontwikkeld werden in het kader van Basel II een ondersteunende rol.
Bovendien heeft Risk management in 2015 een "risk-adjusted return on capital" (RAROC) kader ontwikkeld voor de hypotheekkredietactiviteit. Dit RAROC-kader is uitgegroeid tot een essentieel element in de rentabili-teitsanalyse van deze activiteit.
Een essentieel onderdeel van het kredietrisicobeleid wordt gevormd door het departement ‘Invordering Bank’t. Het departement neemt de nodige maatregelen om het risico voor de bank tot een minimum te beperken afhankelijk van de aard en de ernst van het probleem. Daarnaast bepaalt het departement het bedrag aan maandelijkse voorzieningen die moeten worden aangelegd voor waardeverminderingen.
We waren getuige van een globaal herstel van de geoberveerde wanbetalingsgraad1 (over een periode van één jaar) in de Belgische portefeuille, waaruit kan worden opgemaakt dat de kwaliteit is toegenomen en dat de productmix van kredieten in België is verbeterd.
De wanbetalingsgraad over 12 maanden voor woonkredieten daalde van 0,9% in december 2014 naar 0,8%
in december 2015. De opbrengsten van de nieuwe productie dalen nog steeds en daarom wordt verwacht dat deze dalende tendens zal aanhouden wanneer de economische omstandigheden ongewijzigd blijven.
De wanbetalingsgraad over 12 maanden voor kredieten aan professionals en kleine ondernemingen daalde van 2,20% geobserveerd in december 2014 naar 1,86% in december 2015, wat een weerspiegeling is van de defensieve aanpak van de afgelopen jaren.
Ook voor consumentenkredieten wordt een daling van de wanbetalingsgraad over 12 maanden waargeno-men (van 1,57% in december 2014 naar 1,31% in december 2015) dankzij een betere risicoselectie en een evolutie van de productmix naar leningen met een welbepaald doel.
AXA Bank Europe heeft in 2014 meegewerkt aan de Asset Quality Review van de ECB. Deze oefening heeft onder andere geleid tot kwalitatieve aanbevelingen. Deze werden in hun geheel behandeld in 2015. De
1 'wanbetalingsgraad over één jaar' betekent de verhouding tussen het aantal wanbetalingen dat zich heeft voorgedaan gedurende een periode die begint één jaar voor een datum T (observatiedatum) en het aantal debiteuren dat aan deze graad of pool wordt toegewezen één jaar voor die datum (voorbeelddatum).
belangrijkste impact die hieruit voortvloeit is de implementering van een nieuwe definitie van tekort (in over-eenstemming met de ITS die gepubliceerd werd door de Europese bankautoriteit in juli 2014) op onze re-tailkredietportefeuille. AXA Bank Europe heeft ervoor gekozen een erg strikte definitie van tekort in te voe-ren, wat zich vertaald heeft in een stijging van het aantal kredieten met de melding ‘unlikely to pay’ en de bijhorende provisiebedragen zonder dat de kwaliteit van de onderliggende portefeuille verandert.
Kredietrisico voor Hongarije
Op basis van een wet die in 2014 werd goedgekeurd, werd de FX hypotheekportefeuille in maart 2015 om-gevormd naar een HUF hypotheekportefeuille. Deze transformatie heeft geen kost geresulteerd in 2015, dit doordat de impact reeds geprovisioneerd was in 2014. Betreft de P&L impact van de cost of risk, deze was positief in 2015 voor +24,9 mio euro en komt voort als volgt:
+7,3 mio euro opgenomen provisies van de Conversie Wet.
De stock provisies daalde met 30 mio euro welke resulteerde in een positieve P&L impact van 17,6 mio euro. De terugbetalingsgraad verbeterde door verlaging van de maandelijkse aflossingen (fair bank law effect) en het beginnende herstel van de vastgoedmarkt, wat een verbetering van de col-lateralisatie teweeg brengt.
Het effect van deze wet gecombineerd met het afbouwen van de hypotheek portefeuille sinds 2011 leidde tot een daling van de (bruto) kredietportefeuille van -21,41% in 2015 en bedraagt slechts 818 miljoen euro per 31 december 2015.
Het FX-risico t gedragen door onze klanten werd volledig weggewerkt en in combinatie met de afbouw van de portfeuille vertaalt dit zich in een daling van de 12-maanden wanbetalingsgraad van 5,79% eind 2014 naar 2,97% eind 2015.
Net zoals in voorgaande jaren heeft het management zich gefocust op het uitwerken van diverse schikkin-gen voor klantenvorderinschikkin-gen wat leidde tot positieve resultaten, zoals eens te meer blijkt uit de gepastheid van de provisionering .
De NPL-ratio werd verhoogd tot 27,86% (22,28% in 2014) als gevolg van de snellere daling van de rende-rende portefeuille in vergelijking met de niet-rende-renderende-rende portefeuille. Het voorzieningspercentage steeg naar 17,36% (16,25% in 2014) als gevolg van het grotere gewicht van de niet-renderende portefeuille.
4.2.2
Niet-retail krediet- en concentratierisicoHet Wholesale Risk Comité staat in voor de controles op het uitgebreide limietkader betreffende de kre- dietkwaliteit van niet-retail tegenpartijen. Het limietenkader beoordeelt blootstellingen aan tegenpartijen op verschillende niveaus (land, sector, type instrument en tegenpartij) en schrijft op deze verschillende niveaus limieten voor om zowel het individuele tegenpartijrisico als de blootstelling aan het concentratierisico te beperken.
