In paragraaf 8.2 is beschreven dat de beide directeuren hun bedenkingen hebben bij de
doelstellingen van de bezuinigingen: de één vindt het haalbaar, maar de invulling moet niet worden opgelegd en de ander denkt dat de bezuiniging niet haalbaar is en dat de inhoud meer leidend moet zijn om op termijn besparingen te realiseren. In de pilots is wel expliciet gekeken naar de mogelijkheden om besparingen te realiseren. In deze paragraaf beschrijven wij de ondernomen pogingen op basis van de drie genoemde niveaus in het projectplan.
8.3.1 Goedkopere regimes
Door zowel Heerhugowaard als Arnhem-Zuid zijn in het kader van de pilot acties ondernomen om het regime goedkoper te maken. In Heerhugowaard is de eerder genoemde afdeling E1 opgezet, waar geen sprake is van toezicht, buiten de 4 momenten van tellen (2x) en in- en uitsluiten (2x). In Arnhem-Zuid zijn op een van de ringen van afdeling D (de ring D2) gedetineerden geplaatst, die minder toezicht behoeven.
In het auditverslag42 van Heerhugowaard, waarin de voortgang van de pilot wordt gemonitord is beschreven dat de afdeling E1, één lijn besparing aan personeel oplevert: dit komt neer op een bedrag van ongeveer 125.000 euro. In Arnhem-Zuid staat in de voortgangsrapportage43 dat bij de ring D2 de personeelsinzet met 1 lijn verminderd kan worden, maar dat deze lijn niet direct wordt bespaard omdat het personeel op de bewerkelijke doelgroep in het basisregime ondersteuning nodig heeft, waarop deze lijn nu ingezet wordt. In gesprek met het personeel van de ring D2 blijkt dat er niet minder toezicht is, maar dat het toezicht anders wordt ingevuld. In het interview met de directie wordt dit onderschreven. Hierin komt naar voren dat de formatie op de ring D2 niet anders is dan op een andere ring, maar dat er in het avondprogramma wel minder toezicht is.
8.3.2 Minder functiedifferentiatie
In zowel Heerhugowaard als Arnhem-Zuid zijn geen specifieke pogingen ondernomen in de pilot om bepaalde taken van de ene functie over te laten nemen door een andere functie. Zoals in paragraaf 8.1 beschreven heeft de directie van Arnhem-Zuid hier een duidelijke mening over. Volgens hem levert het geen besparing op door taken van een PIW’er over te laten namen door een bewaker, maar levert het meer op door beter te bekijken op basis van alle functies die er nu zijn, of bepaalde functies niet in één persoon verenigd kunnen worden. Wel geeft de
leidinggevende vanuit Arnhem-Zuid aan dat het wat hem betreft mogelijk is dat bewakers taken overnemen van PIW’ers. Concrete voorbeelden daarvan worden niet gegeven.
8.3.3 Inzet gedetineerden primair proces
Zowel in Arnhem-Zuid als in Heerhugowaard zijn gedetineerden ingezet om taken over te nemen van externe bedrijven of van personeel. In Heerhugowaard is het project ‘onderhoud
gedetineerden’ opgezet. Gedetineerden doen klussen in het onderhoud van de gevangenis, dat daardoor niet door externe bedrijven gedaan hoeft te worden of door het personeel zelf. Ook in Arnhem-Zuid zijn op de ring D2 gedetineerden geplaatst met een baantje. Deze baantjes hebben een ander karakter dan de normale arbeid op de werkzaal. De gedetineerden verrichten
werkzaamheden die anders door personeel of door externe bedrijven gedaan moeten worden.
Besparingen baantjes Arnhem-Zuid
Zoals in hoofdstuk 3 beschreven is de pilot in Arnhem-Zuid een voortzetting van een al eerder ingezette koers om gedetineerden aan het werk te zetten binnen de PI. Omdat de PI verouderd was, zijn gedetineerden ingezet om het gebouw weer op te knappen. De gedetineerden maken schoon, verrichten onderhoud van de buitenplaats, schilderen de inrichting en fungeren als hulp van de technische dienst. Vanuit Arnhem-Zuid is geen specifieke berekening gemaakt wat deze werkzaamheden van gedetineerden aan besparing opleveren. Wel heeft de directie aangegeven voorheen ongeveer 250.000 euro kwijt te zijn aan schoonmaakkosten, waar dit momenteel nog maar een fractie is. “Zo is het ook met het schilderwerk: dat had zeker tonnen gekost als het niet
door de gedetineerden was gedaan”, aldus de directie. De verwachting van de directie is dat een
besparing van 175.000 euro op jaarbasis haalbaar is.
