Educatieve televisie en een analyse van het Zapp Weekjournaal
4.7 Wie komt aan het woord?
In het Zapp Weekjournaal reageren kinderen op gebeurtenissen of vertellen er zelf over. De
berichtgeving vindt ten slotte zo veel mogelijk plaats vanuit hun perspectief. Als kinderen iets vertellen is dat soms aarzelend of grammaticaal niet helemaal correct. Kinderen komen nooit lang aan het woord, waarschijnlijk om het tempo hoog te houden. Wanneer kinderen centraal staan in een reportage, zoals de gevluchte Roxanna uit Iran bijvoorbeeld, worden ze over het algemeen gefilmd op het moment dat ze bezig zijn met hun dagelijkse routine.199 Vaak wordt hun commentaar dan onder de beelden gemonteerd.
Tijdens de interviews die worden afgenomen door Tamara in de studio komen ook kinderen in beeld die een vraag mogen stellen. Zo worden ze toch betrokken in het interview. Alle onderwerpen worden benaderd vanuit of verbonden aan het perspectief van hun
doelgroep. Door kinderen hun mening te laten geven wordt wellicht aangemoedigd om ook in de klas of thuis over het onderwerp na te denken. De boodschap is in ieder geval helder: het nieuws gaat ook kinderen aan.
196 Zapp Weekjournaal. (2015) Nederland: Nos/NTR: Uitzending 21 juni 2015. 197 Zapp Weekjournaal. (2015) Nederland: Nos/NTR: Uitzending 25 januari 2015. 198
Beale (2009): 41.
55
Wanneer de presentatoren aan het woord komen vertellen ze meer dan alleen de feitelijke informatie over de gebeurtenis. Er wordt uitgelegd wat er aan vooraf is gegaan en waarom iets op een bepaalde manier is gelopen. Vooral wanneer het voorvallen in Nederland betreft treedt een van de verslaggevers op als mediator tussen het voorval en het publiek. In de reportages zijn de verslaggevers altijd degene die gesprekjes voeren met experts of andere betrokkenen en uitleggen wat er aan de hand is.
In de reportages komen vaak niet meer dan twee of drie verschillende deskundigen of betrokkenen aan het woord. Interviews met veel verschillende mensen in een reportage komen in het Zapp Weekjournaal niet veel voor. Wellicht leidt dit tot een grotere complexiteit die de makers willen voorkomen om het begrijpelijk te houden voor de doelgroep. Wanneer het om experts gaat passen ze over het algemeen hun taalgebruik aan. Inge van Oeveringen,
woordvoerster van de AIVD, zegt bijvoorbeeld het volgende: ‘Mijn advies aan kinderen is; ga gewoon de dingen doen die je altijd doet.’200
Verder komen er zelden conflictpartijen aan het woord. Ook dit heeft waarschijnlijk te maken met de vereenvoudigingstrategie van het Zapp
Weekjournaal.
4.8 Conclusie
Televisie als window to the world is al tientallen jaren het onderwerp van discussie. Door het nieuws op televisie te volgen maken kinderen kennis met de wereld om hen heen. De manier waarop dat gebeurt is van groot belang. Nieuwsactualiteitenprogramma’s, zoals het Zapp
Weekjournaal, maken gebruik van consolation strategies en brengen het nieuws op een manier
die past bij de doelgroep. Toch is dat makkelijker gezegd dan gedaan: hoe introduceer je kinderen stap voor stap in een wereld waar oorlog, armoede, honger en geweld tot de orde van de dag behoort?
De NTR heeft met het produceren van de programma’s van Schooltv een duidelijke taakopvatting van de overheid. Het weerspiegelen van de tendensen in de maatschappij en het bijdragen aan het begrip van kinderen van de wereld om hen heen hoort daarbij. Dat doet de NTR bijvoorbeeld met het Zapp Weekjournaal, waarin nieuws inzichtelijk gemaakt wordt en kinderen uitgedaagd worden om te leren over de wereld waarin ze leven. Om in te spelen op de doelgroep is het Zapp Weekjournaal dynamisch en speels van aard en doet niet aan als een autoritair en informatief televisieprogramma.
Het Zapp Weekjournaal bericht over het nieuws door het verhaal in een voor kinderen begrijpelijk kader te plaatsen. Dat heeft tot gevolg dat er een mildere en vereenvoudigde
56
variant van het nieuws voor volwassenen te zien is. Op alle mogelijke manieren wordt rekening gehouden met de belevingswereld van kinderen, bijvoorbeeld door het tempo, de inrichting van de studio, maar ook het voorkomen van de presentatoren en het taalgebruik aan te passen. Ook spelen muziek-, beeld- en geluidseffecten een grote rol in het Zapp
Weekjournaal. Dit alles heeft als doel het programma visueel en inhoudelijk aantrekkelijker te
maken voor kinderen.
Kinderen ‘op ontspannen wijze informeren en het begrip van de wereld om hen heen ondersteunen’ is iets wat het Zapp Weekjournaal geheel in lijn met de taakopvatting van de NPO tot in de puntjes beheerst.201 Heftige gebeurtenissen uit het nieuws worden altijd verteld vanuit of in relatie tot kinderen. De noodzakelijke aanpassingen die gedaan worden om aan te sluiten bij de belevingswereld en het niveau van de doelgroep gaan wellicht ten koste van de complexiteit van gebeurtenissen. Verschillende zienswijzen of afwijkende meningen zijn dan ook niet vanzelfsprekend in de uitzendingen in het eerste half jaar van 2015. Op een leuke en toegankelijke manier kennis maken met de wereld om je heen is wel iets wat kinderen middels het Zapp Weekjournaal doen.
57