Daarnaast volgt AXA Bank Europe zijn beleggingsportefeuille ook op in termen van:
1) Geschiktheid van effecten voor de berekening van de liquiditeitsafdekkingsratio (zie hoofdstuk "Li-quiditeitsrisico"). Het beleggingsbeleid van AXA Bank Europe is vrijwel uitsluitend beperkt tot activa van de allerhoogste liquiditeitsklasse, zoals die gedefinieerd wordt door Basel III (L1);
2) Geschiktheid van effecten voor de berekening van de solvabiliteitsratio.
Naast het feit dat krediet- en concentratierisico's lokaal worden opgevolgd, wordt ook toezicht erop uitgeoe-fend op het niveau van de AXA Groep.
AXA Bank Europe rapporteert maandelijks al zijn posities aan het Central Risk Management Department van de AXA Groep om ervoor te zorgen dat ze in overeenstemming zijn met deze tweede reeks limieten.
Investeringsportefeuille
In 2015 daalde de boekwaarde van de investeringsportefeuille (inclusief de niet-gerealiseerde kapitaalwin-sten en verliezen) van 8,7 miljard euro naar 7,4 miljard euro, vooral als gevolg van de verkoop en het op eindvervaldag komen van overheidsobligaties. Het overgrote deel van de beleggingen van AXA Bank Europe bestaat uit kwalitatieveoverheidsobligaties (73%) en supranationale obligaties (24%).
* In miljard EUR
Bovendien worden de kredietratings en de wijzigingen in de marktprijs van posities van AXA Bank Europe zorgvuldig opgevolgd om te onderzoeken hoe kwetsbaar de kredietportefeuille is voor een aantal ongunstige ontwikkelingen. Slechts 0,2% van de investeringsportefeuille heeft een rating die lager is dan "investment grade" (hoogste rating)
Geografisch gezien is het kredietrisico van de beleggingsportefeuille vooral beperkt tot landen die lid zijn van de Europese Unie.
Onderverdeling van de portefeuille overheidsobligaties nationaal en supranationaal (december 2015)
AXA Bank Europe volgt haar blootstelling aan GIIPS-landen nauwgezet op. De totale blootstelling aan GIIPS is gedaald met 372,7 miljoen euro als gevolg van het vervallen en niet herbeleggen van overheidsobligaties.
De blootstelling aan Portugal (15 miljoen euro) blijft stabiel. De blootstelling aan Spanje (van 297 miljoen euro naar EUR 197 miljoen euro) en aan Italië (van 612 miljoen euro naar 340 miljoen euro) is aanzienlijk verlaagd.
Hieronder vindt u een overzicht van de boekhoudkundige GIIPS-blootstelling per 31 december 2015 met een beschrijving van het type investering (in EUR):
Land Type instrumenten Marktwaarde Vervaldag <1Y Marktwaarde Vervaldag > 1Y Total
Spanje Overheidsfondsen 197.076.750 197.076.750
Italïe Overheidsfondsen 232.525.400 107.536.500 340.061.900
Portugal Overheidsfondsen 15.490.500 15.490.500
Tegenpartij Kredietrisico van de trading room-activiteit
AXA Bank Europe bleef optreden als een centraal platform voor de AXA Groep om toegang te hebben tot de financiële markten. Verschillende verzekeringsentiteiten binnen de AXA Groep maken van dit platform ge-bruik, dat twee diensten aanbiedt. In de eerste plaats is AXA Bank Europe een tussenpersoon voor zuivere derivaten, zoals renteswaps die de verzekeringsentiteiten van de AXA Groep gebruiken om het marktrisico op hun levensverzekeringen te dekken. Ten tweede biedt AXA Bank Europe liquiditeit aan verzekeringsentiteiten via gestandaardiseerde geldmarkttransacties ("reverse repo"). De blootstelling van de bank aan derivaten en geldmarkttransacties, inclusief transacties binnen de AXA Groep die beschreven staan in de vorige para-graaf, wordt beperkt via een uitermate streng beleid betreffende zekerheidsvereisten. Blootstellingen aan dergelijke transacties worden onderworpen aan een dagelijkse opvolging van het kredietrisico en de collate-ralisatie wordt dagelijks opgevolgd met markttegenpartijen en wekelijks met tegenpartijen van de AXA Groep. Uitgewisselde waarborgen worden beperkt tot cash en kwalitatief hoogwaardige effecten om te zor-gen voor een gepaste beperking van de kredietblootstellinzor-gen.
De banken die tegenpartijen zijn voor de trading room wat betreft thesaurie en derivaten, worden geselec-teerd op basis van de externe ratings van drie ratingbureaus (Fitch, Moody's en Standard & Poor's) die resul-teren in een interne AXA-rating. Ze moeten een minimale AXA-rating hebben van A-. Voor alle derivaten is het verplicht om een Collateral Settlement Agreement af te sluiten en voor alle repos is het verplicht om een Global Master Repurchase Agreement te hebben. Elke bijkomende tegenprestatie moet voorgelegd worden aan en goedgekeurd worden door het Wholesale Risk Committee.
4.2.3
Effectisering van retail kredietenMet zijn beleid van systematische effectisering streeft AXA Bank Europe ernaar zijn traditionele financiering, die bestaat uit retail deposito's, aan te vullen met een andere stabiele bron van financiering. Het effectise-ringsbeleid wordt idealiter geruggensteund door kwalitatief hoogwaardige hypotheekleningen.
De bank lanceerde zijn eerste emissie in november 2010. Het totaal gedekte obligaties programma bleef stabiel op 3.900 mio euro, waarvan 3.150 mio euro na consolidatie:
in totaal werd 3.150 miljoen euro aan gedekte obligaties geplaatst in de markt en 750 miljoen euro werd teruggekocht door AXA Bank Europe, geëlimineerd in de geconsolideerde balans. AXA Banque France heeft voor 400 miljoen euro ingetekend op deze gedekte obligaties.