42 Pilot Zelfredzaamheid PI Heerhugowaard –Interne Audit – november 2014
Besparingen Klussenproject Heerhugowaard
In Heerhugowaard is voor het klussenproject een berekening gemaakt op basis van de verrichte werkzaamheden van het klusteam en hetgeen door de uitvoering door gedetineerden is bespaard op externe inhuur en personeelsinzet. Op basis van externe inhuur is een vergelijking gemaakt tussen 2013 en 2014. Er is berekend hoeveel extern is ingehuurd in 2013 en hoeveel in 2014 (toen het klussenproject is ingezet). Op basis van deze berekening is een besparing gerealiseerd van 30.000 euro. Daarnaast is het streven het schilderwerk uit te besteden aan de gedetineerden, behalve specifieke schilderklussen, zoals de isoleercellen. De verwachting is dat dit op jaarbasis ongeveer 40.000 euro besparing oplevert44. Verder repareert de klusploeg apparaten en
voorzieningen die anders vervangen zouden moeten worden, zoals televisies en ovens. Deze besparing is geschat op 5.000 euro op jaarbasis.
Het klusteam verricht niet alleen werkzaamheden die anders door externe inhuur verricht zouden worden, maar neemt ook werk (zoals lampen indraaien en wastafels ontstoppen) uit handen van een medewerker van de facilitaire dienst. De inschatting van het auditteam is dat dit een besparing oplevert van ongeveer 0,5 fte op jaarbasis, wat neerkomt op ongeveer € 25.000,--. Dit brengt het totaal aan besparing op ongeveer 100.000euro op jaarbasis. De klusploeg wordt echter wel aangestuurd door een medewerker die ongeveer de helft van zijn tijd daarmee kwijt is (0,5 fte). Dit bedrag wordt door het auditteam geschat op 30.000 euro. Resteert dus een jaarlijkse besparing van 70.000 euro. Eén van de leden van het klusteam heeft zelf ook een berekening gemaakt. Op basis van de uren en het materiaal dat hij heeft gebruikt, heeft hij op basis van de prijzen die gerekend worden door de Technische Unie en een uurloon van 25 euro per uur (ex BTW)
berekend dat de werkzaamheden, die het klusteam tot nu toe uitgevoerd heeft, tussen de 100.000 en 150.000 euro besparing op hebben geleverd.
8.3.4 Samenvatting
De opdracht aan de pilots was om elementen te ontwikkelen waarmee jaarlijkse omgerekend 1.100 euro per plaats wordt bespaard bij minimaal gelijkblijvende kwaliteit. In Heerhugowaard is een berekening gemaakt op basis van geschatte en daadwerkelijke besparingen, welke neerkomt op een besparing van ongeveer 195.000 euro per jaar (125.000 euro aan vermindering personeel en 70.000 euro aan besparing door het overnemen van taken door gedetineerden van personeel en externe inhuur). Op basis van de huidige 340 plaatsen is dit momenteel een besparing van 574 euro per plaats. Daarmee komt men nog niet aan het bedrag van 1.100 euro per plaats, maar het past wel binnen de opbouw van de besparingen die het ministerie in gedachten heet. In 2017 moet 11,3 miljoen euro bespaard worden, in 2015 ligt dit bedrag op iets meer dan de helft, namelijk zes miljoen euro. In Arnhem-Zuid zijn geen berekening gemaakt, maar wordt ingeschat dat een besparing van 175.000 euro op jaarbasis haalbaar is. Verdere uitbreiding om te komen tot realisatie van de gewenste besparing is dus nodig. Volgens de directie is uitbreiding met name te behalen in het verder uitbreiden van het betrekken van gedetineerden in het primaire proces.
44
Het schilderwerk is niet jaarlijks een kostenpost, maar eens in de zoveel jaar een grote kostenpost. Op basis van de laatste verrichte schilderklus door een extern bedrijf is deze inschatting gemaakt.